Orda bir çöp var uzakta…

Orda bir çöp var uzakta…

Eraslan SAĞLAM

Timaş Yayınları’nın bilimi çocuklar için eğlenceli kılmayı amaçlayan “Eğlenceli Bilgi” serisinden çıkan Sakın Bana Sakin Ol Deme ile İş Kültür Yayınları’nın “Keşfedin” serisinden çıkan Keşfedin – Geri Dönüşüm adlı kitaplar, çevre konusunu eğlenceli bir tarzda ele alıyor.

Bu ay size eğlenerek okuduğum iki kitaptan söz edeceğim. Bu iki kitap sayesinde hem çocuklarınızla ve öğrencilerinizle eğlenceli vakit geçirecek, hem de gezegenimizin geleceği ile ilgili somut adımlar atabileceksiniz.

İlk kitap Sakın Bana Sakin Ol Deme adını taşıyor. Timaş’ın bilimsel konuları eğlenceli bir şekilde ve ilginç ayrıntılar eşliğinde işleyen, bilimi çocuklar için eğlenceli kılmayı amaçlayan “Eğlenceli Bilgi” serisinin 90. kitabı. İç kapaktan öğrendiğimize göre kitabın yazarı Nick Arnold aynı zamanda yıllardır öyküler de yazan bir edebiyatçı. Araştırmaları, bazen buzdağları ile şarkı söylemek, bazen de kutup ayılarıyla arkadaş olmayı gerektiriyormuş ve yazar bunun her anından müthiş zevk alıyormuş. Boş vakitlerini ise pizza yiyerek, bisiklete binerek ve bayat espriler uydurarak geçiriyormuş.

HEM BİLİMSEL HEM EĞLENCELİ
Mizah ve ironi yüklü yazar biyografisi, konulara yaklaşım biçimiyle ve bu yaklaşım biçimini aktaran cümle yapılarıyla kitap boyunca kimliğini koruyor. Gezegenimizin geleceği ile ilgili “altın” değerindeki bilgileri hiçbir şekilde didaktizme kaçmadan, ebeveynle birlikte çocuğun da anlayacağı ve eğleneceği bir dille aktarıyor.

Tony De Saulles’in çizgilerinin mizahi yönden Nick Arnold’dan geri kalır yanı yok. Zaman zaman bir çizgi roman okuyormuş hissine kaptırıyor okuru.

Kitap “Büyük Gezegen-Ezme Makinesi” bölümüyle başlıyor. Bu bölüm bir referans niteliğinde. Yazar “Büyük Gezegen-Ezme Makinesi”ni dünyadaki endüstri, tarım ve ulaşımdan oluşan bir makine olarak betimliyor. Bu alet sayesinde bitkiler, hayvanlar ve hammaddeler; kâğıt, mobilya, sandviç, mısır gevreği, bilgisayar, araba, otomatik burun karıştırma makinesi gibi nesnelere dönüşebiliyor.

“Büyük Gezegen-Ezme Makinesi”nin bu hammaddeleri dönüştürerek bizi zengin kılmasının ağır bir bedeli var: hammaddelerin tükenmesi! Kitap buna direnme yolları ile ilgili somut önerilerde bulunuyor.

NEYE ÇÖP DENİR?
Tanıtacağım diğer kitap Keşfedin Geri Dönüşüm. 9-15 yaş grubuna önerilen kitap müthiş bir tasarıma, çok iyi bir renk düzeni ve baskı kalitesine sahip. Önemli bir diğer özellik ise kitabın tüm sağlık kontrollerinden geçmiş olması; kullanılan boya ile kâğıt Avrupa Birliği standartlarına uygunmuş. (İlk kez sağlık kontrolünden geçen bir kitap okuyorum ve bir çocuk kitabı olduğunu düşünecek olursak destekliyorum.) Kitap temelde çöplerimizin yolculuğunu anlatıyor. Northampton Üniversitesi’nden Dr. Margaret Bates gözetiminde hazırlanan kitap hoş bir çöp tanımıyla başlıyor: “İnsanlar bir şeye sahip olmak istemediklerinde buna çöp derler…”

Hemen ilk sayfada dikkat çekici unsur, “kompost” kavramıyla tanışmamız oluyor. Kompost sayesinde çöplerimizin nasıl organik gübre haline dönüştüğünü görmüş oluyoruz. (Gerçi, Buğday Derneği ve %100 Ekolojik Pazar biz erişkinler için kompostun kullanımını defalarca anlattı. Belki bir de çocuklarımızdan duyarsak ikna oluruz! )

Bir diğer bölüm olan “Tonlarca Çöp”, çöpçülerin hayatımızdaki önemine dikkat çekerek başlatıyor çöplerin yolculuğunu. Olağanüstü illüstrasyonlarla bunun nasıl devasa bir endüstri, nasıl bir emek ve çaba gerektirdiğini görüyoruz bu yolculukta. “Çöp Gerçekleri” bölümü ise insanın dehşete kapılmasına neden oluyor. İşte size bir örnek: “İnsanların çoğu yalnızca yedi hafta içinde ağırlıkları kadar çöp üretmektedirler.”

Son olarak kitabın tasarımına ilişkin birkaç söz söylemek isterim. 13 sayfa gibi kısıtlı bir hacme sahip olduğu düşünüldüğünde, kitap hacminin çok üstünde bir içeriği barındırıyor. Kitapta toplam 60 kadar pencere var. Bu pencereler sayesinde kitabı adeta oyun oynar gibi okuyorsunuz. İlk bakışta bir kısmına eriştiğiniz bilginin devamı ve can alıcı kısmı, açacağınız karton pencerenin altında gizli çünkü.

Sakın Bana Sakin Ol Deme ve Keşfedin-Geri Dönüşüm, iklim krizine kurban ettiğimiz ve koca bir çöp yığını haline getirdiğimiz bu ihtiyar gezegene biraz soluk aldırabilmek için çocuklarımızla gülümseyerek göz gezdirebileceğimiz iki kitap.