Ayılık ve insanlık üzerine…
Eraslan SAĞLAM
Frank Tashlin 1946’da yazıp resimlemiş Ayı Olmayan Ayı’yı. Yaşadığı yerin, yani ormanın yok edilip fabrikaya dönüştürülmesi üzerine bir ayının ayı olarak kalma mücadelesini anlatmış. Minik Memo ile babası Eraslan Sağlam yarım asır sonra bu kitabı bakın nasıl okumuş!
Bücürüğüm Memo!
Bana bu kitabı önerdiğin için çok teşekkür ederim. İyi ki annenle sen benden önce okudunuz ve bana da önerdiniz. Ayı Olmayan Ayı sadece sana değil, bana da çok şey söylüyor. İyi ki yıllar önce Frank Tashlin bu kitabı yazmış. İyi ki Hayykitap yayımlayarak senin de okumanı sağlamış.
Okumanı derken dalga geçmiyorum. Gerçekten söylüyorum. Evet, okuma yazma bilmeyecek kadar küçüksün, evet bir yaşını devireli henüz günler oldu. Ama Frank Tashlin o kadar güzel resimlemiş ki sen bile okuyabildin bu kitabı. Bir de biliyor musun, belki de yazar kitabı 1946’da yazıp resimlediği için, ben kendi çocukluğuma döndüm. Benim çocukluğumun sade çizgileri, karalamaları, taramaları ile yapılan basit ama ifade dolu çizgiler… Bir de yazar çizgi filmden, karikatürden geldiği için bazı sayfalar bant karikatür gibi olmuş.
Hele kitabın fabrika ile ilgili bölümlerini bir çizişi var ki! Çok komik, çok eğlenceli. Hem çizgi film gibi, hem minyatür gibi (minyatür şey demek, hani bizim evde televizyonun üstünde bir tabak var ya, içinde Osmanlı şenliklerinin olduğu resim, minyatür o demek işte). Bir de Frank Tashlin 1946’da, sen doğmadan 66 yıl önce bu sahneyi böyle resimlemiş, ormanı dümdüz edip fabrika kurmayı böyle anlatmış ama o bunu yazdıktan 22 yıl sonra, Paris diye bir şehirde özgürlük isteyen abi ablaların –bak burası çok hoşuna gidecek, “çiçek çocuk” diyorlardı onlara– ormanları fabrikasız, çiçekli, tavşanlı, şarkılı, danslı, özgür gençlerin mekânları olarak resmetmişlerdi. Alice gibi yani, harikalar diyarı gibi. O zaman Farnk Tashlin’den haberleri var mıydı, bilemem. Yoksa bile, iyi bir rastlantı!
SEN AYI DEĞİLSİN!
Bak şu da çok komik: Hani ustabaşı, ayıya, “Sen ayı değilsin. İyi bir tıraşa ihtiyacı olan, kürk palto giymiş budala adamın tekisin,” deyip, genel müdüre, oradan üçüncü başkan yardımcısına, ikinci başkan yardımcısına, birinci başkan yardımcısına ve sonunda başkana götürüyor ya, işte oradaki resimler çok komik! Genel müdürün odasında bir telefon, bir sekreter ve bir çöp kabı var. Müdürler yükseldikçe telefon, çöp kabı ve sekreter sayıları da artıyor. En son başkanın odasında hepsinden dörder tane oluyor.
Sirk sahnesi de çok güzel. Sirkin bir yerinde Şişman Asuman var. 300 kilo. Bir başka yerinde Yılan Oynatıcı Ali var. Bu güzel buluş, ya İngilizce’den çeviren Şiirsel Taş’a ait ya da editör Gökçe Ateş Aytuğ’a. Ya da adını bilmediğimiz bir isimsiz kahramana… Kim yaptıysa eline sağlık, lezzetli olmuş.
Kitabı okurken insan biraz kızıyor fabrika kurmak için ormanı dümdüz eden insanlara. Ya da herhangi bir gerekçeyle ormanı dümdüz yapanlara. Hatta üç beş ağacı bile küçümseyenlere…
KİM AYI, KİM İNSAN?..
Sen de bir ayı olabilirdin Memo! Düşünsene. Birileri bir gün sen uykudayken senin çadırının, evinin, mağaranın üstüne bir fabrika kuruyor. Mağaradan çıktığında fabrikanın içinde buluveriyorsun kendini. İnsanmışsın gibi makinelerin arasında çalışmaya zorluyorlar seni. İstediğin kadar ayı olduğunu söyle, bunu kimse kabul etmediği gibi, bir de tüylerinle dalga geçip tıraş olman lazım diye seni küçümsüyorlar. Ne benim hiç sevmediğim ve seni asla götürmeyeceğim, hayvanların kafeslere mahkûm edildiği hayvanat bahçelerindeki ayılar, ne de yine hiç sevmediğim ve seni asla götürmeyeceğim, hayvanların dövülerek eğitildiği sirklerdeki ayılar senin bir ayı olduğunu kabul ediyor Memo!
Bunu herhalde bir ayıya yapsa yapsa bir insan yapar. İnsan taklidi yapan ayılara ayı diyen insan!
Olsun. İyi ki okuduk Memo. Senden ricam, −yapmazsın ya− olur da bir gün birilerine kızarsan, onlar senin ağaçlarını kesti diye bile kızarsan, onlara ayı, eşek, köpek deme lütfen.
Ayı ayı olduğunda iyidir oğlum, insan insan olduğunda. Sen Memo olduğunda, ben Eraslan…
