Akide şekeri kayalar ve uykusuz Güneş
Simla SUNAY
Lionni’nin, 50. yılını kutlayan, bol ödüllü ve artık klasikleşen kitabı Yüzyüz, minik okurlara güzel bir dayanışma ve direniş öyküsü anlatıyor. Uyuyamayan Güneş’in Öyküsü ise hepimize Slovenya’dan sıcacık bir selam getiriyor.
Çok değerli İtalyan çizer-yazar Leo Lionni’yi artık çok iyi tanıyor, hem atölyelerde hem de evlerde kitaplarını okuyor, ilham alıyoruz. Pezzettino’yla beraber parça ve bütün kavramlarını fark etmiş, Yeşil Kuyruklu Fare’yle yalancı maskelere karşı uyarılmıştık. Leo Lionni’yi özel yapan, kitaplarındaki sadelik, özgün tasarım ve okul öncesi çocuğunu aptal yerine koymadan, zekice, düşünce dalgalanmaları yaratan eserler üretmesi. Bu nedenle de her kitabı çocuk atölyeleri için biçilmiş kaftan.
Elma Yayınevi, Lionni’yi Türkiyeli çocuklara sevdirmeye devam edecek anlaşılan. Yayımlanışının 50. yılını kutlayan, bol ödüllü ve artık klasikleşen bir kitap olan Yüzyüz okurla buluştu. Yüzyüz’ün aldığı ödüller arasında 1963 Caldecott Onur Kitabı, 1963 New York Times Yılın En İyi Resimli Kitabı, 1963 ALA Dikkate Değer Kitap, 2012 Scholastic Parent & Child Çocuklar İçin En Harika 100 Kitap Seçkisi’ni sayabiliriz. Her ne kadar satışta bir güven uyandırsa da ödüller en temel kıstas değil bizim için, ancak resimli öykü kitaplarında durum biraz daha farklı sanırım, böyle kitapların öne çıkması bizleri mutlu ediyor.
Yüzyüz’ün, “büyük balık küçük balığı yer” gerçekliğine itiraz eden, küçük balıkların birleşerek ne kadar büyük olabildiği gösteren hikayesinde en etkileyici sahne, en farklı (siyah renkli) ve en cesur balığın, tüm küçük balıkların birleşerek tek bir büyük balık oluşturduğu anda “göz” olarak yer alması. Adı Yüzyüz olan bu siyah balık, diğer kırmızı türdeşlerinden epey farklı. Büyük balık gelip bütün arkadaşlarını yediğinde gerçekle yüzleşiyor. Büyük acısı onu cesaretlendiriyor ve başkaldırıyor. Küçük balıkları örgütlemeyi başarıyor sonunda. Kitabın tanıtım metninde, “Yüzyüz: Bir deha, liderlik ve dayanışma methiyesi” yazıyor. Ben buna pek katılmıyorum. O lider gibi değil de, ideal bir aydın gibi davranıyor; Yüzyüz toplumun “gözü” ne de olsa, başı değil. Çeviriye övgü düzmeden geçemeyeceğim, kitabın adını çok yerinde buldum, orijinal adı Swimmy. Yüzyüz bana çoğalan balıkları ve direnişin yüzü siyah balığı anımsatıyor ve birlikte yüzdükleri için “yüzmenin” pasif, şiddet içermeyen bir direniş eylemi olması dikkat çekici. Yüzmenin “yürümekle” ilişkisi var. Belki de Yüzyüz Gandhi’dir, kim bilir?
Leonni’nin suluboya baskı resimleri, akide şekeri kayalarla bezeli “deniziçi” sahneleri muhteşem. İnsan kitabı bırakır bırakmaz fırçaya sarılıp bu akide şekeri kayalardan çizmek istiyor.
GÜNEŞ UYUYAMAZSA…
Bulut’un doğum günü partisine çağrıldığı için heyecandan uyuyamayan Güneş’in sıkıntı dolu saatlerini anlatıyor Uyuyamayan Güneş’in Öyküsü. Güneş uyumazsa ne olur? Elbette, gece gelmez, çocuklar uyumaz ve anne babalar da yorgunluktan bitap düşer. Güneş’in acil uyuması gerek! Önce Yıldız koşar yardıma. Koyun saymayı önerir, hep işe yarar çünkü, ama Güneş denese de uyuyamaz. Sonra Ay gelir, öfkelidir, bir an evvel o da doğmak istemektedir, kakaolu süt yapar Güneş’e. Güneş bir güzel içer ama yine de kapanmaz gözleri. Sonunda Rüzgâr bir masal okur uykusuz dostuna. Tahmin ettiğiniz gibi, masalı işitir işitmez derin bir uykuya dalar Güneş ve hayat normale döner. Öykü masallara övgüyle biter. Akrilik boyayla renklendirilmiş resimler, özellikle de tek tekerlekli bisiklete binen Güneş’in olduğu sahne görülmeye değer. Sloven çizer Daša Simčič, pastel kalem darbeleriyle sayfalara doku da kazandırmış.
Sloven yazar Helena Kraljič’in Doktor Ayı adlı kitabı daha önce yayımlanmıştı. Sade anlatımıyla, okul öncesi edebiyatında takip edilesi bir yazar Helena Kraljič. Merak etmemize rağmen kitapta yazar ve çizer özgeçmişlerini bulamıyoruz. Kitabın arkasındaki etkinlikler çok sıradan, daha yaratıcı yönlendirmeler olsa daha verimli olacağını düşündürüyor. Ya da hiç etkinlik olmasa da öykü kendi başına yeterli kalacaktır, ayrıca etkinlik kitapları daha kapsamlı ve özenli hazırlanmayı hak eden önemli bir tür. Yine de kitap Slovenya’dan güzel bir merhaba bize.
