İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Profesör Aklıçabuk ile Doktor Abuksabuk

Profesör Aklıçabuk ile Doktor Abuksabuk

Şiirsel TAŞ

Sağlık, doğa, bilim, vücut, astronomi alanlarından dört kitap ile “Nasıl Çalışır?” sorusunu soran bir kitaptan oluşan beş kitaplık Sor Bakalım dizisi, henüz sorma-sorgulama sürecinde örselenmemiş taze beyinleri kışkırtarak, “böyle gelmiş böyle gider” sistemine tatlı dille meydan okuyor.

Öğrencilik yaşamında başarı ölçütünün sorulara doğru yanıt vermekten ibaret olması acı verici bir gerçektir. Okulda geçen yılları, doğru yanıtları arayıp bularak ve doğru yanıt verdikçe sınıf geçerek geride bıraktıktan sonradır ki, doğru soruları sorabilmenin çok daha büyük bir beceri olduğunu fark ederiz.

Şu bir gerçek: Doğal hallerine bırakıldığında soru sormayı en iyi becerenler çocuklardır. Ve sanırım, bunun tek nedeni çocukların erişkinlere göre yanıtlanacak sorularının daha fazla olması değil, soru sorma konusunda daha cesur olabilmeleridir. Bazı soruların insanı güç durumda bırakabileceğini, “bilmemek değil öğrenmemek ayıp” lafının aslında, “öğren ama mümkünse sorularınla kafa ütülemeden” anlamına geldiğini fark ettiğimiz anda, dilediğince soru soran, özgür,
meraklı çocuk ruhlarımızı kaybederiz. Daha ölçülü, makul ve giderek ortalığı fazla karıştırmayan, durgun suları bulandırmayan, kimsenin huzurunu kaçırmayan sorular sormayı öğreniriz. Ya da daha basiti; soru sormamayı öğreniriz… Ne olursa olsun sorma arzusundan vazgeçmeyenlerin önüne çıkan ikinci kritik nokta, verilen yanıtların doğruluğunu sorgulama becerisini kazanmaktır.

NTV Yayınları’ndan çıkan Sor Bakalım serisi, henüz sorma-sorgulama sürecinde örselenme aşamasını tamamlamamış taze beyinleri kışkırtarak, “böyle gelmiş böyle gider” sistemine tatlı dille meydan okuyor. Sağlık, doğa, bilim, vücut, astronomi alanlarından dört kitap ile “Nasıl Çalışır?” sorusunu soran bir kitaptan
oluşan beş kitaplık bir dizi bu. Her soruya karşılık bir değil, iki farklı yanıt bulabiliyorsunuz kitapta, ama o kadar aceleci davranmayın ve verilen her yanıta kanmayın. Zira soruları önce Doktor Abuksabuk yanıtlıyor. Derken Profesör Aklıçabuk sazı eline alıp Abuksabuk’un sabuklamalarına karşı doğru açıklamaları getiriyor.

Diş macunu tüpün içine nasıl konur? Doktor Abuksabuk bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Diş macunu tüpleri aslında küçük, yamyassı hayvancıklardan başka bir şey değildir ve bu hayvancıklar diş macununa bayılır. Latince adları da bu yüzden tupus diş macunus’tur. Diş macununu o kadar severler ki hepsini bir defada yalayıp
yutarlar. Ve onları patlayıncaya kadar yemeden durdurmak mümkün değildir. İşte o zaman kafalarına bir kapak yerleştirilir ve tüp de böylece hazır olur!” Profesör Aklıçabuk’un bu soruya verdiği doğru yanıt kitapta saklı. Şu kadarını söylemekle yetineyim; tüpler pek çoğumuzun sandığı gibi ağzından değil, dibinden dolduruluyor. Resimli ve ayrıntılı açıklama için bkz. kitabın kendisi.

ZİHNİ SİNİR MANTIĞI
“Nasıl Çalışır?” adı sizi yanıltmasın; kitapta aslında birtakım alet ve cihazların nasıl çalıştığından çok, günlük yaşamda karşılaştığımız fiziksel ve biyolojik olayların işleyiş mekanizmaları anlatılıyor. Konuların nasıl seçildiğini ise kestirmek zor. Sanki bir grup meraklı çocuğu aynı yere toplayıp, “Hadi bakalım, dilediğinizi sorun?” demişler de her çocuktan birbiriyle ilgisiz, o anda ilk akıllarına geliveren soruyu alıp kitaba koymuşlar. Dolayısıyla “Barkod nedir? Süt neden taşar? Gravyer peyniri neden deliklidir? Soğan doğrarken neden ağlarız? CD nasıl çalışır? Kendi kendimizi gıdıkladığımızda neden gülmeyiz? Yapıştırıcılar neden yapışır?” gibi birbiriyle pek alakasız görünen bir dizi soruyla aynı kitapta karşılaşmak sizi şaşırtmasın. Tam bir Zihni Sinir mantığıyla hazırlanmış soru seçimi ve sıralaması, çocukların ilgisini çekecek çok geniş bir konu yelpazesi sunduğu gibi, bir sorunun bilimsel ve gayrı bilimsel olarak iki farklı şekilde nasıl açıklanabileceğinin örneklerini de şakayla karışık veriyor. Bu açıdan Abuksabuk ile Aklıçabuk’un verdiği yanıtlar sadece sormanın değil, aynı zamanda verilen yanıtın doğruluğunu sorgulamanın önemini de vurgulayan bir zıtlık oluşturuyor.

Sor Bakalım dizisinin bu iki karakteri, aslında 1996 yılında bir Fransız çocuk dergisi olan Astrapi’de doğmuş. Bir yazar-çizer ekibinin elinden çıkma kolektif bir çalışma olan Abuksabuk ile Aklıçabuk’un (aslı Zak ile Loufok) açıklamalarından, daha sonra bir dizi kitap ortaya çıkmış.

Kitapların tasarımı da dikkat çekici. İlk sayfada yer alan “İçindekiler” bölümünde, her sorunun yanında, sorunun içeriğine uygun bir vinyet var. Aynı vinyet, ilgili soru ve yanıtların bulunduğu sayfanın kenarına da küçük bir kulakçıkla eklenerek bir tür görsel fihrist oluşturulmuş. Dolayısıyla “İçindekiler” sayfasında ilgilendiğiniz soruyu bulduktan sonra işiniz gayet kolay. Sayfa numarası gerektirmeyen bu ilginç tasarımda, parmağınızı konu vinyetinin üstüne getirip sayfayı çevirdiğiniz anda doğru yerdesiniz demektir.

Sahi, aklıma gelmişken, silgi kurşunkalem izini nasıl siler?

Sor Bakalım – Sağlık
Sor Bakalım – Nasıl Çalışır
A. S. Chilard, B. Muscat, M. Francoual, M.
Joseph, P. M. Smith
Resimleyen: Monike Czarnecki
Çeviren: Alev Er
NTV Yayınları / 110 sayfa

Show More