İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Kavak yellerinin bir nedeni var…

Kavak yellerinin bir nedeni var…

Irmak ZİLELİ

Bir ergenin aklından geçenleri anlamak mümkün mü derseniz… Evet, artık mümkün! Çünkü Nicola Morgan, Beynimi Suçla adlı kitabı yazdı. Üstelik bunu
yaparken kalemini okur cephesinden oynatmayı da başardı.

Kışkırtıcı bir ismi var kitabın. Üstelik merak da ettiriyor. Bir kere, beyin denilen o bilinmeze dair bir kitap olması merakımız için yeter de artar. Üstelik bu kitap, ergenlik çağında beyinde neler olup bittiğine ışık tuttuğu için ikinci bir merakı da hak ediyor. Ergenliğini yaşayan/yaşayacak/yaşamış herkesin sorularına yanıt veren, yer yer güldüren, bu da mı varmış dedirten, anne ve babalara çocuklarını anlamanın anahtarını sunan, ‘meraklı’ her bireyin ilgiyle okuyacağı bir başucu kitabı, Beynimi Suçla.

Kitabın önemli bir özelliği, anlaşılır bir dil kullanılması. Bunda kuşkusuz bilim insanlarına değil de, sıradan okura yönelik olmasının payı büyük. Bir de öyle sanıyorum ki yazarının da ‘bizden biri’ olması bunda etkili. Nicola Morgan, bilimsel kitapları inceleyerek, beyin alanında ve ergenlik dönemine ilişkin yapılmış araştırmaları okuyarak, makaleleri toplayarak hazırlamış bu kitabı. Ama kendisi bir akademisyen olmadığı için, okur cephesinden konuya bakmayı başarmış ve
ne tür soruların zihinleri kurcaladığını kestirebilmiş. Böylece hem doğru sorulara yanıtlar bulmuş, hem de bu yanıtları aktarırken herkesin anlayacağı, akıcı
bir dil kullanmış. Beyninizin işleyişine dair yeni bir şeyler öğrenmek, en azından konuya bir giriş yapmak için, öyle sanıyorum ki iyi bir başlangıç olacaktır, Beynimi Suçla. Üstelik kitaptaki bilgiler tazelenmiş ve yeni bulgularla da güncelleştirilmiş durumda. Eskimiş ya da eksik bilgiler yer almıyor.

KORKACAK BİR ŞEY YOK!
Kitap, beynin nasıl işlediğiyle ilgili temel bilgileri vererek başlıyor. Bu bölümde öğrenme faaliyetimiz için önemli bilgiler aktarıyor yazar. Örneğin, öğrenmenin temel kuralı olan tekrar etme faaliyetinin doğru zamanda yapılmasının öneminden söz ediyor. Yabancı bir dili yedi yaşından önce öğrenmek, o dili uygun aksanla
konuşmamızı sağlayacaktır sözgelimi. Çünkü beynin aksanları ayırt edebildiği dönem yedi yaştan sonra çok gerilerde kalmış olacaktır.

Bu giriş bölümünün ardından gelen sayfalarda bir ergenin beyninin nasıl çalıştığı, davranışlarının ardındaki nedenler örneklerle aktarılıyor. Hikâyeleri aktarılan gençlerin isimleri istediği kadar Matt, Sam, Marco ya da Gemma olsun, anlatılanlar bize hiç yabancı değil. Çünkü beynin işleyişi de, ergenlik davranışları da esas olarak evrensel. Diyelim annesi odasına girdiği için büyük bir tepki gösteren Matt’in hikâyesi. Annesine, “Çık git hayatımdan!” diye bağıran Matt, az sonra annesinin yanına gidip akşam arkadaşlarıyla bir partiye gideceğini, paraya ihtiyacı olduğunu söyleyecektir. Aslında olan çok basittir, beynin “annenizden para isteyecekseniz ona hayatınızdan çıkıp gitmesini söylememeniz gerektiğini belirten mantıklı bölümü olan” frontal korteksti bir yetişkin gibi çalışmamaktadır. Onun yerine duygusal yönümüzü yöneten kısım geçmiş gibidir adeta. Yalnızca bu örnek bile bu kitabı ergenlerden önce yetişkinlerin okuması gerektiğini söylüyor. Öyle ya, ergenlik dönemindeki bir genç beynine müdahale edemez, ama anne babası o beynin nasıl çalıştığını öğrenip daha anlayışlı bir yaklaşım edinebilir…

Bunun gibi diğer örneklerden de öğrendiğimiz kadarıyla, ergenlerdeki uyku ihtiyacı, risk alma konusundaki aşırı cesaret, kız ve erkekler arasındaki farklılıklar, depresyon ve kendine zarar verme eğilimi; bunların hepsi beynin çalışma biçimi, beyindeki bağlantılar ve değişimlerle ilgili. Kitap bu değişimleri ve gelişmeleri tek tek ayrıntılarıyla açıklıyor.

Eğer bu çağların arifesinde ya da içinde çocuğunuz varsa, aslına bakarsanız yeni doğurmuş bile olsanız onları anlayabilmek ve bu dönemi ‘kazasız belasız’, sağlıklı bir şekilde atlatabilmek için bu kitabı okumanızı öneririm. Okuduğunuzda siz de o kadar korkulacak bir durum olmadığını ve hepsinin geçici olduğunu göreceksiniz…

Beynimi Suçla
Nicola Morgan
Çeviren: Kerem Işık
Tudem Yayınları / 216 sayfa
Show More