Kendimi tanıyorum: Duygularımı Çiziyorum

Kendimi tanıyorum: Duygularımı Çiziyorum

Şiirsel TAŞ

Bir sosyal hizmet uzmanı ve sanat terapisti olan Marge Eaton Heegaard, çocuklarla çalışan pek çok farklı disiplinden uzmanın değerlendirebileceği bir dizi hazırlamış: Duygularımı Çiziyorum. Dizinin ilgili kişilere ulaşması dileğiyle Şiirsel Taş’ın kaleminden kitapları tek tek tanıtıyoruz.

Bir sosyal hizmet uzmanı ve sanat terapisti olan Marge Eaton Heegaard, çocukların duygularını çizerek daha iyi ifade edebildikleri gerçeğindenyola çıkarak, çocuklarla çalışan pek çok farklı disiplinden uzmanın inceleyip değerlendireceğini umduğumuz altı aktivite kitabından oluşan bir dizi hazırlamış: Duygularımı Çiziyorum. Bu altı kitaptan her biri, bir çocuğun karşılaşabileceği ve baş etmekte zorlanabileceği temel bir konuyu ele alıyor: Benden Farklı Olanla Yaşamayı Öğreniyorum, Öfkemi Kontrol Etmeyi Öğreniyorum, Yetişkinler Beni İncitiyor (İstismara Uğramış Çocuklara Yardım), Hastalığımla Yaşamayı Öğreniyorum ve Evcil Hayvanımla Vedalaşıyorum.

Çizim yapma, boşluk doldurma ve “checkbox” (işaretleme) yöntemiyle çocuğun duygu ve düşüncelerini kâğıda aktarabilmesini amaçlayan kitaplar, bu yolla çocuğu, baş etmekte zorlandığı duygu ve düşünceleri tanımlamaya yönlendiriyor. Bu tanımlama süreci, sorunla yüzleşmeyi de beraberinde getiriyor elbette, dolayısıyla çocuğun belki farkında olmadığı ya da belki farkında olup ifade etmekte güçlük çektiği sıkıntıları kabul edebilir, ifade edebilir hale gelmesine yardımcı
oluyor.

Çocuklarla olan deneyiminden ötürü kitapları inceleyip görüş bildirmesini rica ettiğim psikolog arkadaşım Ceren Koca’nın değerlendirmesine özellikle yer vermek isterim: “Psikolojide ‘iyileşme’ ancak kabul etmekte zorlandığımız duyguları kabullenmeye başladığımızda yaşanmaya başlar. Bu kitap da bu yüzleşmeyi tedirgin etmeden, aşamalı bir süreç çerçevesinde korkutmadan yapıyor. Böylece çocukların iç dünyalarına güvenle bakmalarını sağlıyor.”

Benden Farklı Olanla Yaşamayı Öğreniyorum, özellikle okullarda toplumsal yaşama odaklı konular ele alınırken yapılabilecek çalışmalarda ve çocuklar arasındaki ilişkilerde ortaya çıkan sorunların çözümünde sınıf öğretmenleri ve rehberlik uzmanlarının yararlanabileceği bir kitap. “Ayrımcılık”, “önyargı”, “engellilik” gibi konulara da değinen kitaptan bir örnek verecek olursak; “Bazı çocuklar korkularını ve öfkelerini gizlemek için sert ve haşin
davranırlar. Kendilerinden hoşnut hissetmedikleri zaman başkalarına sataşırlar ya da zorbalık ederler. (Birisine sataşıldığını gösteren bir resim çiz),” ifadesinin yer aldığı sayfa, “okulda zorbalık” konusu için biçilmiş kaftan.

Öfkemi Kontrol Etmeyi Öğreniyorum ise sadece çocukların değil, bütün aile bireylerinin yararlanabileceği bir kitap. Kaldı ki, “Çocuklar bazı saldırgan davranışları arkadaşlarından, kitaplardan, filmlerden, televizyondan ve bilgisayar oyunlarından öğrenseler de, ilk başta ailelerinden etkilenirler.” Bu nedenle kitabın, ailelerin öfke kontrolü sorunlarıyla ilgili farkındalık geliştirmelerine ve davranış değişikliği yaratabilmelerine yardımcı olmak amacıyla hazırlandığı özellikle belirtilmiş.

Hastalığımla Yaşamayı Öğreniyorum, kronik bir hastalığı olan (astım, diyabet vb.) ya da ağır bir hastalık (kanser, AIDS) sürecinden geçen çocukların, bu durumla başa çıkabilmesini kolaylaştırmak, çocuğun kendini kıstırılmış hissettiği noktalarda, aklından geçenleri dışa vurmasına zemin hazırlamak için hazırlanmış bir kitap. Kitabın başındaki şu ifade yetişkinlerin dikkatini önemli bir noktaya çekiyor: “Çocuğu zor duygulardan korumaya çalışmayın. Çocuklar duygularını anlayıp ifade etmeyi öğrendikçe, zor zamanlarda onlara yardımcı olacak becerileri geliştirirler. Eğer çocuğun çizimleri bir şeyi yanlış algıladığını ortaya çıkarırsa, bu yanlış algıyı nazikçe düzeltin. Çocuğun algıladığı gerçekliğin herhangi bir gerçeklik kadar güçlü olduğunu unutmayın.”

Evcil Hayvanımla Vedalaşmayı Öğreniyorum, çocuğun ölüm ya da ölüm dışı bir nedenle sevilenin kaybı gerçeğiyle yüzleşmesinde yardımcı olabilecek bir rota çizmeyi hedefliyor. Bu kitaplar aslında bir yandan çocuğun meramını çizerek anlatmasını amaçlarken, diğer yandan yetişkinin, çocuğun yaşadığı gerçekliği algılama konusunda beceri kazanmasını gerektiriyor. Bir evcil hayvanın kaybı çocuk için, yetişkinin yaşadığı sürece göre çok daha travmatik olabileceğinden şu öneriler çok değerli: “Çocuklara evcil hayvanlarıyla vedalaşmaları için fırsat vermek gerekir. Evcil hayvan öldüğünde bedenini bir kenara atıp ondan kurtulmayın… Yeni bir evcil hayvan almadan önce, çocuğa kaybedilen hayvanın yasını tutması için yeterli süre tanıyın.”

Ve bir başka çetin konu: istismara uğramış çocuklar. Fiziksel istismar, duygusal istismar, cinsel istismar ve ihmal… Kitapta öncelikle bu kavramlar tanımlanıyor. Ardından, çocuğun maruz kaldığı davranışlar yüzünden kendini suçlu/sorumlu hissetmemesi; bu durumdaki çocukların yardım alabilecekleri; yetişkinlerin çocukların gereksinimlerini karşılamakla yükümlü olduğu vurgulanıyor. Kitap, istismara uğrayan çocuğun, kendini koruma mekanizmasıyla, güçlü olanın, yani istismar eden kişinin tarafını tutma sürecini tersine çevirebilmesi için onu yüreklendiren, destekleyen ipuçları veriyor.