İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Annem, babam ve ben

Annem, babam ve ben

Defne ULUS

Boşanmayı ya da eşlerin ayrılmasını konu alan iki kitap var elimde: Annemle Babam Boşanıyor ve Fips Olanları Anlayamıyor. Birinde çocuk, diğerinde köpek olan kahramanlar benzer his ve fikirlere kapılıyor, okuyan çocuklar da kendilerine içten bir rehber bulmuş oluyor.

Annemle Babam Boşanıyor, sekiz yaş ve üstü çocuklar için. Yatağında yatarken mutsuz bir ifadeyle bize bakan bir çocuk çizimi görüyoruz kitabın daha ilk sayfalarında. Bu yaş grubu okur için kitaplardaki görseller, tüm detaylarıyla hâlâ çok önemli. Oradaki mutsuzluk, gözlerden kaçmayacaktır. Mutsuzluktan başka, çocuğu sıkıştırmış “gölge pençeler” de kaçmayacak o gözlerden. Hem, yatağında korkuyla ve mutsuz yatan bir çocuktan daha mutsuz edici bir şey olabilir mi? Ki zaten öykünün kahramanı çocuk, hemen açıklıyor mutsuzluk nedenini: Annesiyle babasının sürekli tartışan sesleri. Konuşmak ve tartışmak arasındaki farkı kavramış, annesiyle babasının konuşmadığını, tartıştığını ve onların da en az kendisi kadar mutsuz olduğunu söylüyor. Annesinin bir süredir hiç gülmediğini, babasının bazı geceler çıkıp sabaha kadar eve dönmediğini anlatırken, aklı karışık. Annesiyle babasının boşanacağını öğrendiğinde de aklı hâlâ karışık çünkü bunun manasını bilmiyor.

Boşanma meselesinin kendisine varmam biraz uzadıysa şu nedenden: Anne, boşanmayı çok dikkatli cümleler kurarak açıklıyor. Diyor ki, “İki kişi artık birlikte yaşamak istemedikleri zaman, daha doğrusu artık evli olmak istemedikleri zaman boşanırlar.” (Vurgu şahsıma ait.) Burada ince bir nüans var. Birlikte yaşamak ve evli olmak. İki insan birlikte yaşamak istemeyebilir ama bunun için boşanmaları gerekmeyebilir çünkü zaten evli olmayabilirler. Alttan alta, başka ihtimallerin, başka tercihlerin, başka yaşama biçimlerinin de mümkün olduğunu hatırlatan cümleleri önemsiyorum. Çocuklar, ön kabulleri, geri plandaki deneyimleri henüz oluşmadığı için bu üstü kapalı mesajları da çok büyük bir netlikle kavrayabilir düşüncesindeyim.

Bir çeviri kitap olduğu için elimizdeki, konuya yaklaşımında belli farkların olması kaçınılmaz. Söz gelimi, küçük çocuğun diğer boşanmış ailelerin çocukları arasında yaptığı küçük araştırmanın sonuçları da başka ihtimallerin varlığını hatırlatıyor: “[…]Birisi annesiyle babasının yeni arkadaşları, yani sevgilileri olunca işlerin iyice zorlaştığını söyledi.” Bizim toplumsal pratiklerimizde boşanma, çocuklar için olduğu kadar ve belki daha da fazla, kadınlar için büyük bir risk taşıdığından, çocuklara başka ihtimallerin ve hatta başka “kombinasyonların” da olabileceğini anlatmaya sıra gelmemiş olabilir.

BU BENİM HATAM MI?

İkinci kitap, Fips Olanları Anlayamıyor, arada kalmış bir yavru köpeğin hikâyesini anlatıyor. Yarı sosis yarı teriyer cinsi bir köpek olan Fips’in annesiyle babası, malum, anlaşamıyor, birbirlerine havlayıp hırlıyorlar. Ve kaçınılmaz son, ayrılıyorlar. Bu ayrılık Fips’i  elbette olumsuz etkiliyor. En önemli konu, Fips’in ne annesinin ne de babasının yanında mutlu olmayı becerebilmesi. Her durumda suçluluk, anne babasının kendi yüzünden ayrılmış olabileceği düşüncesi ağır basıyor. Yanısıra, annesinin yanındayken babasını; babasının yanındayken de annesini üzdüğünü düşündüğü için her iki ebeveyninin yanındayken de mutsuz ve vicdanen rahatsız oluyor.

İHTİYAR BRUNO’NUN ROLÜ

Fips’in sorununu, civarda yaşayan diğer bir kırma köpek çözer. “Bilge” sınıfından yaşlı bir köpek olan Bruno, zaten bir süredir Fips’in mutsuzluğunun farkındadır. Annesi Fips’i yanına alıp İhtiyar Bruno’yu ziyarete gittiğinde, Fips’e biraz onunla takılmak isteyip istemeyeceğini sorar ve nihayet küçük köpekle yalnız kaldıklarında ona bir hikâye anlatmaya başlar. Güçlü kurt köpeği bir baba ile cesur Saint Bernard cinsi annenin çocuğu olan bu hikâyedeki kahraman da en az Fips kadar mutsuzdur. Onun da annesiyle babası ayrılmıştır. O küçük köpek de her iki ebeveyninden parçalar taşıdığını düşünür, biri diğerine kızdığında içindeki parçalar nasıl da acır; sonra, biriyle vakit geçirirken diğerini üzdüğü fikrini içinden söküp atamaz. Hikâyedeki bu küçük köpek, en nihayet, içindeki iki parçadan başka bir de, bu ikisinden mürekkep, fakat bu ikisinden başka, bambaşka bir parça daha taşıdığını fark eder. Onu “kendisine” dönüştüren, kendi yapan bu parçayı fark ettiği an, özgüven duygusunu keşfeder… İçindeki anne ve baba parçalarını taşımayı sürdürerek kendi olmaya ve burnunu dik tutmaya karar verir. Bu önemli bir karar; çünkü çoğu zaman ancak içimizdeki anne ve babadan bağımsız olan parçamızı destekleyebildiğimiz düzeyde sağlıklı, yetişkin bireyler olabiliyoruz; ebeveynler boşanmış olsa da olmasa da.

EVLİLİKLE ANNE BABALIĞI AYIRMAK

Hikâyedeki “kırma” köpek esprisi tam da bu “içimizdeki farklı parçalara” gönderme yapıyor. Somut ifadelerle düşünmeye yatkın olan, somutluklar üzerinden mantık yürüten çocukların farklı karakterler vurgusunu çok iyi anlamaları mümkün olmayabilir fakat “farklı cinsler/türler” göndermesiyle bu önemli sorunun üstesinden gelinmiş. Ne o, ne diğeri; ikisinden de izler taşıyan bir üçüncü tür, bir kırma olduğunu keşfeden Fips’in mutluluğu, kendi eşsiz varoluşunu fark etmesine dayanıyor zira. Anne babaların her koşulda ve her zaman anne baba olmaya devam edecekleri, sadece artık birlikte yaşamayacakları; çocukların bu ayrılıktan hiçbir biçimde sorumlu tutulamayacağı gibi vurgular, tahmin edersiniz, her iki kitapta da var. Çocukların boşanmayla ilgili yaşadıkları en büyük kaygılardan biri, evlilik kurumuyla ana babalık görevinin/duygusunun/rolünün doğrudan ilişkili olduğuna dair inançları. Bunun doğru bir ilişkilendirme olmadığı, ebeveynin her durumda ve her zaman ebeveyn olmayı sürdüreceği bilgisini çocuklarına güvenle veren anne babaların hikâyeleri, bu kitaplarda anlatılanlar aynı zamanda.

Fips Olanları Anlayamıyor  Jeanette Randerath Resimleyen: Imke Sönnichsen  Çeviren: Arzu Tuncel Rollenhagen  Gergedan Yayınları, 32 sayfa
Fips Olanları Anlayamıyor
Jeanette Randerath Resimleyen: Imke Sönnichsen
Çeviren: Arzu Tuncel Rollenhagen
Gergedan Yayınları, 32 sayfa
Annemle Babam Boşanıyor  Debra Menase Resimleyen: Lidih Wanha  Çeviren: Zarife Öztürk Çitlembik Yayınları, 32 sayfa
Annemle Babam Boşanıyor
Debra Menase Resimleyen: Lidih Wanha
Çeviren: Zarife Öztürk Çitlembik Yayınları, 32 sayfa

 

Show More