İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Leo Lionni’nin yıldız karakteri “Frederick”

Uzun bir tren yolculuğu esnasında torunlarını eğlendirmek için bir dergiden yırttığı renkli parçalar ile yarattığı sihirli hikâye, Lionni’yi resimli çocuk kitapları dünyasına yazar ve illüstratör olarak taşıyacaktır.

Cem KARA

Ülkemizde resimli çocuk kitapları alanında çeşitliliğe ya da yaratıcı denemelere yeterince imkân sağlanabildiğini söyleyebilmek zor. Elbette çocuğun yaratıcı düşünce dünyasını genişleten özgün eserler de yok değil. Elma Çocuk tarafından yayınlanmış, dünya resimli çocuk kitapları literatüründe bir başeser sayılan Frederick bunlara bir örnek. Leo Lionni ABD’de grafik tasarımın modernleşme sürecine katkılar sunmuş, tarihsel öneme sahip bir çizer. Onun bu önemli eserinin ülkemizde yayınlanmış olması, alana olan bakışın gelişimi adına güzel bir adım. 1910 yılında Amsterdam’da doğmuş olan çizer, 1925 yılında İtalya’ya yerleşmiştir. Lise eğitimi sonrası grafik tasarımcı olarak çalışmaya başlayan Lionni; 1930’lu yıllar boyunca Fütürizm, DeStijl Hareketi, Bauhaus Okulu gibi farklı akım ve ekollerin etkisinde kendi tarzını geliştirmiştir. 1940’ların başında yerleştiği ABD’de sürdürdüğü grafik tasarımcı kariyeri, onun resimsel anlatım dili hakkında bize oldukça güzel ipuçları vermektedir. 50 yaşında, ABD’de mesleğinde önemli bir konumdayken, ani bir kararla İtalya’ya dönmesi Lionni’nin kariyerinde dönüm noktasıdır. Uzun bir tren yolculuğu esnasında torunlarını eğlendirmek için bir dergiden yırttığı renkli parçalardan yırttığı sihirli hikâye, Lionni’yi resimli çocuk kitapları dünyasına yazar ve illüstratör olarak taşıyacaktır. Tren yolculuğunun ürününü 1959’da “Küçük Mavi ve Küçük Sarı” ismiyle yayınlamıştır Lionni. Hayatı boyunca 40’ın üzerinde resimli çocuk kitabı yaratan Lionni, çocukların dünyasına fabllar yoluyla yakınlaşmaya çalışmıştır. Amerikan Kütüphaneler Birliği tarafından yılın en çok öne çıkan resimli çocuk kitabının yaratıcısına verilen Caldecott Ödüllü’nü Inch by Inch, Swimmy, Alexander and the Wind-Up Mouse ve Frederick kitapları ile 4 kez kazanmıştır.

GÜÇLÜ KOLAJLAR

Frederick, kışın zor günlerini yazın topladıkları erzak ile rahat geçirmek isteyen bir fare ailesinin hikâyesidir. Diğer aile bireyleri yiyecek toplarken kahramanımız Frederick’in doğadan güneş, renk ve sözcükler toplaması öykünün yaratıcı ve farklı kurgusunun habercisidir. Lionni bu etkili kurgusunu görselleştirirken mesleki birikiminin izlerini taşıyan ve anlatım dilinin temelini oluşturan, basit ama güçlü kolajlar kullanmaktadır. Yaş grubuna uygun bu resimleme biçiminin yanında, doğadan ödünç aldığı armoni içindeki canlı renkler ve formların yansıttığı zengin dokusal değerler dikkati hemen çekmektedir. Belki de en önemlisi resimsel elemanların, her sayfanın kendine özgü düzen algısı içinde yerleştirilmesidir. Bu yerleşim görsel etkiyi profesyonelce arttırmaktadır. Grafik tasarımcı kimliğiyle her bir figürü ya da objeyi oldukça yalın ama en karakteristik biçimleriyle ortaya koyması, Lionni eserinin en ayırt edici özelliklerinden biridir. Bu basit ama görkemli grafik yorumun ötesinde artık detaylandırmacı bir anlatıma ihtiyaç yoktur. Anlatım dilinin sakinliği ile çocuk zaten kitabın sayfaları içine çekilip, hayal dünyasına
yönlendirilmektedir.

NESİLDEN NESİLE LIONNI

Amerikan Ulusal Eğitim Topluluğu’nun düzenlediği bir anket sonucunda öğretmenlerin belirlediği en iyi 100 çocuk kitabı arasına giren Frederick; 1966 yılında yayınlanmasına rağmen günümüzde de önemini ve cazibesini korumaktadır. Gerek öykünün ufuk açıcı kurgusu gerek sade ama yaratıcı resimleme anlayışı Frederick’i bir başeser olarak zamanının ötesine taşımıştır. Amerikan Grafik Sanatlar Enstitüsü (AIGA) için bir Leo Lionni biyografisi derleyen Steven Heler, “birkaç neslin zihnini ve kalbini meşgul etmiştir” sözüyle Lionni’nin kuşaklar boyu süren etkisini ne güzel vurgulamış değil mi? Umarım bu söz ülkemiz için de geçerli olur…

Frederick Leo Lionni Türkçeleştiren: Kemal Atakay Elma Çocuk Yayınları, 40 sayfa
Frederick Leo Lionni Türkçeleştiren: Kemal Atakay Elma Çocuk Yayınları, 40 sayfa

Frederick

Show More