Benim özgür kahramanlarım
Sennur SEZER
Klasikleşmiş kitapların hayatımıza erkenden giren asi ve söz dinlemez kahramanları tamamen farklı bir çocukluk yaşayarak bizi şaşırtırken, dünyaya farklı bakabilmenin tohumlarını da içimize atarlar. Peter Pan’ı, Tom Sawyer ile can dostu Huckleberry Finn’i ve Uzunçorap Pippi’yi kim unutabilir!..
Kitapları kendi başıma okumaya başlayalı herhalde 65 yıl olmuştur. O günden bugüne gözde çocuk kitaplarım pek değişmedi: Peter Pan, Tom Sawyer ve Huckleberry Finn. Peter Pan 1948-1949 yıllarında İspanyol kadın dergisi La Familia’da renkli, resimli ve İspanyolca yayımlanıyordu. Türkçesi de fasiküller halinde derginin eki olarak veriliyordu.
J. M. Barrie adındaki İskoç yazarın 1904’te sahnelenen oyunu, 1911’de romanlaştırılmıştı: Peter Pan ve Wendy. Wendy kardeşleriyle evde yalnızdı. Anne babası tiyatroya gitmişti. O sıra eve bir çocuk geldi. Uçuyordu. Gölgesini evin köpeği ısırıp yırtmıştı. Wendy gölgeyi dikip ütüledi. Sonra kardeşleriyle birlikte bu uçan çocuğu dinleyip uçmayı denediler. Hep birlikte Yokülke’ye gittiler. Yokülke’de bir korsan vardı ve evden kaçmış çocuklar. Wendy o çocuklara analık etti. Sonra bütün çocukları alıp eve döndü. Ve büyüdü.
Peter, Yokülke’de peri kız arkadaşı Tenekeci Çıngırak’la kaldı, büyümedi. Bir gün Wendy’nin kızının odasına geldi. O zaman sordum kendime, Peter kadar özgür olmak kızlara yasak mıydı? Kızlar büyümek zorunda mıydı? Biraz içim burul- sa da Tenekeci Çıngırak’ın Wendy’den daha mutlu olduğunu düşünüyordum.
“Özgürlük” sözcüklerle dile getiremediğim bir kavramdı henüz. Büyümek istemeyen bir çocuktu Peter. Oysa büyümek, istediğini yapabilmenin tek yoluydu benim için. Yoksa büyümek yanlış mıydı?
Tom Sawyer’ın Maceraları ta 1876’da yazılmış ama ben onu 1950’lerde tanıdım. Onun can arkadaşı Huckleberry Finn, oğlumun ve torunumun gözdesi oldu. Kural dinlemeyen çocuklardı bu yoksul çocuklar. Ana babaları da yoktu. Yoksulluğun keyfini çıkarıyorlardı.
Mark Twain’in mizahı mı güzelleştiriyordu onların kural dinlemeyişini?
Tom Sawyer’ın kardeşi Sid usluydu, söz dinlerdi; peki neden sinsi, sümsük görünüyordu gözümüze? Tom Sawyer ve Huckleberry Finn sonunda zengin de oluyordu… Yoksa söz dinlememek mi iyiydi? Bu maceraların devamı yazıldı yıllardır. Çocuklar çok sevdi bu haylazları.
Farkındasınız, bu kahramanlar hep erkekti. Kızların hakkı yok muydu yaramazlığa? Neyse ki Astrid Lindgren benim doğduğum yıllarda yazmış bir başıboş kız kahramanın, Pipi Uzunçorap’ın maceralarını. Babası deniz dibini boylamış bir denizci, annesi gökte bir melek olan Pippi, küçük bir kasabanın ucundaki villasında bir başına yaşamaktadır. İçi altın dolu büyük bir bavulu vardır. Bir maymunu, bir atı ve upuzun çorapları da. Komşu evin çocuklarıyla tanışmasından sonra iki de arkadaşı olacaktır.
Olağanüstü bir güce sahip, becerikli, hazırcevap, iyiliksever ama sıradan insanlara göre hayli tuhaf Pippi’nin öyküsü, Astrid Lindgren’e dünya çapında bir ün sağladı. Pippi Uzunçorap en sevilen ve akıldan çıkmayan roman kahramanlarından biri oldu. Hem Türkçeye benim çocuklarımın doğduğu yıllarda, (benim için pek geç) çevrildi. Hem nedense Türkiye’de pek yaygın bir ün kazanmadı. Yurtdışında kitapların bazılarında ırkçı tavır olduğu iddiaları gerçek miydi bilmiyorum. Ama galiba Pippi’nin altınları okura biraz itici geldi.
Asıl soru şu: Bizim çocuklar için yazılmış özgür kahramanlarımız yok mu? Keloğlan tek mi?
