İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Eğlenceli okuma, eğlenerek öğrenme…

Eğlenceli okuma, Fatma KILIÇ eğlenerek öğrenme…

Fatma KILIÇ

Timaş Yayınları’nın “Eğlenceli Bilgi” serisi pek çok konuda çocukları eğlendirerek bilgilendirmeye, bilimin sıkıcı olduğu önyargısını kırmaya devam ediyor. Fatma Kılıç, bir öğretmen gözüyle serinin coğrafyaya ayrılmış kitaplarını değerlendirdi.

İnsanların bulunduğu yer ile arasındaki ilişkiyi hiç düşündünüz mü bilmem. Bana göre aramızda kaçınılmaz bir etkileşim var. Çevremizdeki ırmaklar, göller, dağlar… Üzerinde bulunduğumuz kıta… Bütün bunlar yaşadığımız mevsimleri, yediklerimizi, oyunlarımızı, yaşam tarzımızı, hatta hissettiklerimiz etkiliyor. Günlük hayatta bunları düşünmesek de bulunduğumuz “yer” bizi kendi sarmalı içine almış durumda.

“Yer ve insan ilişkisi”, coğrafya dediğimiz bilimin temelidir. “Coğrafya” denildiğinde çoğumuzun aklına, yer isimlerini ezberlemek, bunların dünya üzerinde nerede olduklarını göstermek gelir. Öğretmen de olduğum için pek çok öğrenciye coğrafyanın sıkıcı geldiğini bilirim. Oysa coğrafya, yaşadığımız gezegeni tanımamıza, anlamamıza, iyi bir çevreci olmamıza yardımcı olandır da.

Coğrafya kaynaklarını düşündüğümde aklıma ilk gelen, sınırlı sayıda görselin olduğu kalın kitaplar ve atlaslardır. Bir de hiç gülümsemeyen öğretmenim!.. Salt bilgi vermeye dayanan, öğrenci merkezli eğitime yer vermeden yapılan coğrafya öğretimi hem bu bilime hem de bu alanda emek verenlere saygısızlıktır. Onun için bu anlayışı tersine çevirebilecek nitelikte gördüğüm “Eğlenceli Bilgi – Coğrafya” dizisinden söz etmek istiyorum. Timaş Yayınları’ndan çıkmış “Eğlenceli Bilgi – Coğrafya” serisinde 12 kitap var. Kitaplar çöller, depremler, göller, yanardağlar, nehirler, okyanuslar, kâşifler, adalar, kasırgalar, Kutuplar, dağlar gibi konuları eksen alıyor. Tabii ki bu konular her daim ilginç alt temalarla birleştirilerek eğlenceli kılınmış. Kitapların Issız Korsan Adaları, Kasırga Avcıları, Kutuplarda İnecek Var, Özgür Dağcının El Kitabı gibi isimlerinin olması sanırım ne demek istediğimi anlatmaya yeter.

Anita Ganeri’nin serideki Coşkun Nehirler, Göllerin Suyu Çıktı ve Kızgın Yanardağlar adlı kitaplarını okuduğumda, sıkıcı ders kitapları formatının acilen değişmesi gerektiğini bir kez daha düşündüm. Günümüzde görselliğin önde olduğunu, yoğun ve gereksiz bilgi yüklemesinin de yorucu ve anlamsız olduğunu düşünürsek, bunlar çocukların zevkle okuyacağı kitaplar.

SIKILMADAN ÖĞRENMEK
Kitaplarda aktarılan bilgiler, tanıtılan yerler, tarihsel değişim süreçleri, sanki o zamanda, o yerlerde bulunmuşçasına rahat algılayıp, kolay anlamaya hizmet ediyor. Kitapların rahat okunurluğunda kullanılmış olan tekniklerin de rolü var. Kitaplarda röportaj, günlük, mektup ve anketlerden faydalanılması, yanı sıra kurgusal öyküleme yöntemlerine başvurulması, tüm bunların aynı metin içinde sıkıcılığı ve tekdüzeliği engelleyecek şekilde bir arada olması önemli bir unsur. Okunanın ne kadar anlaşıldığını ölçen akıllı soru cevap yöntemleri… Anı… Biyografi… Çizgi roman niteliği… Gerçek yaşam öyküleri… Uygulanabilir, karmaşık olmayan deneyler… Okurken düşünmeyi de beraberinde getiren yaklaşımlar… Hepsi kitapların “özel” yapısına hizmet ediyor. Seri bilimsel bir kitap yaklaşımından daha çok macera kitabı ya da eğlence kitabı okuyormuş duygusu veriyor, ama bilimselliği elden bırakmıyor.

Kitaplarda yer alan deneysel örneklerin önce düşündürmeye sevk etmesi, sonra yanıtlarının yorumlarla verilmesi çok yerinde. Sorular ayrıca yaşantısal betimlemelerle pekiştirilmiş. Değinmek istediğim bir başka özellik, deney sonuçlarının çerçevelenerek, tersten tutup okunacak şekilde yerleştirilmiş olması. Bu okumaya hareketlilik katıyor. Kitapların okuyucuyla karşılıklı konuşuyormuş gibi, esprili, heyecan ve merak duygusu giydirilerek yazılmış olması ise bir başka yönü. Bilgiler kısa ve öz, daha akılda kalır nitelikte.

Hemen her sayfada yer alan “karikatürize” edilmiş çizimler aslında renkli olsa daha etkileyici olurdu. Doğrusu, “Aktif öğretmenlik hayatımda bu seriyle neden buluşamadım?” diye kendimce hayıflandım.

Timaş’ın “Eğlenceli Bilgi – Coğrafya” kitapları, yeni bilgilere ve öğrenmeye kapı açan bir anahtar. Özellikle öğretmenlerin, ebeveynlerin, coğrafya meraklılarının dikkatini çekmek isterim. Aslında seriden yararlanmak için öğretmen olmaya ya da coğrafya dersi okumaya gerek yok, coğrafyayı yeniden keşfetmeye hazır olmak yeter…

Coşkun Nehirler
Anita Ganeri
Çeviren: Elif Kıral
Timaş Yayınları, 142 sayfa
Kızgın Yanardağlar
Anita Ganeri
Çeviren: Ayşe Koçal
Timaş Yayınları, 142 sayfa
Show More