Otizmli bir kardeşim var…

Amerikalı yazar Cynthia Lord’un bol ödüllü kitabı Kardeşimm Benim’de, 12 yaşındaki Catherine,
zihinsel ve bedensel engellilik durumları üzerinden toplumdaki “normallik” kavramını sorguluyor.
Kitap samimi üslubuyla hem çocuklara hem yetişkinlere sesleniyor.

Ezel Dağlar ERGÜDEN

Selamlar olsun sevgili çilekeşlerime! Bu yazıyı sabah sabah yazıyorum, ondan çok efkârlıyım. Gerçi hayat artık o kadar kötü değil; yeni bir ay, okullar da bitti, artık hayat sadece öğrencilere rahat. Gerçi bir de “tatil boşluğu” meselesi var, değil mi? Olsun arkadaşlar, moralimizi bozmayalım ve de yolumuza koyulalım.

Şimdi size ayın en sempatik kitabını tanıtacağım. Gerçekten çok sempatik, içinizi ısıtıyor. Adı Kardeşimm Benim. Aman, aman, kapayın ağzınızı, dediklerinizi duyuyorum. Kitap hiç de öyle vefalı ama yoksul kardeşlerle ilgili değil. Ya da “Bir kötü kardeş varmış, diğerine işkenceler yaparmış,” meselesi de değil (gerçi bkz. Felaket Henry, onun da konusu böyle ama kalbimizdeki yeri ayrı). Neyse, sizi önyargılarınızdan kurtarmayı başarabildiysem devam edeceğim. Eveet, kitabımız otizmli bir çocuğun (David), ablasıyla ve çevreyle ilişkisini anlatıyor. Pardon, yanlışlık oldu; kitap Catherine’in gözünden yazılmış, yani ablanın.

Catherine 12 yaşında ve her abla gibi erkek kardeşine göz kulak olmak zorunda. Katherine’in işi biraz zor, çünkü David otizmli. Mesela insanların evine gittiğinde kileri bulmak için her kapıyı
açıyor ya da videocudaki görevlilere sarılıyor. Catherine de David’e (biraz da kendine) yardımcı olmak için bir sürü kural bulup onları David’e ezberletiyor. Bunların bir kısmı çok basit, “Geğirdikten sonra ‘Pardon’ de,” gibi. Bir kısmı ise daha karmaşık; “Bazen insanlar seni sevdikleri için gülerler. Bazen de canın acıtmak için,” bunlardan bir tanesi. Kitabın ana temalarından biri bu işte. Kuralların Catherine’e ve David’e destek mi köstek mi olduğu.

Başka bir ana karakter de Jason. Catherine Jason’la, kardeşinin gittiği klinikte tanışıyor (David’in “uğraşı terapisi” denen, pek de hoşlanmadığı bir şeye gitmesi gerek). Jason 14-15 yaşlarında, hayatını ancak tekerlekli sandalye ile sürdürebiliyor. Ve konuşamıyor. Konuşmak için önündeki kitapta bulunan kelime kartlarını kullanıyor. Bu kartların üstünde temel kelimeler yazıyor; “sevmek”, “istemek” ve “üzgün” gibi. Jason da böyle biri işte; sayılı kelimeyle yaşamaya uğraşıyor. Aslında Jason ile Catherine’in karşılaşmaları pek hoş bir yolla olmuyor. Catherine, kardeşinin terapiden çıkmasını beklerken, Jason’ın portresini çizmeye başlıyor. Ama Jason bundan hoşlanmadığını annesine söyleyince, anne Catherine’i azarlıyor. Zavallı Catherine önce ne yapacağını şaşırsa da sonra resmi Jason’a hediye ediyor. Arkadaşlıkları böyle başlıyor. Catherine daha sonra Jason’a kelime kartları yapıyor. Onlara kendi hayatından şeyler koyuyor. Bazen de Jason’ın “üzgün” veya “mutlu”dan daha güçlü ifadelere ihtiyacı olduğunu düşünerek evrensel şeyler çizmeyi tercih ediyor.

Kitaptaki başka bir unsur da Catherine’in diğer arkadaşları. Yani “normaller”. Onların bir kısmı David’den hoşlanmıyor. En azında onunla alay etmekten zevk alıyorlar. Bu da Catherine’in canını sıkıyor. Catherine diğer insanlara Jason’dan pek bahsedemiyor. “Aman, ne var canım, insan işte!” demeyin. Ben o günler gelince görürüm sizi. Sonuçta Catherine’in kardeşi de otizmli ve yabancıların gözlerini dikip David’e bakmalarından hiç hoşlanmıyor. Aynısı Jason’ın da başına gelmesin diye onu arkadaşlarıyla tanıştırmıyor. Ama Catherine’in anlamadığı bir şey var. Jason’ın gerçekten istediği yok sayılmak mı, yoksa “diğerleri” gibi sokaklarda dolaşmak mı? Kitabın sonunda bu  başka bir sürü şey açığa çıkıyor.

Aslında kitabımızın sadece çocuklara hitap ettiğini söyleyemeyiz. Ey ebeveynler, lütfen bu kitabı siz de okuyun. Özellikle de bu durumda çocuklarınız varsa. Onları anlamanıza çok yardımcı olacaktır. Eminim. Bir de kitapta idealize edilmiş karakterler yok. Herkes gerçekte olduğu gibi. Kimse iyilik meleği değil. Özür dilemekten zevk alan üstün yaratıklar da yok. Herkes, senin, benim gibi. Ve konusu da sık rastlanan bir durumu ele alıyor. Bu yüzden bulun, okuyun işte. Hadi neyse arkadaşlar, önümüzdeki ay umarım tatil boşluğundan kurtulmuş halde görüşeceğiz.