Bir kenti tanımak…

Bir kenti tanımak…

Şebnem AKALIN

Eğer İstanbul’da yaşıyorsanız, bu kentin bir zamanlar nasıl olduğunu bilmek ve kenti köşe bucak gezip dolaşmak için sizi ve çocuğunuzu tarihi yolculuklara çıkaracak kitaplarla tanışmak isterseniz, Haldun Hürel kitaplığına bir göz atın.

Bir yolculuk sırasında yanımızda oturan kişi ile sohbet etmek zorunda kaldığımızda, merak edilen ilk sorulardan biri nereli olduğumuzdur. Hele bu muhabbet Türkiye’de her yedi kişiden birinin yaşadığı İstanbul’da gerçekleşiyorsa daha da ilginç hale geleceğine eminim. İstanbul’da doğmuş, büyümüş birçok hemşehrimiz, bu soruya yanıt olarak dede veya baba memleketini söyler. Bunu kınamıyor ve sosyolojik değerlendirmeyi konunun uzmanlarına bırakıyorum. Benim dikkat çekmek istediğim nokta, yaşadığı kenti tanımama, benimsememe noktasında başlıyor. İstanbullular’ın çoğu kentin tarihini, kültürünü öğrenmek için bir çaba harcıyor gibi gelmiyor bana. Sonra da turistler bizden daha iyi biliyor her yeri diye hayıflanıyorlar.

Haldun Hürel yıllardır İstanbul’u öğrencilerine ve okurlarına tanıtmaya, sevdirmeye çalışıyor. Şimdi de bilgilerini küçük okurlarla paylaşmakta. Üniversitede verdiği sanat tarihi derslerinin, onun coşkulu anlatımının da etkisi ile ilgiyle izlendiğini duymuştum. Aynı anlatımı kitaplarında da bulmak mümkün. Çocuklara yönelik kitap yazmanın püf noktası olarak konuyu babacan bir tavırla, bazen masal anlatır, bazen de öneri de bulunur gibi ele almayı seçmiş.

Çocukların İstanbul’u, kentin mitolojiye dayanan kuruluş öyküsü ile başlıyor. Doğu Roma İmparatorluğu’nun kuruluşu, kentin yedi tepesi, Bizans anıtları, Fatih Sultan Mehmet’in fethinden sonra Osmanlı döneminde gündelik yaşam ve sonrasında semt semt, sokak sokak İstanbul’u dolaşarak tarihi eserleri, müzeleri gezdiren sayfalar. Bazı bilgiler çocuk için detaylı veya sıkıcı gelebilir. Ama yazar, akıllarının bir köşesinde kalabilir düşüncesi ile kent tarihini her yönü ile anlatmak istemiş. Kitap 2010 Avrupa Kültür Başkentlerinden biri olan İstanbul’un, geçmiş yıllarda sahip olduğu tarihsel mirası koruyabilmek için, öncelikle onu tanıma bilincinin çocuk yaşlarda kazanılması gerektiği vurgusu ile sonuçlanıyor.

KÖŞE BUCAK İSTANBUL
Mimar Sinan’ın İstanbul’u da aynı anlayış doğrultusunda kaleme alınmış, onun neden dünyanın sayılı mimarları arasında yer aldığını anlatan, yapıtlarını
yakından tanıtan bir gezi kitabı niteliğinde. Kitabın adında İstanbul geçiyor ama Osmanlı İmparatorluğu’nun baş mimarı söz konusu olunca, ustalık eseri olan Edirne’deki Selimiye Camisi’nden de elbette söz edilmiş.

Çocuklarına bu kitapları alan ebeveynlerin, ya da öneren öğretmenlerin yapması gereken bir şey daha var diye düşünüyorum. Bir kenti tanımanın yolu çıkıp dolaşmaktır. Özellikle tarihi yapıları öğrenmek için kitaptan okumak yeterli olmayacaktır. Yazarın basit çizimlerle anlattığı kubbe düzenini ve Mimar Sinan’ın yaratıcı dehasını algılayabilmek için onun yaptığı bir caminin içine girmek gerekir. Elinizde fotoğraf makineniz ve küçük bir defterle geziye çıkmalısınız. Yazarın yüzyıllar önceki haritalardan esinlenerek çizdiği İstanbul haritası da bu yolculuğunuzda size kılavuzluk edecek. Kitapta okuduğunuz yapıları, içlerini süsleyen çinilerin desenlerini, vitraylarından içeri süzülen ışığı kendi gözlerinizle görmelisiniz. Hatta yazar gibi siz de basit çizimlerle bunları defterinize kaydedebilir,
küçük gezi notları tutabilirsiniz. Belki de her gün önünden geçtiğiniz eski bir evin, köşe başındaki bir çeşmenin ya da uzaktan gördüğünüz bir caminin, kilisenin kubbesine daha dikkatli bakmaya başlayabilirsiniz. Yalnızca müzeleri değil tarihi yapıları da gezen, onlar hakkında bilgi sahibi olan çocukları görmek ilerisi için umut duymamızı sağlayacak.

Yaşadığınız kenti yakından tanıdıkça, onun geçmişi hakkında bilgi sahibi oldukça onu daha çok sevecek, korumaya çalışacak ve nereli olduğunuz sorulduğunda bilinçli olarak yanıt verebileceksiniz. Bu yalnız İstanbul için değil, tüm kentlerimiz için geçerli.