“Koku şişeye nasıl girer?”

“Koku şişeye nasıl girer?”

Elif TÜRKÖLMEZ

Her Güne Bir Soru’da, büyümenin ikircikli dünyasına girişte çocukların minicik sorularla evrenin ve yaşamın gizemini sorguladığını belirten Alexander Pasteris, cevapların mutlakıyeti altında yaşamakla bireysel seçimler arasında kalan herkesin, hayal gücüne ihtiyaç duyduğunu söylüyor.

Toplu ulaşım araçlarında yanınıza dört beş yaşlarında bir çocuk düştüyse, kendinizi bir anda hayatın anlamını sorgularken bulursunuz genelde. Siz hiç oralı olmasanız, büyüklerin dünyasına ait zırvalara kafa yormaya devam etseniz de yakanızı bırakmaz yanınızdaki veledin, “Peki balıklar o suyun içinde neden boğulmuyor?” ya da “Neden ağaçların hepsi yeşil, pembe ağaç olmaz mı?” türünden soruları. Sahi ya, diyesiniz gelir bizim papağan veledin annesine, “Niye hiç pembe ağaç yok?”

Çocuklar soru sorar, hem de çok soru sorar. Onların bütün cümleleri soru şeklindedir, her şeyi merak ederler, bıkıp usanmadan henüz birkaç yıl önce geldikleri bu dünyanın tüm sırlarına vakıf olmak isterler. Soruları bize fantastik görünse de aslında en temel bilgilere dairdir.

İşte şimdi, Yapı Kredi Yayınları böyle meraklı çocuklar için yeni bir kitap yayımladı: Her Güne Bir Soru. Sorularına cevap arayan ama işiyle gücüyle meşgul anne babasından alamayan çocuklar için hazırlanan kitapla, çocuklara yılın her günü farklı bir bilgi öğretilmesi amaçlanıyor.

Kitabın içinde, ‘İnek neden hep bir şeyler çiğner?’, ‘Neden sabunlu suyla baloncuklar yapabiliriz?’, ‘Papağan niçin konuşur?’, ‘Kuyuya su nasıl gelir?’, ‘Top niçin yere düşer?’, ‘Yıldızlar neden gündüz parlamaz?’, ‘Tavşanın burnu neden oynar?’, ‘Denizde neden dalgalar vardır?’, ‘Piyano nasıl ses çıkarır?’, ‘Çiçeklerin kokuları parfüm şişesine nasıl konur?’, ‘Neden esneriz?’, ‘Su ateşi neden söndürür?’, ‘Paraşütçüler düştüklerinde neden yaralanmaz?’, ‘Neden hayvanları yeriz?’ gibi en sabırlı, en dersine çalışmış, en donanımlı anne babayı bile ters köşeye yatıracak sorular var.

ZOR SORU ZOR CEVAP
Ama şunu söylemeliyim ki, sorular ne kadar güzelse bu kitapta, cevaplar o kadar yetersiz. Daha doğrusu cevap bazen ‘asıl cevabın’ etrafında dolanıyor ve sanki bir türlü ağzındaki baklayı çıkarmıyor. Bilimsel sorularda cevaplar daha net iken, etik, politik cevaplarda flulaşıyor. Mesela ben, ‘Neden hayvanları yeriz?’ sorusunu görünce çok heyecanlandım. Tamam dedim, birisi de cesaretle çocuklara bunu anlatabilecek ve benim gibi vejetaryen olan ve çocuk doğurmaktan bir sürü başka nedenle birlikte bir de, ‘onu nasıl besleyeceğim?’ diye korkan insanlara yardım edecek. Ama öyle olmadı. Cevap sadece, hayvansal proteinin vücudumuz için ne kadar ‘yararlı’ olduğundan söz ediyordu. Cevap aynen şöyleydi: “İnsanlar hem bitkiler, sebzeler ve meyvelerle, hem etle beslenir. İnsanlar uzun bir süre vahşi hayvan avladıktan sonra, beslenmek için hayvan yetiştirmeyi öğrendiler. İnsan gelişimini sağlayıp sürdürmek için azotlu besinlere, güç kazanmak ve soğuğa karşı koymak için de lipitlere, yani enerji sağlayan besinlere ihtiyaç duyar. Bu besinler hem meyve ve sebzeler hem hayvan eti ve yağıdır. Sadece bitkilere dayalı besinler tüketebiliriz. Ancak hayvansal proteinler, bitkisel proteinlerden daha eksiksizdir. Dengeli bir beslenme için sebze, meyve, et ve balık yemek gerekir.” Böyle ikircikli meselelere cevap bulmak zor ama ‘Sis nedir?’, ‘Su neden değirmenin çarkını döndürür?’, ‘Neden uçaklar Ay’a gidemez?’,‘Dünyanın yedi harikası nerededir?’ ya da ‘Neden geceleri güneş olmaz?’ sorularının cevapları tabii ki net.

Kitabın sonunda bir de esprili durum var ki şöyle: 365 günden oluşan bir yıl için her güne denk gelecek şekilde bir soru ve bir cevap hazırlanmış. Ancak son gün için soru yok. O da ‘bir soru cümlesi şeklinde’ şöyle açıklanıyor kitabın yazarı Alexandra Pastéris tarafından: “365. gün neden soru sorulmaz?” Cevap: “Çünkü bu soru 31 Aralık’a denk gelir. Bu, yılın son günüdür, ertesi gün yeni bir yıl başlar. Bu nedenle anne babalar ve diğer büyükler rahat bırakılır.”

Hem siz çocuklar da bir yaş büyüyeceğinize göre, hayvanlar âlemi, ünlü kişiler, insan bedeni, uzay, bitkiler gibi çeşitli konularda aklınıza gelebilecek ilginç soruların cevaplarını bu kitabı okuyarak bulabilirsiniz.