Tuhaflık bizde mi, yoksa dünyada mı?
Yankı ENKİ
Andreas Steinhöfel’in 2009 Alman Gençlik Edebiyatı Ödülü dâhil pek çok ödül alan kitabı Rico ve Oskar – Derin Gölgeler, çocukların dünyasının kendine has evrensel bir gerçekliği olduğuna işaret eden, ama çocukları tektip varlıklar olarak algılama tuzağına düşmeyen, sağlam bir eser.
Andreas Steinhöfel Rico ve Oskar – Derin Gölgeler adlı romanıyla çeşitli ödüller almış ünlü bir Alman çocuk ve gençlik edebiyatı yazarı, ancak görünen o ki Türkçeye ilk defa çevriliyor. Kitabın yurtdışında gördüğü ilgiyi ülkemizde de göreceğini düşünüp, ünlü yazarın diğer eserlerinin de dilimize kazandırılacağını umut ediyoruz.
Kahramanımız Rico, yaşıtlarından biraz farklı, kendi deyimiyle “derin yetenekli” bir çocuk. Bu kitapta okuduklarımız aslında onun gözünden olup bitenlerin içten bir dökümü olduğu için, hangi yaşta olursak olalım, Rico ile özdeşleşmekte zorluk yaşamıyoruz. Onun baktığı gibi bakmaya başlıyor ve onun gibi “ters köşe”den yorumluyoruz hayatı. İlk başlarda anlatılanların biraz tuhaf olduğunu düşünsek de, Rico’yu ve onun yaşadığı çocuksu maceraperestliği daha iyi anlamaya başlıyoruz. İlerleyen bölümlerde artık Rico’nun, Rico gibi zihinleri farklı çalışan çocukların ya da genel olarak o yaştaki çocukların mı, yoksa hayatın ta kendisinin mi tuhaf olduğunu sorgulamaya başlıyoruz.
ARKADAŞIM İÇİN…
Roman, babasını küçük yaşta kaybeden ve annesiyle beraber yaşayan Rico’nun komşuları ve yeni edindiği arkadaşı Oskar ile kurduğu ilişkiye tanık olmamızla başlıyor. Sayfalar ilerledikçe olaylar basit bir öykü olmaktan çıkıp, gizemli ve heyecanlı bir maceraya dönüşüyor. Bunun sebebi, Rico’nun yeni arkadaşı Oskar’ın, o sıralar Almanya’da çocukları kaçırıp ailelerinden fidye isteyen biri tarafından kaçırılmış olması. Rico bu dehşet verici haberi alır almaz Oskar’ı bulmaya ve kurtarmaya adıyor kendisini. Dediğimiz gibi, sıradan bir çocuk ve sıradan bir arkadaş değil Rico.
Aslında Oskar tam Rico’ya göre bir arkadaş. Rico başkaları tarafından çok da zeki bulunan biri değil, “engelli” olduğu söyleniyor, her ne kadar Rico bu sözcüğü çok sevmese de… Oskar ise tam anlamıyla “ileri zekâlı” bir çocuk. Birbirlerini tamamlayan bir arkadaşlıkları var onların. Yine de bu arkadaşlığın hiç bilmediğimiz bir yönü var ve bu da romanın en sonunda ortaya çıkıyor.
Kendine has bir dünyası var Rico’nun. Oradan bakınca, sanki tuhaf olan dünya da, normal olan Rico’ymuş gibi hissediyoruz. Biz de, az önce dediğimiz gibi, özdeşleşiyoruz onunla. Zamanla onun gibi düşünmeye başlıyoruz ki bu da yazar Steinhöfel’in başarısı olsa gerek.
Oskar’ı aramaya başlayan Rico, annesiyle yeni yeni arkadaşlık etmeye başlayan Simon Westbühl’ün –ya da kısaca Bühl– aslında çocukları kaçıran o meşhur suçlu olduğunu düşünüyor ve artık kendisi de bu suçlunun hedefindeki avlardan biri oluyor.
GÖLGELER VE SIRLAR
En sonunda Rico’nun Oscar’ı kurtarıp kurtaramayacağını söylemeyeceğim, çünkü romanın final bölümü tam bir heyecan fırtınasına, sürükleyici bir kovalamacaya dönüşüyor. Kitaba adını veren “derin gölgeler” de bu noktada anlam kazanıyor. Bühl gerçekten de o çocukları kaçıran azılı bir suçlu mu? Rico onu suçlamakta haklı mı?
Oskar’ın kendine sakladığı ve öğrendiğinde Rico’yu dehşete düşürecek sırları neler? Andreas Steinhöfel kahramanlarına ilişkin bütün bu sürprizleri final perdesinde arka arkaya gün yüzüne çıkarıyor. Biz okurlar da Rico ile birlikte şaşırarak öğreniyoruz aslında hiç aklımıza gelmeyecek gerçekleri.
Ayrıca bu kitabın devamı gelebilir diye düşünmemek elde değil. Böyle bir ikilinin başına her şey gelebilir çünkü. Dışarıdan bir şey gelmese kendileri rahat durmazlar ve yine birbirlerini kurtarmaları gereken bir durum yaratabilirler. Bu yüzden iyi bir romanı Rico ve Oskar – Derin Gölgeler. Karakterlerin inşası, tutarlılığı ve gerçekçilikleri, öykünün devamını heyecanla beklememizi sağlayan unsurlar, hep Steinhöfel’in kaleminin gücüne işaret eden özellikler. Bu kitap, çocukların dünyasının kendine has evrensel bir gerçekliği olduğuna işaret eden, ama bunu yaparken onları tektip varlıklar olarak algılama tuzağına düşmeyen, sağlam bir eser. Çocuklara, gençlere ve bir zamanlar çocuk olduğunu unutan büyüklere tavsiye edilir…
