Seksen yazardan seksen genç öykü

Seksen yazardan seksen genç öykü

Semih GÜMÜŞ

Edebiyatımızda gençlik üzerine yazılanlar, gençlik yıllarını konu edinen öyküler ya da gençlik romanı olarak tanımlanabilecek romanlar çok değil. Genç Olmak adlı antoloji bu eksikliği kapatıyor.

Yazarlık serüveninin başlangıç günlerinde kendi çocukluğunu yazmak hem daha kolaydır, hem de en iyi tanıdığını yazmak ilk yapıtların düzeyini kendiliğinden yükseltir. Oysa başkalarının çocukluğunu yazmaya gelince sıra, iş çatallaşmaya başlar. Hayat ile edebiyat arasındaki ilişki sonraki yıllar içinde de böyle sürer. En iyi tanıdığımız hayatlar yazılanların niteliğini pekiştirirken, başkalarının hayatını yazmak için onları da kendimiz kadar tanıma zorunluluğu, yazarlığı zorlu bir
uğraşa dönüştürür.

Belki bu yüzden, bizim edebiyatımızda gençlik üstüne yazılanlar, gençlik yıllarını konu eden öyküler ya da ‘gençlik romanı’ olarak tanımlanabilecek romanlar çok değildir. Gelgelelim, bu eksiklik duygusunu tersine çeviren bir antoloji var şimdi önümüzde. Nursel Duruel’in hazırladığı Genç Olmak adlı antoloji, iki kitapta 80 yazardan 80 öyküyü bir araya getirmiş. İlk kitapta Hüseyin Rahmi Gürpınar ile başlayıp ikinci kitapta en genç kuşak öykücülerinden Ahmet Büke ile tamamlanan
antoloji, öykücülüğümüzün yüz yıllık serüveninde gençlik konusunun nasıl ele alındığını baştan sona açığa çıkarak, büyük bir işlev üstlenmiş.

Antolojilerin olumlu işlevlerinden, yararlarından her zaman söz ederim. Kendi konusunu, belli bir düzeyin üstündeki ürünlerle önümüze getirmesi, neredeyse eğitsel bir işlev yükler antolojilere. Yazmaya başlayan pek çok yeni yazarın bu arada öykücülüğümüzün çok önemli adlarını henüz okuma fırsatı bulamadığını görüyorum; demek ki onlar için ilk ve en doğru adımlardan biri, güvenilir antolojileri başucunda tutmaktır. Üstelik hazırlayanın kendine özgü beğenisinin, dolayısıyla eleştirel bakışının ürünü olmaları, antolojilerin niteliğini yükseltir. Yeter ki yazınsal kaygıların önüne öteki amaçlar geçmesin.

Genç Olmak da Nursel Duruel’in çalışması. Genç kuşağı yakından izleyen, öykücülüğümüzü en iyi tanıyan yazarlardandır Nursel Duruel. Dolayısıyla onun özgün seçimlerinin toplamı olan Genç Olmak, daha baştan güvenilir bir seçenektir.

Bizde öznellik çoğu kez olumsuz bir duruş gibi anlaşılageldi; oysaki bir edebiyatın en önemli kazanımları öznelliğin düzeyi yükseldikçe birikir. Böylece nitelikli seçimlerin ürünlerini bir arada okuma fırsatı bulmak, öykücülüğümüzün büyük birikimi için anlamlı okuma olanakları sağlar.

Genç Olmak, herhangi bir kitaplık seçimle yetinmeyip, öykücülüğümüzün en eski kuşaklarından en yeni yazarlarına uzanan çok geniş bir dönemini baştan sona kuşatmayı amaçlamış. Böylece kendiliğinden, bir çağdaş Türk öykücülüğü antolojisi de çıkmış ortaya. Belki gençlik konulu, ama iyi yazarlar hangi konuda yazarsa yazsın, her zaman kendi öykü dünyalarını, biçimsel özelliklerini, dil ve üslup anlayışlarını en yüksek düzeyde yansıtmaya çalışırlar.

Bu arada Genç Olmak gibi konulu antolojiler, uzun dönemler içinde nasıl bir kültürel değişim yaşandığını görmemizi de sağlar. Yüzyılın başında genç insan nasıl bir kimlikle günlük hayata katılıyor, ona başkalarınca nasıl yaklaşılıyor, bunu görmek ilgi çekici elbette. Sözgelimi Halit Ziya Uşaklıgil’in Civelek Ziver’i, bugün kolayca rastlayamayacağımız bir gençlik tipidir, ama yaşam kültürünün nasıl değiştiği de en iyi onlara bakarak anlaşılmaz mı? Böylece edebiyat, gizli ve elbette çok nitelikli bir öznel tarih de koyar ortaya.

Genç Olmak’ın okurları öncelikle gençler olacak elbette. Nereden nereye gelindiğini asıl görmesi gerekenler de onlardır, çocuklardan ve yetişkinlerden önce…