Okumuş olmak mı, okumuş gibi davranmak mı?

Okumuş olmak mı, okumuş gibi davranmak mı?

Ceyhan USANMAZ

Kenneth C. Davis ile Jenny Davis’in birlikte kaleme aldığı, “Pek Anlamam” serisine ait olan Edebiyattan Pek Anlamam, tüm zamanların en etkili kitap ve yazarları hakkında eğlenceli, bilgilendirici ve teşvik edici küçük testler sunuyor, genç okurların merakını körüklüyor.

İnternet, hemen her konuda olduğu gibi kitaplarla ilgili ayrıntılı bilgilerin kapısını da kolayca ve hızlıca aralayabilme imkânı sunuyor hiç kuşkusuz. İnternette kısa bir süre gezinmeyle, yerli ya da yabancı pek çok klasik ve çağdaş eserin konusunu, karakterlerini, geçtiği zamanı ve mekânı, üslubunu öğrenmek mümkün. Üstelik değil uzun uzadıya araştırmak, kitabın kapağını açmanıza dahi gerek yok. Çünkü yalnızca bu bilgilere yer veren internet siteleri bile mevcut. Özellikle ödev hazırlarken, okunması gereken kitapların sayfalarını çevirmesi gereken parmaklar, işin kolayına kaçmak için zaman zaman farenin sol tuşuna doğru kayabiliyor! Ne de olsa, kitapları “okumuş gibi” davranmak için birkaç tık yeter…

EĞLENCELİ AYRINTILAR
Ancak, okumuş gibi davranmanın aksine, bir kitabı “okumuş olmak”, sunulan özetlerin, birkaç cümleyle anlatılan karakterlerin dışında, okuyana çok daha özel, belki sadece ona özel ayrıntıların kapısının aralanması demek. Mesela bir romandaki karakterlerden biri, tam da o gün üzerimizdeki kıyafetlere benzer bir şekilde giyinmiş olarak tasvir edilmişse, onunla aramızdaki bağ daha da kuvvetlenir. Diyelim başkarakter olmadığı için özetlerde bir iki cümleyle geçiştirilen, belki de hiç söz edilmeyen o karaktere olan merakımız, romanla ilgili çok az kişinin dikkatini çeken ayrıntılara inmemizi sağlayabilir. Kenneth C. Davis ile Jenny Davis’in ortaklaşa kaleme aldıkları Edebiyattan Pek Anlamam adlı kitap da ilk bakışta, “tüm zamanların en etkili kitap ve yazarları hakkında bilmemiz gerekenl e r” l e ilgili -önce birkaç kritik soru sorup hemen bir sonraki sayfada bu soruların cevaplarını vererek- kolay yoldan bilgi veriyor gibi görünüyor. Ancak bu düşüncenin bir önyargı olduğunu, kitabın giriş yazısındaki şu cümleleri okuyunca anlıyoruz: “[K]itaplar hakkında şakacı ve eğlenceli bir üslupla bilgi veren Edebiyattan Pek
Anlamam okunması gereken yapıt ve yazarlarla tanışmanızı sağlıyor. Eğlenceli, bilgilendirici ve teşvik edici küçük testler derlemesi olan Edebiyattan Pek Anlamam, sizi pek çok önemli yazarla ve onların yapıtlarıyla buluşturmayı amaçlıyor.” Bir başka deyişle, yazarların amacı, kitapları okumuş gibi davranmayı kolaylaştırmak değil, eğlenceli ayrıntıları ön plana çıkararak söz konusu yazarlara ve kitaplara karşı ilgi uyandırıp okuru onları okumaya teşvik etmek.

EDEBİ DEDİKODULAR
Kitapta, yazarların kimi zaman yaşam öykülerine dair ayrıntılar, kimi zaman da iyi bilinen ya da iyi bilinen eserlerinin gölgesinde kalmış diğer eserlerine ilişkin anekdotlar bulmak mümkün. Aynı zamanda romanların ilk cümleleri, şiirlerin ilk satırları, Yunan tragedyaları, Nobel Ödülü kazananlar, distopyalar gibi genel konularla ilgili başlıklar altında sorular da yer alıyor. Kitabın Türkçe baskısına özel olarak, dünya edebiyatından yapılan bu seçkiye Türk edebiyatından da bazı eklemelerin yapılması hoş bir “müdahale” olmuş.

“PEK ANLAMAM” SERİSİ
Aslında Edebiyattan Pek Anlamam, bir dizi kapsamında yayımlanmış kitaplardan yalnızca biri. Kenneth C. Davis’le özdeşleşen “Pek Anlamam” isimli ünlü kitap dizisinin diğer kitapları da aynı yapı çerçevesinde pek çok konuyla ilgili ayrıntılar sunuyor. Serinin diğer kitaplarının başlıkları “edebiyattan” yerine, örneğin “tarihten”, “mitolojiden”, “kâinattan” gibi sözcüklerle yer değiştirerek çeşitleniyor. Edebiyattan Pek Anlamam’da rastlamadığınız ama önemsediğiniz ve kendi başına bir kitap olması gerektiğini düşündüğünüz bir yazar ya da eser varsa, Kenneth C. Davis internetten kendisine ulaşabileceğinizi söylemiş. Sonuçta internet böyle amaçlar için de kullanılabilir…

Yazının son cümlesini, kitabın “Son Satırlar” bölümünden alalım. Şu ünlü satırlar acaba hangi romanın son cümleleri olabilir: “Dışarıdaki hayvanlar, bir domuzdan bir insana, bir insandan bir domuza baktılar; gene bir domuzdan tekrar bir insana baktılar. Fakat hangisinin domuz hangisinin insan olduğunu bilme imkânı kalmamıştı.”