İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Nesnelerin yapılış sürecine heyecanlı bir yolculuk

Nesnelerin yapılış sürecine heyecanlı bir yolculuk

Ferhat ULUDERE

‘Ne, Nasıl Yapılır?’ gündelik hayattan elli dört nesnenin yapılış sürecini, masalsı anlatımı ve mükemmel çizimleriyle ortaya koyarak çocukların merak ettiği, büyüklerinse cevap vermekte zorlandığı birçok soruya cevap veriyor.

Thomas Adams ve oğlu, atölyelerinde oturup kara kara düşünmeye başladıklarında yıl 1869’du. Meksika’nın yağmur ormanlarından bin bir zorlukla getirttikleri kurumuş ağaç özsuyuna bakıp ne yapacaklarını düşünüyorlardı. Kurumuş ağaç özsuyu atölyeye lastik üretmek için getirilmişti, ama lastik yapmak için elverişli bir malzeme değildi. Thomas Adams, arpacık kumrusu gibi düşünürken bir servet ödediği kütlenin kenarından bir parça kopardı ve ağzına atıp çiğnemeye başladı. Tadını beğenmişti, çiğnemenin de oldukça keyifli bir şey olduğunu düşünmeye başlamıştı. Thomas Adams farkında olmadan sakızı icat etmişti. Şimdi, biz sakız çiğnerken bu kadar düşünceli değiliz elbette, hatta bu sakızın nasıl yapıldığını ve nasıl bu hale geldiğini bile bilmiyoruz. Balonlu sakızların yıllardır neden pembe renkte olduklarından bile haberimiz yok.

NEYE NİYET, NEYE KISMET
Hikâyemize dönersek, Amerika’nın bir numaralı sakız markalarından biri olan Adams Sakızları, New York’ta bu şekilde doğmuş oldu ve dalgınlıkla yaptığı bir hareket Thomas Adams’a bir servet kazandırdı. Evet, böylesine tuhaf bir hikâyesi var sakızın, daha önce bilmediğimiz… Peki, sakız nasıl yapılır? Hammaddenin küçük bir sakız olarak paketlenene kadar geçirdiği işlemleri biliyor musunuz? Balonlu sakızların ilk balonlu sakız pembe renkte olduğu için pembe olduğundan haberiniz var mı?

Sakızı bir tarafa bırakalım; müzik dinlemek, film izlemek ya da bilgisayar dosyaları taşımak için kullandığımız CD’lerin nasıl yapıldığını merak etmiyor mu çocuğunuz? Peki, siz bu sorulara basit cevaplar verebiliyor musunuz? Ortaçağ’da kötülük belirtisi olan misketlerin nasıl üretildiğini, Mısırlılar’ın kutsal saydığı oyuncak bebeklerin mağazalara gelmeden önce hangi aşamalardan geçtiğini… Kısaca kitabın kapağında da dediği gibi “Dondurmadan gitara pek çok şeyin” nasıl yapıldığını bilmeyen çocuklar ve tabii ki yetişkinler için yepyeni bir başvuru kaynağı var artık. Bill ve Jim Slavin’in birlikte hazırladığı ve yine Bill Slavin tarafından resimlenen İletişim Yayınları tarafından yayımlanan Ne, Nasıl Yapılır? bu başvuru kaynağının adı.

MASALSI BİLİM
Başvuru kaynağı dendiğinde ilk anda sıkıcı metinler ve soğuk kitaplar geliyor insanın aklına. Ama Ne, Nasıl Yapılır? sanıldığının aksine eğlenceli metinler, küçük bilgiler, yerinde espriler ve başarılı çizimler bilgi edinmeyi ve bilimi eğlenceli bir hale getiriyor.

Ne, Nasıl Yapılır? çok yönlü ve kapsamlı bir kitap. Her sabah sofraya konan peynir ve ekmeğin midelerimize inmek üzere masada yerlerini alana kadar ne aşamalardan geçtiğine ve bu süreçte insanların nasıl çalıştığına dair kafaları kurcalayan sorulara da, baş döndürecek hızla ilerleyen teknolojinin nasıl geliştiğine dair çok daha karmaşık sorulara da yanıtları var. Üstelik Ne, Nasıl Yapılır? açık, masalsı dili ve mükemmel çizimleriyle ansiklopedilerdeki ya da internetteki makalelerden çok daha akılda kalıcı bir anlatıma sahip.

Kitap, çocuklar için öğretici bir kaynak olmasının yanında, onların hayata bakışlarını da değiştirecek bir niteliğe sahip. Her gün kullanılan nesnelerin nasıl yapıldığını anlatırken, yaşadıkları toplumun sadece tüketim üzerine kurulmadığını da söylüyor çünkü. Yaratım ve üretim süreçlerinin altını çizerken, bu nesnelerin, isimleri, hatta varlıkları bile anılmayan üreticilerine de selam çakıyor. Çocuklara yaratım ve üretimin aslında doğal süreçler olduğunu göstererek onları bu konuda cesaretlendiriyor.

Norma Fleck Ödülü ve Information Book Ödülü sahibi olan Ne, Nasıl Yapılır? ayrıca Uluslararası Fen Bilimleri Öğretmenleri Birliği tarafından da tavsiye ediliyor. Göz atmakta fayda (ve eğlence) var!

Ne, Nasıl Yapılır?
Bill-Jim Slavin
Resimleyen: Bill Slavin
Çeviren: U. Ceren Ünlü
İletişim Yayınları / 128 sayfa
Show More