İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Hitler oyuncağımı çalabilir ama çocukluğumu asla!

Hitler oyuncağımı çalabilir ama çocukluğumu asla!

Raife POLAT

Judith Kerr’in kendi çocukluğuna dayanarak kaleme aldığı Hitler Oyuncağımı Çaldı, Nazi zulmünü öngörüp Almanya’dan kaçan bir Yahudi ailenin o savaş ortamında, yabancı bir ülkede yaşadıklarını anlatıyor. 9 yaşında bir çocuğun gözünden yabancılık, savaş ve “öteki” olmak…

Dünyada bir gün savaşlar biter mi? İnsanın arsız hırsı, sonsuz güç, başarı ve zengin olma isteği var oldukça bitmeyeceğini hepimiz biliyoruz sanırım. Yirmi birinci yüzyılda hâlâ yeterince “insanlaşamadığımız” ortada! Sınırların, kültür farklılıklarının bir önemi olmadığına ikna olamadık hâlâ; daha da fenası, dünyanın sadece biz insanlara ait bir yaşam alanı olduğuna inanıyoruz. Ne yazık ki geçmişte yaşanmış birçok savaşın, katliamın, akıl almaz çıkarlar nedeniyle yaşandığını, hâkim güçlerin yalanlarının herkesi çemberine aldığını defalarca okumamıza, işitmemize, görmemize ve hatta bire bir yaşamamıza karşın ders almamaya and içmiş gibiyiz.

ANILARDAN ROMANA

Ama çoğumuz gibi ben de değişime inanıyorum ya da inanmak istiyorum. Sonsuz acılar barındıran uygarlıklar tarihinin biraz yön değiştirmesinin, tarihten ders çıkartmanın zamanının çoktan geldiğini düşünüyorum. (Ah biz hayalperestler!) Geçmişin karanlık her sayfasını biraz daha aydınlatmak, unutmamak ve yaşananlardan ders çıkartabilmek için kaleme alınmış her kitabı da bu nedenle çok değerli buluyorum; hele de gerçekleri çarpıtmadan, tüm açıklığıyla aktarırken duygu sömürüsü yapmayanlarını…

Judith Kerr’in Hitler Oyuncağımı Çaldı adlı kitabı böyle bir örnek. Yayım yılı 1971. Resimli çocuk kitaplarıyla tanınan ve sevilen bir yazar olan Judith Kerr’in çocukları, annelerinin çocukken ülkesinden neden ve nasıl kaçtığını merak etmişler, o da çocukları için bu romanı kaleme almış. Yazarın babası Alfred Kerr Almanya’nın tanınmış yazarlarından. Dindar olmasa da Yahudi bir aileden geliyor ve Hitler’in faşist ideolojisini eleştiren yazıları nedeniyle Nazi Partisi tarafından, daha en baştan hedef gösteriliyor. Babanın öngörülü biri olup Naziler daha iktidara gelmeden ülkeyi terk etme karar alması, Kerr ailesinin yaşamını kökünden değiştirmekle birlikte hayatta kalmalarını da sağlıyor.

YABANCI BİR ÜLKEDE…

Hitler seçimi kazanmadan hemen önce gizlice Almanya’yı terkediyor ve yeni bir yaşam kuruyorlar kendilerine. Nazi Partisi’nin zulmünden kaçıp Avrupa’ya, Amerika’ya –ve hatta Türkiye’ye sığınan– yüzlerce Alman Yahudi ailesinden yalnızca biri Kerr’ler. Dolayısıyla biz romanda Hitler’in zulmüne değil, mülteci olmanın zorluklarına tanık oluyoruz. 9 yaşında bir kız çocuğunun gözünden, ülkesinde dışlanmış, istenmeyen olmanın hikâyesini okuyoruz. Önce Almanca konuşulduğu için İsviçre’ye giden aile, babanın yazdıklarını bastırabilmesi ve para kazanabilmesi için kısa süre sonra yolunu Paris’e çeviriyor. Dillerini bilmedikleri bu ülkenin okullarına uyum sağlamak ve başarılı olmak için iki kardeşin nasıl azimle çalıştıklarını, yazı yazmak ve piyano çalmak dışında bir şey bilmeyen bir anne babanın parasızlıkla nasıl baş edebildiğini okuyoruz. Ve tam uyum sağlamaya başlamışken, ekonomik zorluklar nedeniyle bir kez daha dillerini bilmedikleri başka bir ülkeye yerleşme kararlarına şahit oluyoruz.

Kitabı okurken kendimi bu kitabı okuyacak çocukların yerine koymaya çalıştım, ne olsa eski bir hikâye. Ama Judith Kerr’in bu eski hikâyesi gerçek aynı zamanda. Bu nedenle tatlı tatlı yazılmış bir çocukluk hatırasından çok daha öteye geçip, “öteki” olma halinin zorluğunu yansıtan çarpıcı bir roman olabilmiş. Tarihin karanlık sayfalarından birini, çocuksu bir yaklaşımla aydınlatabilmiş. Anne babalarının öngörülü yaklaşımı, zorluklara rağmen bir arada kalmaya çalışmalarının etkisiyle iki akıllı ve güçlü çocuğun, Hitler’in neden kendilerine bu kadar düşman olduğunu anlayamasalar da çocukluklarını ellerinden almasına izin vermeyişini, mülteci de olsalar yaşam haklarını sonuna kadar savunmalarını anlatan Hitler Oyuncağımı Çaldı’yı eminim sizler de seveceksiniz.

Hitler Oyuncağımı Çaldı Judith Kerr Çeviren: Berfu Durukan Tudem Yayınları, 264 sayfa
Hitler Oyuncağımı Çaldı Judith Kerr Çeviren: Berfu Durukan Tudem Yayınları, 264 sayfa

 

Show More