Bir kuş kondu yüreğime…
Şeref BİLSEL
Şiirin geçmişi, geleceği, lüzumu, lüzumsuzluğu tartışıladursun, insanlar şiir yazmaya devam ettikçe şiir de var olacak. Çocuklar için yazılmış 2 şiir kitabını Şeref Bilsel tanıtıyor. Mustafa Köz’den Küçük Uykular Bahçesi ve Betül Tarıman’dan Ufacık Tefecik Kurbağacık.
Şiirin hayatımızdan çekildiğini yüksek sesle tartışanlar var. Sakın, hayatımız şiirden çekiliyor olmasın! Belki de öyledir. Dünyada son insan kalana dek şiir varlığını sürdürecektir. Şiirin varlığını sürdürmesi şairlere bağlı. Yazılan her şiir kitabı içinde bulunduğumuz dile kalıcı bir hizmette bulunur. Kralların adı unutulur, zenginler hatırlanmaz olur, ama birkaç dize parıldayıp durur gecenin içinde. Hele çocukların sevebileceği, hatırlayıp tekrar edeceği şiirler yazmak oldukça zordur. İşte size iki güzel kitap: Küçük Uykular Bahçesi (Mustafa Köz) ve Ufacık Tefecik Kurbağacık (Betül Tarıman). Her iki kitap da Yasemin Ezberci tarafından resimlenmiş.
TUTTUM ÖPTÜM GAGASINDAN…
Mustafa Köz, günümüz şiirinin önemli isimlerinden biri. Çok sayıda şiir kitabı var. Edebiyat dergileri (Edebiyatta Seçki, Mavi Yaka, Şiir Oku) yayımladı. Kadıköy’de Yazı Kitabevi’ni genç şairlerin uğrak yeri, tartışma, şiir okuma durağı haline getirdi. Bir kızı dünyaya geldi, ona verdiği isim, Köz’ün edebiyatla organik bağını bilenleri şaşırtmadı. İsim mi? Yazı. Daha önce Andersen Masalları’ndan seçmeleri okurla buluşturmuş, Tevfik Fikret’in Şermin adlı çocuk şiirleri kitabını bugünkü Türkçeye uyarlamıştı. Şimdi de, içinde bir “Yaratıcı Okuma Dosyası” da içeren Küçük Uykular Bahçesi’yle buluşturdu bizleri. Bizleri diyorum, çünkü sadece çocukları değil, yetişkinleri de muhatap alacak nitelikte şiirlere, bilgilere yer veriyor. Sözcükleri öyle güzel yerlerde karşımıza çıkarıyor ki Türkçenin tadını iyi bilen bir şairle karşı karşıya olduğumuzu hissediyoruz. Aşağıdaki şiirde “bakakalmak” bakın ne güzel yere kondurulmuş: “Bir kuş kondu yüreğime / Tuttum öptüm gagasından / Göğe uçtu o güzel kuş, / Bakakaldım arkasından.”
Kitapta yirmi üç şiirin yanı sıra, dünyanın gidişatını değiştirmiş, buluşlarıyla, adlandırmalarıyla insanlık tarihine adlarını kaydettirmiş birçok insana dair bilgiler yer alıyor. Böylece bir taraftan şiir okurken, öte yandan aklımıza takılan, merak ettiğimiz isimlerin hayat hikâyesini de öğrenmiş oluyoruz. Kitabın üçüncü bölümü “Yaratıcı Okuma Dosyası”na ayrılmış. Bu bölümde şair, alışkanlıklarımızı bozuyor, bizi sınırlarımızı zorlamaya, dünyaya farklı pencerelerden bakmaya, hatta şiir yazmaya davet ediyor. Böylece bizde birikenleri gözden geçirmiş oluyoruz. “Yaratıcı Okuma Dosyası” çok zekice hazırlanmış. Şiirin incelik ve dikkat isteyen bir dil sanatı olduğunun altı ustalıkla çizilmiş. Başka şairlerden alıntılarla okurun ufku genişletilmiş.
Özdemir Asaf’ın, “Herkesin bir öyküsü vardır ama şiiri yoktur,” sözü etrafında okurların düşünmesine vesile oluyor, sonra da okurlarını şiir yazmaya yönlendiriyor. Yirminci sayfada ise bizi bekleyen bilmeceler var. Çok güzel dizeler eşliğinde hayata, insanlığa, doğaya, barışa dair düşünmemizi sağlıyor okuduklarımız. Şiirlerdeki benzetmeler, tasvirler de çok etkileyici. İnsan kendini soluk alıp veren sözcükler arasında buluyor. Öyle hayattan, doğadan alınmış görüntüler eşliğinde işliyor şiirler; bir saat gibi ileriye doğru ve insanın nabzını tutarak… Bakın nasıl koşturuyor saat: “İskelenin dizi dibinde tepinen deniz / Duvarda koşturan saat / Tik tak, tik tak, tik tak / Kaygısız, başıboş, rahat” (“Sesler” adlı şiirden). Küçük Uykular Bahçesi, doğaya, insanlara, sözcüklere karşı nasıl uyanık kalacağımızın izleriyle yüklü bir kitap.
HAYATA YAKIN ŞİİRLER
Şiir okurları Betül Tarıman’ı da yakından tanıyor. Doksanlı yılların başından beri dergilerde şiirleri yayımlanıyor. İlk kitabı Ay Soloları’nı 1995’te yayımladı. Yayımlanmış sekiz şiir kitabı var. Şiirimizin son dönemde en üretken imzalarından biri Tarıman. 2005 yılında Behçet Necatigil Ödülü’nü (Akif Kurtuluş’la birlikte) aldı. Çocuk edebiyatı sahasında daha önce yayımlanmış iki kitabı var şairin: Elma Dersem Çık, Elim Sende. Betül Tarıman’ın çocuklara, gençlere, sözcüklere dair gerek öğretmenlikten kazandığı deneyim; gerekse bulunduğu farklı coğrafyalardan derlediği hayat görgüsü yazdıklarına yansıyor. Baktığı şeyi şiire çevirmeye hazır bir duyarlıkla yazıyor. Bütün bunları yaparken, çocukları da unutmuyor. Sadece güzel değil, faydalı olmasını da istiyor yazdıklarının. Mesela bakın, okumanın önemine nasıl vurgu yapıyor: “Okuma saati geldiğinde / Toplar bizi hayattan / Öğretmenimiz benekli kurbağa” (“Dedem Çilli ve Ben” adlı şiirden).
Ufacık Tefecik Kurbağacık’ta da “Yaratıcı Okuma Dosyası” yer alıyor. Çocuklara şiirleri okutup onları göndermiyor, sözlüye kaldırıyor, sorular soruyor, geriye dönmelerini, hatırlamalarını, akıl yürütmelerini sağlıyor. Eğlenceli ve sürükleyici bir kitap bu. Çocuklara mesajlar taşıyor. Birçok konuda bilgi veriyor. Kitapta kurbağalar üzerinden bir bütünlük sağlanmış. Kurbağaların çeşitli özelliklerine değiniliyor. Bunun yanı sıra çocuklar çevreyle ilgili olarak da bilinçlendiriliyor. Etkinlikler sayesinde sorgulamalarının, araştırma becerisi kazanmalarının önü açılıyor. Bakın 11. sayfadan 12. sayfaya nasıl ustalıkla geçiyor şair: “Bir sürü kalp atışı duyuyorum / Geçmeliyim hemen öbür sayfaya!”
SADE, ANLAŞILIR BİR DİL
Ufacık Tefecik Kurbağacık’ta 32 şiir yer alıyor. İnsana ait pek çok özellik kurbağalar üzerinden anlatılmış. Böylece kişileştirme (teşhis) ve insan dışındaki varlıkları konuşturma (intak) sanatlarına bolca örnek oluşturulmuş. Tarıman oldukça sade, anlaşılır bir dille kitabını oluşturmuş. Çoğunlukla kafiyelerden uzak durmuş, böyle yapması şiirleri hayata, dolayısıyla düzyazıya daha bir yaklaştırmış. Tasarlanarak oluşturulmuş bir kitap Ufacık Tefecik Kurbağacık. Bu kitapta kurbağalar düşünüyor, konuşuyor, uyarıyor; insanlara ders çıkaracakları küçük hikâyeler taşıyorlar. Okula gönderilmeyen kız çocuklarından, yere sakız atanlara kadar pek çok mesele etrafında sorular soruyorlar. “Yere bu sakızı kim attı? / Ayağımın altına yapışmış / Az daha bir böceğe / Yem olacaktım” (“Lütfen Dikkat!” adlı şiirden).
Şairden ödünç alıp söyleyelim: “Bakalım kitabın sonuna ilk önce kim varacak?”
