İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Tilki tilki saatin kaç?

Tilki tilki saatin kaç?

Umay SALMAN

Kurnazlığıyla pek çok hikâyeye konu olan tilkinin maceralarını bir de sinemada izleyin. Roald Dahl’ın Yaman Tilki kitabından uyarlanan, Wes Anderson yorumuyla beyazperdeye aktarılan Fantastic Mr. Fox, kitabın ötesine geçen, sürükleyici ve keyifli bir animasyon.

Kardeşimle yatağımıza kurulur, babaannemi de karşımıza alırdık. O, bir varmış bir yokmuş diye başlardı anlatmaya, hiç susmasın isterdik. Her masalın sonunda bizden ‘bir tane daha, ne olur!’ sesleri yükselirdi. Masalla geçmeyen çocukluğa çocukluk demem ben. Masal yoksa masal tadında kitaplar olmalı. Tıpkı Roald Dahl’ın Yaman Tilki’si gibi. “Vadide üç çiftlik vardı. Bu çiftliklerin sahiplerinin işleri tıkırındaydı. Zengin adamlardı bunlar. Aynı zamanda kötü kalpliydiler. Adları da çiftçi Boggis, çiftçi Bunce ve çiftçi Bean’di…” diye başlayan öykünün başında bir ‘evvel zaman içinde kalbur saman içinde’ eksik. Gerisi keyifli bir masal gibi. Yaman Tilki’nin beyazperdedeki uyarlaması ise kitabın hakkını vermesinin yanında onun ötesine geçiyor.

Roald Dahl, Norveç asıllı dünyaca ünlü, ilginç bir yazar. Dahl, İngiltere’de özel okullarından birini bitirdikten sonra üniversiteye gitmek yerine Kanada’daki Newfoundland’e yapılan keşif yolculuğuna katılır. İkinci Dünya Savaşı patlak verince savaş uçaklarında pilotluk yapmaya başlar. Başından aldığı ağır darbe sonucu ordudan ayrılan Dahl, bir süre sonra tanıştığı bir romancının özendirmesiyle yazmaya başlar. Önce hava kuvvetlerinde çalıştığı yıllarda başından geçenleri yazar. İlk kitabı Gremlinler sinemaya da uyarlanır ve geniş bir izleyici kitlesine ulaşır. İlk öykü kitabı çok satanlar arasına girer. Sonra Şeker Henry’nin
Akıl Almaz Öyküsü, Charlie’nin Çikolata Fabrikası, Dev Şeftali, Matilda gibi kuralları hiçe sayan, içinde müthiş bir hayal gücü barındıran çocuk kitapları yazar. Kısacası, ordudan ayrılmasına sebep olan kaza, özellikle çocuklar için büyük bir kazanç olur.

KIZGIN ÇİFTÇİLER PUSUDA
Dahl’ın keyifli kaleminden çıkan kitaplardan biri de orijinal adı Fantastic Mr. Fox olan Yaman Tilki. Kitap, zengin ve kötü kalpli üç çiftçi ile bir tilki arasındaki mücadeleyi anlatıyor. Çiftçi Boggis tavuk, Bunce kaz, Bean ise hindi ve elma yetiştirir. Tilki Bey, Tilkiye Hanım ve dört çocuğuyla ağaç kovuğunda mutlu bir yaşam sürer ve her akşam bu üç çiftlikten bir şeyler çalarak ekmeğini çıkarır. Tilkiye Hanım, kocasının yakalanmasından endişelidir. Ürünlerini Tilki’ye kaptırmak istemeyen kızgın çiftçiler, sonunda onu yakalamak için yaşadığı ağaç kovuğunun önünde silahlarıyla pusuya yatarlar. Toprağı kazarak tilkilerin yuvasına ulaşmaya çalışırlar. O da yetmez traktörlerle kazmaya başlarlar. Tilki ailesi aç biilaç günler süren bir kaçışın içine girer. Onlar da ailece kazarak derinlere kaçmaya çalışırlar. Umutların tükendiği noktada Tilki Bey’in aklına öyle bir fikir gelir ki… Yerin altından çiftliklere giden tüneller açan Tilki Bey, ailesine ve toprak altında yaşayan tüm hayvanlara yetecek kadar yiyecek alır. Üç çiftçi ise her şeyden habersiz toprağın üstündeki nöbetlerine devam eder. Bugüne kadar kurnazlığıyla birçok hikâyeye konu olan tilki, haklı ününü Yaman Tilki kitabında da boşa çıkarmaz.

Dahl için sinemayı besleyen bir yazar dersek pek de yanlış olmaz. Daha ilk kitabı Gremlinler ile beyazperdeye hikâye veren Dahl’ın, çocuklar için yazdığı Dev Şeftali, Charlie’nin Çikolata Fabrikası, Matilda kitapları da sinemada kendine yer buldu. Son olarak da Dahl’ın Yaman Tilki’si beyazperdede. Oscar adayı film, 19 Mart’ta Türkiye’de gösterime girdi. Vizyona girmeden önce ise If İstanbul AFM Uluslararası Bağımsız Filmler Festivali’nde izleyiciyle buluştu. Kitap uyarlaması filmler izlerken insan tedirgin olur, çünkü işin ucunda hayal kırıklığına uğramak da vardır. Ancak Wes Anderson’ın yorumuyla sinemaya aktarılan stop-motion animasyon Fantastic Mr. Fox, bırakın hayal kırıklığı yaratmayı, kitabın çok ötesine geçmeyi başaran bir örnek. Bence bu başarının sebebi ise kitaptaki ‘yaman tilki’ ile filmin ‘yaman tilki’si arasındaki farklılık.

Anderson’ın Yaman Tilki’si geçimini çiftliklerden tavuk, kaz çalarak sağlarken bebeği olacağını öğrenince karısına tehlikeli bir iş yapmayacağına söz vererek, tavuk hırsızlığından elini eteğini çeker. İnsan yılıyla iki, tilki yılıyla on iki yıl sonra ise takım elbiseli bir köşe yazarı olmaktan sıkılır ve hayvansal içgüdülerine karşı koyamaz. Vahşi bir hayvan olduğunu hatırlar ve tavuk hırsızlığına geri döner. Ancak eşini, oğlu Ash’i ve yeğeni Kristofferson’ın yanı sıra toprak altında yaşayan tüm hayvanları tehlikeye atar. Bundan sonrası kitaptaki gibi çiftçilerin onu yakalama mücadelesiyle devam eder. Yine yerin altından çiftçilerin çiftliklerine ulaşılır. Tüm hayvanlar güzel bir ziyafet çeker. Kitaptan farklı olarak olay burada bitmez. Çiftçiler savaşmaya devam eder. Bay Fox’un yeğeni kaçırılır ve daha bir sürü macera… Filmde konunun pek çok ayrıntıyla daha sürükleyici ve renkli hale getirildiği kesin.

BİZE BENZİYORLAR!
Ayrıca Anderson’ın filmindeki hayvanları gazete okuyor, avukatlık yapıyor, okula gidiyor, hatta banka kredisi ile ev sahibi oluyor. Üstelik insanlara sadece toplumsal açıdan değil, hırs, depresyon, özgüven ve kaygı gibi duygusal açılardan da benziyorlar. Bu noktada film incelikli mesajlar verirken esprilerle de keyifli dakikalar yaşatıyor. Fantastic Mr. Fox’un başarısının bir diğer sebebi ise seslendirme kadrosu. Bay Fox, George Clooney’nin sesiyle hayat bulurken, Bayan Fox’u Meryl Streep seslendiriyor. Sonuç olarak Anderson, hem edebiyat uyarlamasının hem de ilk animasyon filminin altından başarıyla kalkıyor.

Yaman Tilki
Roald Dahl
Can Çocuk
109 sayfa
Show More