Bir dalda iki arkadaş; biri Vak biri Vrak

Arkadaşlık kavramına biri “farklılıklara saygı”, diğeri “vefa” temasında bakan iki ayrı resimli çocuk
kitabını seçerken, birbirine zıt gibi ele alınan bu iki ucu birleştirmek istedik. Hadi bakalım düşünelim:
Eldeki bir kuş gerçekten daha mı iyidir daldaki iki kuştan?

Simla SUNAY

Ayfer Gürdal Ünal’ın yarattığı, Gözde Bitir’in harika çizimleriyle renklendirdiği Minik Ayı Vadu artık aramızda dolaşan bir öykü kahramanı. Yazar bu sevimli karakter yardımıyla, çocuklarla paylaşmak istediği pek çok meseleyi hikâyeleştiriyor. Minik Ayı Vadu Arkadaş Arıyor adlı kitapta ise vefa duygusuna yakınlaşmayı hedefliyor. Vefa, sabır gibi erdemler çocuklara ne kadar aktarılabilir tartışmak gerek. Çocuklar çoğunlukla şimdiki zamanda yaşayan, sabırsız ve yenilikleri coşkuyla karşılayan varlıklar. Son derece sevimli, enerjik, neşeli, açık sözlü dünyalarında ne yazık ki duyarlılığı büyüdükçe öğrenirler. Bu duyarsız oldukları anlamına gelmez; duyarlılık sonradan kazanılan ve sürekli geliştirilen bir şeydir; korku, sevgi gibi içimizde yerleşmiş tohumları
yoktur.

VADU DADU’DAN SIKILINCA…
Minik Ayı Vadu bir gün yegâne arkadaşı Dadu’dan sıkıldığını düşünerek daha eğlenceli yeni bir arkadaş aramaya çıkar. Çocukların bir şeyi nedensiz yere yapmadığını biliriz, ne var ki Vadu’nun Dadu’dan sıkılma nedenlerini öyküden pek çıkaramıyoruz. Vadu’nun yeni arkadaş bulma konusunda neden acele ettiği de yeterince anlaşılmıyor. Hani, çocuklar sabırsızdır, dedik ama öyle de değil. Sanki Vadu bir yere yetişmeye çalışıyor ve arkadaş bulmak da bir iş haline geliyor. İlk önce karşısına Bilge Baykuş çıkıyor, “Eldeki bir kuş daha iyidir daldaki iki kuştan,” diyor ve yok oluyor. Okurlar bu atasözü üzerine bir eser okuyacaklarını anlıyorlar. Yazar bundan sonrasında bu atasözünü kanıtlamaya yöneliyor.

Vadu, tavuskuşu, tavşan, fil gibi pek çok hayvanla arkadaş olmaya çalışıyor ama hepsi Vadu’dan çok “farklı” ve çok bencil olduğu için bir türlü dostluk kurulamıyor. Tavuskuşunun tek derdi
güzel oluşu, fil ise sözgelimi yalnızca kendi becerileriyle ilgileniyor. Vadu’ya ancak su püskürtebilirse oynayabileceklerini söylüyor.

Öyküde yer alan bir başka arkadaş adayı tilki ise bizi hiç şaşırtmıyor. Klasik masallardan çıkmış da ayağının tozuyla gelmişçesine, Vadu’yu kurnazlıklarıyla kandırıyor, balıkları mideye
indiriyor.

En sonunda Vadu, hepsi kendinden çok farklı olan hayvanlarla arkadaş olamayınca Dadu’nun kıymetini anlıyor. Neyse ki bu arada Dadu’nun hiçbir şeyden haberi yok, olsa epey kırılırdı eminim. Yazar buna hiç niyetlenmemiş olsa da kitaptan, vefalı olma gerekliliğinden ziyade, “Farklı kişilerle arkadaş olmak mümkün değildir,” mesajı çıkıyor. Vefa bir ses olarak geride kalıyor.

FARKLIYIZ, ARKADAŞIZ…
Bir başka resimli kitap dizisi “Küçük Vak Vak”ın Yeni Arkadaş adlı kitabında ise Vadu’nun hikâyesinin tam tersine, farklı olmanın arkadaş olmaya engel olmadığı ifadesi çok güzel işleniyor. Vak vak kardeşler yanlarına gelen yeşil kurbağayı önce dışlıyorlar. Öyle ya rengi farklı, dili farklı kurbağanın. Bir kere, “vak” demiyor, “vrak” diyor. Ne kötü bir renk şu yeşil… Kurbağa da yeşil değil mi, mümkün değil oynanmaz onunla! Ama kardeşlerden biri tüm bunlara aldırmayıp kurbağaya el uzatıyor ve birlikte çok eğleniyorlar. Bunu gören diğer kardeşler de kısa zaman sonra aralarına katılıyor. Ördekler ve kurbağalar elbette arkadaş olabilirler, çünkü ortak bir coğrafyaları var, su… Tam da Türkiye’nin içinde bulunduğu etnik sorunlara uygun, harika bir çocuk kitabı. Çünkü bırakın renkleri ve dilleri, çocuklar sınıfsal farkları da önemsenmez oyun oynarken. Çocukluğumuzda elinden tuttuğumuz o yoksul arkadaşlar büyüdükçe nereye kaybolur? Daha seçkinci bir hal alırız büyüdükçe.

Çocuklar için çocuk olması yeter oynamak için. Ne yazık ki büyükler için yeterli olmuyor. Bu iki kitabı okuyunca insanın aklına Bilge Baykuş’un “Eldeki bir kuş daha iyidir daldaki iki kuştan,” sözünü yeniden düşünmek geliyor. “Daldaki kuşların yanına giden, eldeki kuştan olmaz,” belki de… Nasıl?