Yunan yazar Vassilis Papatheodorou’nun gerçek bir toplumsal gülme histerisinden yola çıkarak yazdığı Çok Komik Bir Salgın, farazi bir ülkedeki diktatoryanın mizahın gücü karşısındaki zavallılığını anlatıyor. Okurken dudaklarınızda müstehzi bir tebessüm belirecek.
Arzu ÇOR
1962 yılında Tanzanya’da tarihinen ilginç toplu histeri vakası gerçekleşmiş. Bir kız okulunda yapılan şakaya gülmeye başlayan çocuklar gülmelerini bir türlü bastıramamış. Önce sınıfa, ardından öğretmene sıçrayan kahkaha bütün okulu, giderek aileleri ve köyleri etkisi altına almış. Gülmekten çatlayacak hâle gelen insanlar hastanelere yatırılmış ama ne fayda! Sonunda herkes çaresiz kalmış ve ancak uyku ilaçları vererek yardımcı olabildikleri “hasta”ları karantinaya alıp kendi hâllerine bırakmışlar. Yaklaşık on sekiz ay sonra tıpkı başladığı gibi
kendiliğinden sona ermiş kriz. Yunanistan’ın önemli çocuk edebiyatı yazarlarından Vassilis Papatheodorou yıllar sonra bu olayı düşünürken demiş ki: “Acaba bu salgın, şöyle diktatörlükle yönetilen bir ülkede
başlasa neler neler olurdu?”
MİZAHIN GÜCÜ
Yöneticilerin mizaha karşı verdiği sınavlar iktidarlarının gerçek gücünü belirler. Eleştirilmeye, dalga geçilmeye tahammülü olmayanlar, kendilerine biraz olsun takıldığınızda kızarak, sert davranarak tepki veren kompleksli insanlara benzer. Eğer gücünüzden eminseniz birazcık dalga geçilmeye kafayı takmaz, siz de güler geçersiniz. Ama değilseniz… İşte Çok Komik Bir Salgın’ın sahne aldığı hayali ülke Surlandia’nın Prensi Horatios Sur, bu kompleksli, beceriksiz, dolayısıyla eninde sonunda yönettikleri tarafından alaşağı edilmesi kaçınılmaz olan şu bildik diktatörlerden. Horatios halkın sevdiği, adil, mutlu ve akıllı ağabeyi Jacob Sur’u türlü entrikalarla tahtından indirip hapse kapatıyor. Çünkü ülkenin ancak kendi yönetiminde saygın ve ciddi bir ülke olabileceğine inanıyor. Böylece dünyada yapmak istediği iki şeyi gönül rahatlığıyla yapabilecek: Yemek yemek ve oyun oynamak. Ancak ülke yönetmek sandığı gibi kolay bir iş değil, tersine sıkıcı ve yorucu. Horatios zamanla yönetimi kurnaz ve işbilir sekreterine bırakıp sadece oyun oynamak ve yemek yemekle ilgilenmeye başlıyor. Zaman içinde gitgide daha kötü yönetilmeye başlayan halk, artık bu kadar saçmalığa dayanamayıp gülmeye başlayınca da olanlar oluyor. Önlenemeyen kahkahalar, sokaklarda dans etmeler, ulu orta dalga geçmeler. Ne yapsa başa çıkamıyor Horatios ve bakanları. Sonunda en güvendiği kişi olan annesi bile dayanamayıp bu krize kaptırınca kendini… Eh, devamını da söylemeyelim, kitaptan okursunuz artık.
İKTİDAR KOLTUĞUNA YAPIŞINCA…
Çocukların severek okuyacağı kitabı aslında annelerle babaların da en az çocuklar kadar zevkle ve her satırında dudaklarında beliren müstehzi bir gülümsemeyle okuyacaklarından eminiz. Ne de olsa, büyük ya da küçük herkes bilir ki insanı fazla ciddiyet kadar komik duruma düşüren pek az şey vardır şu dünyada. Bunun üstüne bir de iktidar koltuğuna yapışıp kalmak eklenirse durum iyiden iyiye komikleşir. Gün gelir, paçayı kurtarmak için duvarlara kendi hakkında ipe sapa gelmez sloganlar yazmak zorunda kalır insan. (Evet, zavallı Horatios bunu yapmak zorunda kalıyor!) Ya da giderek daha sinir bozucu hâle gelen ve sonunda halkı kendine kahkahalarla güldüren yasalar çıkartmak zorunda kalır. (Evet, Horatios bunu da yapıyor!) Yazar, işe yaramayan iktidarlarla enine boyuna dalga geçiyor Çok Komik Bir Salgın’da ve diyor ki: Sahip olmak hiçbir şeydir; mutlu olmak, temiz bir vicdan ve kahkahayla ağız dolusu gülebilmek ise her şey. Bu kitabı tam da bu cehennem sıcağını ferahlatacak bir serinlikle bize armağan eden Kelime Yayınları’na ve eseri güzel bir Türkçeyle dilimize kazandıran Fulya Koçak’a candan teşekkür etmek gerek.
Dileriz bol bol okunsun, bol bol gülünsün.
