İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Çocuk hayallerini kanatlandıracak iki kitap

Çocuk hayallerini kanatlandıracak iki kitap

Irmak ZİLELİ

Arrou-Vignod ile Jean Phillippe’in Rita ve Adsız ile Rita ve Adsız Okulda adlı resimli kitapları, resim ve metin buluşmasının muhteşem bir örneği. Bir çocuğun köpeğiyle kurduğu düşsel dünyada sözün yetmediği alanlar sade, ancak göz alıcı çizgilerle anlatılıyor.

Basit çizgiler. Metinle kol kola girmişler. Hatta ondan da ötesi. Metni tamamlıyorlar. O çizgileri görmeden okuduğunuzda, bir şeylerin eksik olduğunu seziyorsunuz. Öykü tümüyle metne yüklenmemiş de, sorumluluk
resim ve metin arasında pay edilmiş sanki. Aslında pay etmekten öte, resim metnin anlattığına yeni bir boyut katıyor. Nasıl mı? Bu sorunun yanıtını vermek için önce Rita ve Adsız’dan söz etmeliyiz.

Rita biraz aksi bir kız sanki. İnsan doğum gününde bile yüzünü asıyorsa, bu yargıda bulunmaya hakkımız var demektir. Evet, Rita basbayağı aksi bir kız. Adsız’la arkadaş oluncaya kadar. Adsız kim? Rita’nın homurdana homurdana kurcaladığı bir yığın hediye paketinin arasından sıyrılıp en birinci konuma yükselebilen bir yavru köpek. Evet, Rita onca hediyeye burun kıvırırken Adsız karşısında yelkenleri suya indiriyor. Gerçi yine de aksilenmeyi ihmal etmeden…

AFACAN BİR KÖPEK
Daha ilk tanışma anında evin orasından burasına sıçrayan, hoplayan ve hatta kaçmaya yeltenen ‘hediye paketi’nin ardından koştururken tehditler
savuruyor küçük kız: “Geri gel hediye, yoksa seni fena yaparım!” Rita ile Adsız’ın tanışmalarının anlatıldığı ilk kitapta, Adsız’ın isminin nasıl konulduğunu da öğreniyoruz. Ve işte bu sırada resim, metne eşlik etmenin bir adım ötesine geçiyor, Rita’nın düşüncelerinin içine girip onları canlandırıyor.

Bizim aksi kız, köpeğine Çorap ismini koymayı mı düşündü; çamaşırda asılı bir çorabın içine yerleştirilmiş zavallı bir köpekçik beliriyor resimlerde. Bir diğer seçenek olarak Paspas ismi belirdiğindeyse; Rita’nın eline ucunda
köpeğin bedeninden yapılma bir paspasın olduğu sopayı tutuşturuyor çizerimiz. Hayalimizi kanatlandırıyor…

KONUŞAN RESİMLER
Birine verdiğimiz ismin onun ‘cismini’ de belirleyeceğini duyuruyor! Birinci kitabın sonunda canciğer kuzu sarması oluyorlar Rita ile Adsız. Ama Adsız’ın biraz ‘cool’ bir köpek olduğunu belirtmeliyim. Bizim aksi kızı da böylesi paklardı ancak!

Gelelim ikinci kitaba. Rita ve Adsız Okulda ismini taşıyor bu ikinci öykü. Öğretmen sınıfa oyuncak getirilmesini yasaklamış, ama bildiğiniz gibi Adsız
bir oyuncak değil. Üstelik okul çantasına rahatlıkla sığabiliyor.

Rita öyle çok seviyor ki arkadaşını, ondan ayrılmayı hiç istemiyor. Adsız da bir o kadar memnun çantadaki yolculuğundan. Ama o Rita’dan da yaramaz. Çantanın içinde duracak göz var mı onda? Ve bu öykünün aktarımında da resim metni taçlandırıyor. Yalnızca yazılanları okusanız emin olamazsınız
olup bitenden. Metin ipuçlarını vermekle yetiniyor. Yalnızca metne bakacak
olursanız, sanırsınız ki Adsız tüm gün çantanın içinde uslu uslu oturdu.

Büyük yanılgı! Resim dersinde Rita’nın resmini karalayan kim o halde? Peki, jimnastik saatinde piramit kuran küçüklerin devrilmesine sebep olan?
Yemek saatinde Rita’nın tabağındakileri yürüten? Metin bu konuda bilgi
vermiyor bize, çünkü olanları Rita’nın gözünden anlatıyor. Rita her şeyden habersiz, ama çizer bize işin gerçeğini söylüyor.

Deminki soruların yanıtları resimde. Resim kâğıdının üzerindekiler karalama değil, düpedüz ayak izi! Üstelik bir köpekten başkasına ait olamayacak izler, kırmızı patiler! Piramit yapan çocukları arkadan ittiren de aynı köpekten başkası değil, bakın resmin arka planında firar eden bir köpek var. Şu durumda üçüncü soru hepten anlamsızlaşıyor. Rita’nın tabağındakileri yürüten de tabii ki bizim Adsız. Şu duvarın arkasına saklanıp tıkınan da o değil mi?

Öykünün sonunda Adsız’ın neden bu kadar yorgun olduğunu bu resimleri görenler anlayabilir ancak. Metinle yetinenler ise, yemeği yürütenin, resmi karalayanın, piramit kuran çocukları arkadan ittiriverenin Adsız olduğunu bilmeyecekleri için, küçük köpeğin eve döndüğünde neden bu kadar yorgun olduğuna bir anlam veremezler. Tıpkı Rita gibi…

Rita ile Adsız’ı sevdim ben. Özellikle tereyağından kıl çeker gibi yaramazlık
yapmayı becerebilen Adsız’ı. Bana öyle geliyor ki Rita’nın ondan öğrenecek
çok şeyi var!

Rita ve Adsız Okulda
Arrou-Vignod / Jean Phillippe
Resimleyen: Olivier Tallec
Çeviren: Işıl Ezgi Çelik
Tudem Yayınları / 24 sayfa
Show More