İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Meraksızlığa panzehir!

İletişim Yayınları’nın Popüler Bilim Kitapları’ndan çıkan “Bilim Oyunları” dizisi, bilimi
gerçekten de oyunlaştırıyor. Çocukların basit malzemelerle yaptığı aletler onları hem bilimin
ilkeleriyle hem de üretmenin zevkiyle tanıştırıyor.

Eraslan SAĞLAM

Zaman değişiyor. Buna sevinsek de üzülsek de değişiyor. Çok değil bundan on yıl önce ofis bilgisayarımın başında, biri bana “X” tuşunu bulsun, diye feryat ettiğimi hatırlıyorum. Bilimle kurduğumuz mesafe de bütün bunlarla doğru orantılıydı. Fincanda pamuklar arasında yetiştirilen fasulyeler, genleşmeyi anlamak için boş şişenin üstüne konulan haşlanmış yumurtalar, barometrelerimiz… Sonra bir geri dönüş başladı. “Siteperver” ebeveynlerin çocukları tahtaya, toprağa, ipe yeniden döndü. Elimizden kayan dünyamızda, Dünya’yı anlamanın zorunlu çabasıyla!

İletişim Yayınları’nın Popüler Bilim Kitapları’ndan çıkan “Bilim Oyunları” dizisi tam da bu döneme denk geldi!

Pratik Deneyler ve Etkinlikler alt başlığıyla sunulan iki kitaptan söz ediyorum: Elektrik, Mıknatıs, Ses ve Kaldırma Kuvveti ile Işık, Renk, Şekil ve Yerçekimi adlı kitaplar…

GÖKKUŞAĞI YARATIYORUZ
Her iki kitap da pratik deneylere girmeden önce ortak bir giriş bölümüyle başlıyor. Bu bölümde temelde üstünde durulan kavram “merak”! Bunu çok önemsiyorum. Çünkü çağımızın temel hastalık ve sorunları bu meraksızlık illetiyle yakından ilintili. Biliyorum ki kitapta değinilen küçük meraklar ileride büyük araştırmalara ve dünyayı tedavi edebilecek büyük sonuçlara ulaşacak. Kaldı ki “Güneş ışığı olmasaydı dünyaya ne olurdu?” gibi bir sorunun yaratacağı merak hiç de azımsanacak gibi değil…

Kitaplarda yer alan bütün deneyler evde ve okulda yapılabilir nitelikte. Birinci kitap olan Elektrik, Mıknatıs, Ses ve Kaldırma Kuvveti’nde elektriğin nasıl oluştuğu, nesnelerin nasıl yüzdüğü ve neden battığı, mıknatısların bazı metalleri kendilerine doğru nasıl çektikleri, manyetik alanın ne anlama geldiği ve müzik aletlerinin nasıl ses çıkardığı deneylerle öğretiliyor. Kitap sırasıyla Işık ve Renk, Şekiller Yapalım, İtme ve Çekme, Bir Şeyleri Değiştirelim bölümlerinden oluşuyor. Artık tere, maydonoz, nane yetiştirmek için marketlerden alacağınız hazır cam önü bitkilerine ihtiyacınız yok. Kendi seranızı boş kavanozlarla oluşturabilmeniz mümkün.

Güneş saati, iğne deliği kamerası, kaleydeskop, renk fırıldağı, üç boyutlu gözlük sahibi olmak için para vermek zorunda değilsiniz. İstediğiniz çizgi filmi de yaratmanız mümkün. Ayrıca hem tasarruf yapmak hem de gereksiz su israfını önlemek için bir su arıtma cihazı yapmanız en fazla yarım saatinizi alıyor. Gökkuşağı seyretmek istiyorsanız yağmurdan sonra güneş avına çıkmanız gerekmiyor. Günün istediğiniz saatinde ve istediğiniz iklimde kendi gökkuşağınızı yaratabilirsiniz.

İkinci kitap olan Işık, Renk, Şekil ve Yerçekimi’nde ise gündüz ve gecenin nasıl oluştuğu, yansımanın ne anlama geldiği, bir nesnenin şeklinin onun dayanıklılığını artırıp artırmadığı, cambazların incecik bir ip üzerinde nasıl yürüdükleri anlatılıyor. Bu kitap sayesinde reçel kavanozundan elektroskop, metal paralardan pil, kartondan hırsız alarmı yapmak artık hem çok kolay hem de çok eğlenceli. Kitabın, “Bir Şeyleri Yüzdürelim ve Batıralım” adlı ikinci bölümündeyse buzdağı ve yanardağ yapabilir, bir yumurtanın taze mi bayat mı olduğunu onu kırmadan anlayabilir, dümenli bir tekneye ya da sürat teknesine sahip olabilir, küçük yaşta kendi zeplininizle hava atabilirsiniz.

Üçüncü bölümün adı “Mıknatıslarla Oynayalım!”. Bu bölümde uçan kelebek, metal para tanıyıcı, pusula gibi kendi üretimlerinizi yapabilirsiniz. Aynı kitabın son bölümü “Sesleri Duymak” ile ilgili. Daha sanatsal olan bu bölümde kendi antik müzik aletinizi, klarnetinizi, davulunuzu, gitarınızı ya da ksilofonunuzu yapabilirsiniz. Bu enstrümanlarınızda bir akort sorununuz varsa onu da yine kendi üreteceğiniz sesölçerle çözebilirsiniz.

Çocuğun zorlanma ihtimalinin olduğu yerlerde ise çeşitli çocuklar ellerindeki tabelalarla “Bir büyüğünüzden yardım isteyin!” uyarısında bulunuyor. İki kitabın sonunda yer alan özenli sözlük de okuma kolaylığı sağlıyor.

Dünyayı anlamak, koruyup kollamak ve tüketim çılgınlığından sıyrılmak için ellerimiz bize yeter. Birazcık zaman ve birkaç basit malzeme ellerimizle birleştiğinde çocukluğumuzun tatlı muzip mucitliğine dönebiliriz.

Elektrik, Mıknatıs, Ses
ve Kaldırma Kuvveti
Işık, Renk, Şekil ve Yerçekimi
Kolektif
Çeviren: Cumhur Öztürk
İletişim yayınları, 119 sayfa

Show More