Genç hayat dedektifi Esmeralda

Genç hayat dedektifi Esmeralda

Ayşegül UTKU GÜNAYDIN

On bir yaşındaki Esmeralda’nın onu dedektiflik yapmaya yönelten yardımseverliği ve ailevi sıkıntılarının anlatıldığı üç kitaplık Esmie dizisi, suya sabuna dokunmuyor gibi görünse de, çocuklar ve gençler tarafından benimsenen çeşitli rol modelleri ve kodları üzerine düşündürüyor.

Son yıllarda çocuk ve gençlik edebiyatı başlığı altında sunulan yerli ya da çeviri kitapların başlıklarına baktığımızda, dedektif ve casus kelimeleriyle daha sık karşılaştığımızı görüyoruz. Kimi zaman polisiye olmayan kitapların da bu tür adları taşımaları söz konusu. Bunun nedenlerinden biri, yaratılan kahramanların çevrelerinde olup bitenlere karşı duyarlıkları ve merak duygusu ile çeşitli maceralara atılmaları kanımca.

Gwyneth Rees’in Anne Aranıyor, Anne Dedektifi ve Acemi Dedektifler adlı üç kitaptan oluşan Esmie serisi de tam anlamıyla polisiye bir macera olmasa da, okurun merak duygusunu körükleyen, okuyanı içine çeken bir dizi. Serinin baş karakteri on bir yaşındaki Esmeralda, ama yakın çevresinin kendisine Esmie diye hitap etmesini tercih ediyor. Annesi doğum sırasında ölmüş, bu nedenle bir polis dedektifi olan babası, on altı yaşındaki erkek kardeşi Matthew ve genç Fransız bakıcısı Juliette ile birlikte yaşıyor. Esmeralda tezcanlı, çevresinde olup bitenlere duyarlı ve algıları açık bir karakter olarak çizilmiş. Merak olgusu üç kitaptaki
olaylar zincirinin de merkezinde yer alıyor ve Esmie’nin birbiri ardına gelişen maceralarının çıkış noktasını oluşturuyor.

Serinin temel izleğini çocuk algısı ve fantazyası ile gündelik yaşam oluşturuyor.Bu fantazya ve merak dürtüsü kimi zaman uç noktalara varıp Esmeralda’nın başını derde soksa da, kahramanımız merak duygusundan, çevresinde olan olaylara müdahale etmekten geri kalmıyor.

Anne Aranıyor, serinin en başarılı kitabı olarak öne çıkıyor. Esmie, sürekli yanında olan, onunla dertleşen ve onunla bir yetişkin gibi konuşan bir annenin eksikliğini duyuyor. En yakın arkadaşı Holly’nin, annesiyle her türlü konuyu konuşuyor olmasını kıskanıyor. Romanın konusunu da Esmeralda’nın babası için yeni bir eş, kendisine de bir anne arayışı oluşturuyor. Kendisi ve babası için belirlediği bu amaç için yapmadığı şey kalmıyor. İşi, bir gazetenin “Yalnız Kalpler”
sayfasına, babasının ağzından bir ilan vermeye kadar götürüyor. Bundan sonra olaylar iyice karışıyor; yanlış anlamalar ve eksik bilgilendirmeler, kahramanımızı ve babasını zor durumlara sokuyor.

İLETİŞİM AĞLARININ ETKİSİ
Annesi olmadığı için baba figürü Esmie’nin yaşamında en önemli rol-modeli. Bu etkiyi en açık biçimde, Esmie’nin babasının mesleğine duyduğu ilgide görebiliyoruz. Babası gibi o da ileride bir dedektif olmak istiyor ama bunun için büyümeyi beklememekte de kararlı. Bütün gündelik olayları bir dedektif titizliği ile değerlendirmeye çalışıyor. Bu nedenle de yaşam içindeki ayrıntıların ne kadar önemli olduğunun farkında.

Serinin ikinci kitabı Anne Dedektifi, 21. yüzyıl gibi uyarıcı, algının görsel ve işitsel anlamda sürekli manipüle edildiği bir çağda, on bir yaşındaki bir kız çocuğunun televizyon, gazete, dergi, internet gibi çeşitli iletişim ağlarından gördüklerini yerli yersiz kendi yaşantısına uygulamaya çalışması üzerine kurulu olması bakımından dikkat çekici. Birey olma ve kimliğini bulma çabasındaki bir kızın, duyduğu ya da okuduğu şeylerin algısında ve olaylara bakışında yaratabileceği sorunlara dikkat çekiyor. Esmie’nin on altı yaşındaki ağabeyi Matthew’un bu romanda daha çok öne çıktığını görüyoruz. Kız arkadaşı Jennifer’ı ailesiyle ve dolayısıyla Esmie ile tanıştırdığı andan itibaren maceranın başlayacağını anlıyoruz. Çünkü Esmie bu sefer de Jennifer’ın kayıp annesini bulmak için kolları sıvıyor. Çevresindekilere yardım etme isteği ve olayları çözüp iyi bir dedektif adayı olma dürtüsüyle kendisini dedektiflik işine fazla kaptırıyor. Bu da hem onu hem de çevresini yine sıkıntıya sokuyor.

Ütopik, pembe dünyalar sunmak yerine yaşamın gerçeklerine vurgu yapıyor olmaları, son dönemde basılan çocuk ya da ilkgençlik kitaplarının ortak özelliklerinden biri. Esmie serisi, gerçekliğe vurgu yapmakla birlikte, “kadınlık” ve “erkeklik” rollerinin çocukluktan itibaren nasıl içimize işlediğini gösteriyor. Ayrıca, iletişim araçlarıyla bütün dünyaya sunulan ama özellikle de çocuklarla gençler tarafından benimsenen çeşitli rol ve modellere işaret eden kodların, genç algıları kimi zaman nasıl yönlendirebileceği ya da manipüle edebileceği üzerine de düşünmemizi sağlıyor.