İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Bir bilim adamının evrak-ı metrukesi

Bir bilim adamının evrak-ı metrukesi

Selçuk AYLAR

Görelilik teorisinin mucidi Einstein’ın çelişkilerle dolu yalnız bir yaşamı olduğunu biliyor musunuz? Walter Isaacson, Einstein -Yaşamı ve Evreni adlı biyografide, gelgitli ruh dünyası ile bilimsel çalışmaları arasında kalan dahinin insancıl ve zevkle okunan bir portresini sunuyor.

Bir tarafta, uzayıp giden formüllerin ve rakamların nüfuz edilmesi güç ciddiyetiyle çevrelenmiş bir bilim adamı; diğer tarafta fotoğrafçılara muzipçe dil çıkaran bir kültürel ikon. Albert Einstein’ı tanımak ve anlamak kolaya benzemiyor… Kuşkusuz Einstein’ın, eserlerinden yola çıkarak tanıyabileceğimiz bir sanatçı ya da bir edebiyatçı olmaması da durumu güçleştiriyor. Derinlemesine olmasa da, birkaç sonatını dinleyerek Mozart’ın, birkaç öyküsünü okuyarak Maupassant’ın dünyasına girebilmemiz mümkün. Ancak görelilik teorisini anlasak bile, buradan yola çıkarak Einstein’ı keşfetmek hayli zahmetli olurdu. Neyse ki artık, aceleye getirilmemiş, bir özetten ibaret kalmakla yetinmeyen, doyurucu bir biyografiye sahibiz: Walter Isaacson’un kallâvi kitabı…

DALGIN BİR BİLGİN
Bu hacimli çalışmayı okuyanlar, eşi Mileva Maric’in, Einstein’ın kariyerindeki rolünü; ünlü fizikçinin gerçekten de matematiği kötü bir öğrenci olup olmadığını; meşhur düşünce deneylerini ve görelilik teorisine giden yolu; yılan hikâyesine dönen Nobel Ödülü meselesini; Einstein’in Bohr ile atışmalarını; atom bombası hakkındaki tepkilerini, ölümünün ardından kutsal bir emanet gibi diyar diyar gezen ‘beyninin’ başına gelenleri ve daha pek çok merak edilen konuyu, sürükleyici bir anlatım eşliğinde takip edecekler elbette. Ancak kitabın önemi ve değeri başka bir yerde yatıyor.

Basit sorulardan hareket ederek göz kamaştırıcı çıkarımlarda bulunan ve yirminci yüzyılın başlarında bilim dünyasını alt üst eden bir kuramsal fizikçinin, kariyerinin ikinci döneminde, kuantum teorisinin getirdiği yeniliklere ve güncel gelişmelere nasıl ayak dirediğine, bunlara yanıt verme çabasıyla nasıl yıllarını tükettiğine tanık olmak, beklenmedik biçimde, dokunaklı bir öykü çıkarıyor ortaya. Yarattığı yeni dünyaya kendini hapseden bir bilim adamıyla bir sanatçının, çarpıcı bir biçimde birbirine benzeyebileceğini görüyoruz. Einstein’ın, olguları anlamlı kılacak bir estetiğin peşinde koşmaktan vazgeçmediğini, ve giderek tatmin edici bir felsefeye sarılma özleminin her şeyin önüne geçtiğini anlıyoruz.

Öte yandan, bilimsel çalışmaları bir yana, bir ömür boyu özel hayatını hale yola koymaya çalışan Einstein’ın, kimi zaman ne kadar duyarlı, kimi zamansa ne kadar ödün vermez, inatçı bir insan olduğunu da görüyoruz. Gerçekten de, insanlığın geleceği için samimi bir şekilde endişelenen bu dalgın bilgin, en yakınındaki
insanlar, hatta çocukları söz konusu olduğunda, şaşırtıcı bir vurdumduymazlığın esiri olabiliyordu. Düşünce ve duygularla hayat arasında kusursuz bir denklem kurmanın neredeyse imkânsız olduğunu, Einstein’ın şahsında bir kez daha görmek mümkün. Kişinin özel hayatı ile onu kuşatan dünya arasında, keşfedilmesi ve anlaşılması hayli zor bir başka görelilik prensibi yatmaktadır… Sonuç olarak, ‘dahi’nin zihnine ve ruh dünyasına, ilkelerine ve çelişkilerine bir göz atmak için, Einstein’dan daha iyi bir örnek olamazdı herhalde. Isaacson’un kitabı işte bu görevi üstleniyor ve yerine getiriyor.

Benjamin Franklin biyografisiyle de tanınan Isaacson, Einstein üzerine çalışırken, bilim adamının evrak-ı metrukesinin tamamına ulaşarak, binlerce belgeyi tek tek incelemiş, kılı kırk yarmış. Sonuçta ortaya çıkan kitap, uzun yıllar boyunca Einstein’ın standart biyografisi olarak kalacak nitelikte. Hem Einstein hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmak isteyenlerin, hem de biyografi türünden hoşlananların, kitabı zevkle okuyacağını söylemek yanlış olmaz. Bu arada, fizik teorilerinden ürkenler için de sevindirici bir haber: Isaacson’un kitabı, genel ve özel göreliliği, formüllere mümkün olduğunca az başvurarak, en anlaşılır şekilde sunmayı da başarıyor.

Einsten- Yaşamı ve Evreni
Walter Isaacson
Çeviren: Tufan Göbekçin
Tudem Yayınları / 684 sayfa
Show More