Lüzumsuz sorular mı?..
Ezel Dağlar ERGÜDEN
İspanyol asilzadelerini aratmayacak uzunlukta bir isme sahip olan bu kitapta, on okuldan yaşları dört ila on iki arasında değişen 150 çocuğa en çok merak ettikleri sorular sorulmuş ve sonra da “mühim” insanlardan bu soruları yanıtlamaları istenmiş. Tatilde iyi gider. Alakadar olun.
Günaydın sevgili okur! Ya da iyi akşamlar sevgili okur (ben yazıyı sabah sabah yazdığım için günaydınla başladım)! Güzel bir aya girdik; şubat. Tatilin bir kısmı hâlâ bu ayın içinde, ayrıca hâlâ kışı yaşıyoruz (sözde)… Kışı sevmeyenler için de, bir iki ay içinde bahar geliyor, sakin olun. Eminim ki, tatili çok sevmekle birlikte, arada içinizden ne kadar sıkıldığınızı düşünüyorsunuzdur. En azından ben bazen düşünüyorum. Bu yüzden bu ay sizi tatil-boşluğu-bunalımından çıkaracak çok güzel bir kitap tanıtacağım.
AYI GRYLLS DE BURADA
Evet, bakalım. Bu kitap bir roman değil, çizgi roman hiç değil, biyografi de değil, bilimkurgu da değil. Adı, Küçük İnsanlardan Büyük Sorular, Hayli Mühim İnsanlardan Basit Cevaplar. Anlayabileceğiniz gibi, içinde çeşitli sorular ve cevapları var. Bu sorular on okuldan yaşları dört ila on iki arasında değişen çocuklar tarafından sorulmuş. Onlardan, en çok merak ettikleri şeyi yazmalarını istemişler. Sonra, “mühim” olduğu söylenen insanlar da bu sorulara cevap vermiş. Mühim insanların hepsi yetişkin bu arada. Ve farklı farklı meslekleri var.
Şimdi size kitaptaki sorulardan, cevaplardan ve bunları cevaplayan kişilerden bahsedeceğim biraz. Öncelikle, benim tanıdığım birinden başlayayım. Bu adam, “Solucan yemekte bir sakınca var mıdır?” sorusuna cevap vermiş. Tahmin edebileceğiniz gibi, karşınızda Bear Grylls. Bear Grylls’i bir kanalda yayınlanan belgesellerden tanıyorum.
Kendini ıssız bir yere bıraktırıp oradan sağ çıkıyor. Yanında neredeyse hiçbir alet olmadan. Ve Bear Grylls de zaman zaman solucan, bazen akrep ya da yılan yemek zorunda kalıyor. Eh, haliyle bu sorunun cevabı ancak ondan alınabilir. Sorunun cevabını merak eden varsa, kısaca “hayır”.
RÜYALARIN MALZEMESİ
Diğer soruya geçelim. “Rüyalar nasıl yapılır?” gibi hepimizin üstünde düşünebileceği bir soru. Özellikle de korkunç kâbuslarla dolu bir gece geçirdiyseniz. Bu soruya Alain de Botton arkadaşımız cevap veriyor. Kendisi bir filozofmuş. (Ve neredeyse genç sayılır, merak eden varsa, 40’lı yaşlarda.) Bu arkadaş, filozoflara yakışır bir yanıt veriyor sorumuza. Ama merak etmeyin, öyle karmaşık, kimsenin anlayamayacağı bir yanıt değil bu. Basit ve sıkıcı olmaktan uzak. Alain’in dediğine göre, rüyalar, günün sonunda beynimizin yaptığı bir düzenleme işlemiymiş. Bunun sayesinde gün içinde yapmak isteyip yapamadığımız şeyleri rüyalarda yapabiliyormuşuz. Ya da bu korkularla rüyalarda yüzleşiyormuşuz. Diyelim birini üzdüysek ondan özür diliyormuşuz. İşin en ilginç yanı da, rüyada gördüğümüz herkesi gerçekte de bir şekilde görmüş olmamız. Yani marketteki kasiyer, sokakta yanınızdan geçen adam, köpeğini dolaştıran kadın, hepsi rüyalarınıza girebilir. Biraz ürkütücü.
Bir filozofumuz daha var. Bu seferki Noam Chomsky. Bu arkadaşımız Amerikalı ve beni hayal kırıklığına uğratmayacak kadar yaşlı (80 civarında). Sorusu, “Hayvanlar neden bizim gibi konuşmaz?” İlginç bir soru. Ha, bu arada, Noam aynı zamanda dilbilimciymiş de (aslında bir sürü mesleği var sanırım), bu yüzden böyle bir soruyu cevaplaması mantıklı geliyor insana.
Temel olarak anlattığı, aslında hayvanların da kendi aralarında anlaştığı, ama buna tam olarak konuşma denemeyeceği. İnsan dili çok karmaşıkmış ve insanlar tarafından habire yenileniyormuş. Ama hayvanlarınki sembol gibi bazı hareketlerden oluşuyormuş. Diğer yandan bazı hayvanlar insan dilini taklit edebiliyormuş.
Kitapta bu kadar az mı soru var demeyin, bayağı çok var. Aklınıza gelen gelmeyen… “Fikirler yazarların aklına nasıl gelir?” “Neden yetki hep yetişkinlerdedir?” “Maymunlar neden muz sever?” “Büyük İskender kurbağaları sever miydi?”… Ve daha bir sürü havalı yazar da var tabii. Jeanette Winterson, Gordon Ramsey ve Richard Dawkins benim duyduklarım.
Eğer sizin de çevrenizdekilerin cevaplayamadığı sorularınız varsa bu kitap tam size göre. Büyüklere göre “gereksiz” olarak sınıflandırılacak bu soruların cevaplarının sonunda açıklanmış olması güzel. Çok eğlenceli aynı zamanda, hem de genel kültür olur. Bir gün Büyük İskender ve kurbağalar konulu bir sohbetin ortasına düşerseniz çok işe yarayacağını garanti ederim.
