İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Pisi pisi! Zat! Wit!

Pisi pisi! Zat! Wit!

Sevin OKYAY

Dünyanın en çok okunan fantastik edebiyat ustalarından Terry Pratchett bu sefer kedilerin dünyasına el atmış. Süslü saksı kedilerine karşı Gerçek Kedi’leri savunduğu Yozlaşmamış Kedi adlı kitabı, kedi sevsin sevmesin herkesin ilgisini çekecek ve okurken dudağınıza bir gülücük konduracak.

Terry Pratchett, İthaki Yayınları’ndan çıkan Yozlaşmamış Kedi adlı kitabında “Gerçek Kedi”nin özelliklerini sıralarken, kedi türünü her yönüyle anlatıyor. Günümüzün süslü saksı kedilerine tavır alan “Gerçek Kedi Hareketi” hakkında da bizi aydınlatıyor.

Kedi seviyor musunuz? Eh, Yozlaşmamış Kedi’den zevk almak için kedi sevmeniz şart değil zaten. Ama seviyorsanız eğer, Terry Pratchett’ın tanımladığı Gerçek Kedi’lerin davranışları zaman zaman size çok aşina gelecek, yüzünüze bir gülücük oturtacak. Derinden içinizi çekip, tevekkülle başınızı sallarken kahkahalar atmak da mümkün.

Peki, nedir Gerçek Kedi? “Bugünlerde hayli çok sayıda insan, sağlık ve besleyici vitaminle dolup taşan, sıkıcı, toplu üretim kedilere alıştı, ancak bu kediler eskiden beslediğimiz o güzel kedilerin tırnağı bile olamaz. Gerçek Kedi Hareketi, insanların gerçek kedi gördüklerinde tanımalarına yardımcı olarak, bu durumu değiştirmeyi amaçlamaktadır. Bu kitabın yazılış amacı budur.”

Evet, Gerçek Kedi Hareketi süslü saksı kedilerine karşı.

Dünyanın en çok okunan fantastik edebiyat ustalarından Terry Pratchett söz konusu olunca, insan ister istemez fanteziye kaçan şeyler de bekliyor. Ama 70’i aşkın kitabının yarısı Diskdünya serisi kapsamı içinde yayımlanan Pratchett’ın böyle bir zahmete katlanmasına gerek kalmamış. Çünkü kediler zaten fantastik yaratıklar. Yazarın yadsınmaz mizah gücü ise Yozlaşmamış Kedi’nin her satırında kendini hissettiriyor. Gene de Diskdünya hayranları, dev bir kaplumbağanın sırtına alıp evrende taşıdığı, dört filin sırtında dengelenmiş yassı bir diskten oluşan gezegenlerini özleyebilir.

Yanlış anlaşılmasın: Yozlaşmamış Kedi asla bir kedi bakım rehberi değil. Gerçi Pratchett size Gerçek Kedi’nin nasıl bir şey olduğunu anlatıyor, onu Gerçek Olmayan Kedi’lerden nasıl ayıracağınızı öğretiyor. Çeşit çeşit kedi var: çiftlik kedileri, beyaz patili siyah kediler, komşunun kedisi, kösele suratlı kediler, fabrika kedileri, çizgi kediler, postane kedileri, gezgin kediler vs.

Bir de Ortak Mülkiyet Kedisi var ki yakından tanıdığım bir cinstir. Pratchett örnek olarak, iki ayrı eve yamanmış; “zamanını mama kapları arasında gidip gelerek” geçiren bir kediden söz ediyor. Bizim Kazancı Yokuşu’ndaki kedimiz Feyyaz çok daha becerikliydi. Devam etmeden, şu Feyyaz meselesini bir açıklığa kavuşturalım. 3-0 skorluk Avusturya maçında tam Feyyaz gol attığında, siyah-beyaz yavrumuza “Ne isim koysak?” diyorduk. Oluyor böyle vakalar. Allahtan, Feyyaz’a da durumu sonradan naklettik. İşte bu küçük beyin, mahallede beş-altı tane evi olduğu anlaşıldı. Herkes, Plato Film’den kucağımda getirdiğim alçağı küçükten beri beslediğini (ki doğrudur), hatta onun ellerine doğduğunu iddia ediyordu (ki külliyen yalan).

Pratchett kedileri sevdiğini söylemiyor, yazdıklarından da pek böyle bir sonuç çıkarmayabilirsiniz. Hatta bir yerde, “Kedilerden pek hazetmediğimiz için bir kedi aldık,” demiş. Hani, bahçe üzerinde hak iddia eden beş kediyi uzaklaştırması umuduyla. Bu gibi durumlar genelde, aldığınız kedinin istifini bile bozmadan evde, bahçede yatıp yuvarlanmasıyla sonuçlanır. Bana fevkalade aşina gelen bir diğer olay da kedi oyuncaklarıydı. Evet, o oyuncaklarla sadece gönlünüz olsun diye (ne de olsa mama temin eden kişi sizsiniz), siz odadan çıkıncaya kadar oynarlar, sonra bir anda ilgileri tükenir. Siz de kedime güzelim bir oyuncak aldım da gene beğendiremedim diye hayıflanırsınız.

Oysa kediler oyun sever, kendilerine pek güzel oyunlar da bulurlar. Pratchett’ın kitabının her bölümünü şahsen seviyorum ama “Kedilerin Oynadığı Oyunlar” belki de kitabın en başarılı bölümü. Örneğin, “bir vakitler popüler olan Buzdolabına Gözlerini Dikip Bakma oyunundan biraz daha karmaşık” diye tanımlanan Ofsayt oyunu. Pratchett, bu oyunun bir kapının yanlış tarafında olmakta ısrar ederek oynandığını söylüyor. Ama bir düzine kadar kedinin her birinin en az iki başka kediyi görecek bir yer seçtiği, geniş bir alanda oynanan Kedi Satrancı en iyisi…

Terry Pratchett, kedilerin “gerçek” ruhunu kavramış biri. Ayrıca onlara karşı saygısı da var. Köpekler için aynı şeyi söylemek zor. Yozlaşmamış Kedi’de köpek
seven şahısları gücendirecek şeyler olabilir, tabii eğer mizah duygusundan yoksun iseler. Bu küçük kitabın Gray Jolliffe’nin elinden çıkma çizimleri de, Gerçek Kediler konusundaki aydınlatıcı bilgiler kadar komik, pek de sade.

Kedinize, diyor Pratchett, gece yarısı mahallede bağırmaktan utanmayacağınız bir isim verin. Hem böylece, insanlar uzak bir gelecekte varlıklarını sürdürecekse, modüllerinin dışına dikilip kaşıkla plastik bir kaba vururken, saçma sapan isimler söylememiş olurlar. Ne öyleyse? Zat mesela ya da Wit.

Yozlaşmamış Kedi
Terry Pratchett
Resimleyen: Gray Jolliffe
Çeviren: Niran Elçi
İthaki Yayınları / 160 sayfa
Show More