Ergenliğin ve aşkın halleri

Ergenliğin ve aşkın halleri

Işık ERGÜDEN

Yetişkinleri, çocuk ve gençlik edebiyatının kapısından geçirmeyi amaçlayan Büyü de Gel’in yeni konuğu, Maggie Stiefvater’ın Ürperti adlı romanı. Kurtadam mitolojisini yerle bir eden romanı, herkes kendi hayatını görsün, kendi aşkını bulsun diye de öneriyoruz yetişkinlere.

Belki her şey sevgisizlikle başlar, ergenlikte başlar. İlk kez ne zaman ürperdiğimizi bilemeyebiliriz, ama muhtemeldir ki ebeveynimiz karşısında (aile içi şiddet ya da sevgisizlik karşısında) ürpermişizdir ve sonra, yıllar sonra, açık ya da kapanmış yaramızla kendi yaşıtlarımız arasında, “sürümüz” arasında ya da tek bir insanda bulmuşuzdur veya ömür boyu aramışızdır yaramızı sağaltmanın yolunu…

Maggie Stiefvater’ın Ürperti adlı romanı böyle bir gençlik halini bambaşka bir duygu ikliminde sağaltmanın ipuçlarını seriyor önümüze. Bir yanda, çocuklarına rahat bir ortam sunup ruhlarıyla ilgilenmeyen tuzu kuru herkes gibi, kendi hayatlarına dalmış bir anne babanın “düzgün, başarılı” liseli kızları Grace. Öte yanda, Sam. Kibar, nazik, incelikli, şair ruhlu; ama çocukluğunda ailesinden ciddi zarar görmüş bir genç. Her şeyi, babalığı, yoldaşlığı, kültürü, eğitimi ise bambaşka kişilerden, “sürü”sünden almış biri. Çünkü bu coğrafyada kurtlar var, kurtlar tarafından ısırılanlar var ve ısırılanların (kurtadam mitolojisiyle alakasız) ikili hayatları var. Sam de onlardan biri…

AŞKIN DANS HALİ
Varlıklardan biri genç bir kızdır; Grace. Öteki bir kurt ya da genç bir oğlan; Sam. Kurtluktan insanlığa başkalaşım acıyla, şiddetle de olur, doğallığında da, bilemeyiz. Başkalaşım belki bir daha hiç olmayacaktır; Sam belki bir daha Grace’e insan olarak hiç dokunamayacak, hep kurt kalacaktır, Grace’se hep insan. Oysa Grace de ısırılmıştır küçükken, ama nedendir bilinmez, dönüşmemiştir. Grace, kurdunun yanında olmayı, sürüyle birlikte ormanlarda yok olmayı hep arzulamış olsa da, yetişkinler dünyasında kendine yer biçememiş olsa da, Grace olarak kalmaya mahkûmdur. Bu yüzden aşk (aşkın aşk olduğunu bilirler mi?) hiç gelmeyebilir ya da hep vardır; aşk arada korunan o mesafede, dokunulmayan bedenlerde yazılı olabilir. Karşılıklı durulur. Bir Arjantin tangosu gibi; şefkati ve şiddeti aynı harekette içerir aşk.

AŞKIN MELEZ HALİ
Ormanın başladığı, uygarlığın bittiği, kurtların alanının başladığı sınırdaki bir evde büyümüştür Grace. Belki bu yüzden bilmiştir aşkın başka halini. Uygarlık “mülk”iyeli halini sever aşkın: soy sop hali, miras hali, aynının aynıyla klonlanma hali. Bir kurtla bir genç kızın aşkında olabilir ancak aşkın aşkın hali: feragat, fedakârlık, başkalık, an’lık… kendilik hali.

Sam ve Grace, birbirlerini başkayken hatırlarlar. Grace, ısırıldığında, tepesindeki kurtlar arasından seçmiştir onu; kokusunu, tüylerini, nefesini bilmiştir. Kurt-Sam, diğer kurtların Grace’e dokunmasına izin vermemiştir ve sonra, uzaktan uzağa hep izlemiştir, hep görmüştür Grace’i; Grace de onu izlemiştir yıllarca, verandada, bahçede, ormanın sınırında. Kurt-Sam insan-Sam olduğunda zaten yıllardır “çıkıyor” gibidirler.

Hollywoodvari klişelere yer yok Ürperti’de: ne vampirlere ne de kurtadamlara âşık kadınlar var. Grace kurdu kurt olduğunu bilerek sever; Grace Sam’i her an kurda dönüşebileceğini bilerek sever; Sam Grace’i bir daha asla göremeyeceğini bilerek sever… Hem farklılık hem de geçicilik anlamında, ayrılıklarının bilgisiyle severler birbirlerini, yanılsamasız, gerçek halleriyle…

Metin de karşılıklıdır, bakışımlıdır. Bir Grace anlatır bir Sam. Birlikte anlatmazlar. Ama gerçek hep hissedilir; her bölümün başında Grace ya da Sam anlatırken sıcaklığı öğreniriz önce, nesnelliği yani; ve biliriz ki her an bitebilir her şey o soğuk iklimde… Grace Sam’i yitirmemek için, Sam Grace’siz yaşamamak için ellerinden geleni yaparlar, en başta soğukla, sonra her şeyle, hatta birbirleriyle mücadele ederler birbirlerini yitirmemek için.

Aşk göz boyamaz ki; kimi zaman gözümüzün kamaşması ya da yaşarması hakikatin gücündendir…

Gençler, ergenler hep eylem halinde zaten Ürperti’de. Grace’in okul arkadaşları; kurtlaşınca içindeki kötülükle yüzleşerek bununla boğuşan Jack; zengin bir ailenin bencil kızıyken yaşananlara müdahale etmeye kalkışan kız kardeşi Isabel; sevinçle, koşa koşa kurtlaşarak metnin en lirik atmosferlerinden birinin kahramanı oluveren Olivia; ve elbette Grace ile Sam… Hepsi de biz yetişkinlerin suratına inen birer tokat gibi firar ederler ilgisiz, bencil, çıkarcı dünyalarımızdan.

Gençler ve her daim genç kalacaklar; bu yazdıklarımı aramayın boşuna Ürperti’de… Bu türden şiirli, açık metinler herkes kendi hayatını görsün, kendi aşkını bulsun diyedir, ona göre bakın, ona göre okuyun…