Robin Hood ve “Neşeli Adamlar”

Ok atmadaki hüneri ve mertliğiyle dillere destan olan yeşil taytlı dostumuz Robin Hood’a bu kez
Bilgin Adalı’nın kalemi can veriyor. Geçen ay kaybettiğimiz sevgili yazarımız, genç okurların
dünyasına, uyarlayıp çevirdiği bir klasikle katkıda bulunuyor.

Elif İnce

Hangi dilde ifade ederseniz edin, birisinin tam bir Pollyanna, Don Juan veya Don Kişot olduğunu söylediğinizde, karşıdaki ne demek istediğinizi anlayacaktır. Her roman kahramanına nasip olmaz böyle günlük dilde deyimleşecek kadar ünlenmek. Bu kahramanlardan başka biri de, Ortaçağ İngiltere’sinde yaşadığı sanılmasına rağmen yüzyıllara ve coğrafyaya aldırış etmeden
pek çok dilde yer etmiş olan Robin Hood’dur. Detayları öyküden öyküye değişse de ismi hep aynı şeyi çağrıştırır; zenginden alıp fakire veren, merhametli ve adil bir savaşçıdır o

Yapı Kredi Yayınları’ndan Bilgin Adalı’nın çeviri ve uyarlamasıyla çıkan Robin Hood, en bilinen Robin Hood karakterleri ve olaylarının güzel bir derlemesi. Adalı’nın her bölümün başında sözüm ona Robin Hood ile ilgili söylenegelmiş şarkılardan alıp koyduğu dörtlükler, kitabın duru ve akıcı dili, okurla konuşurmuşçasına yazılmış olması, bir hikâye dinliyormuş
hissini yaratıyor insanda; hani sanki 5-10 çocuk Bilgin Amca’mızın dizinin dibine oturmuşuz da ona kulak veriyormuşuz gibi. Eski usul hikâye anlatıcılığının ve sözel geleneğin pek kalmadığını düşünürsek, bu özellik kitaba çok hoş bir hava katıyor

Yıldız Savaşları’ndan Yüzüklerin Efendisi üçlemesine, edebiyatın ve sinemanın pek çok popüler örneğinde, başrolde siyahla beyazın savaşı vardır; mutlak kötüye karşı mücadele edecek
bir mutlak iyi bulunur daima. Robin Hood da benzer bir yerde duruyor ana fikir olarak; Robin Hood ve adamları mutlak iyiyi; Nottingham şerifi ve psikopos gibi otorite figürleri ise merhamet yoksunu, mutlak kötülüğü temsil ediyorlar. Gelgelelim, Robin Hood her ne kadar ezilenin yanında durmasıyla ve haksıza başkaldırmasıyla bilinse de, efsane aslında, tüm fakirler daha
iyi bir hayatı hak ederken, tüm zenginlerin de kibirli zorbalar olarak betimlenmesi gibi geniş bir genellemeye dayanıyor.

İYİ İNSAN NASIL OLUR?
Yine de, bu kısmı göz ardı edecek olursak, kitabın diğer mesajları hem çok çeşitli hem de çok dengeli. Ön planda elbette dostlara bağlılık, düşmanı bile sırtından vurmama, mertçe meydan okuma ve adilane dövüşme gibi kavramlar yer alıyor. Ancak bunların yanında, iyi olanın liderliğini kabul etme, liderlik ederken de mütevazılığı elden bırakmama, yenilgiyi
hazmedebilme, dost kazanmaya çalışma, borcuna sadık olma, sevilen kişi için fedakârlık yapma gibi pek çok iyi huyla ilgili hikâyecik de Robin Hood’u sadece bir kahramanlık destanı olmaktan
çıkarıyor ve “İyi insan nasıl olur?” konusuna sokuyor.

Mutlak iyiyle mutlak kötünün savaşı demiştik. Burada başta Nottingham şerifi gibi güçlü adamların kötülüğünün özenilecek, çekici, zekice hiçbir tarafının olmadığını eklemek gerek. Şerif, Robin Hood’u üç kere görmesine rağmen onu hiçbir seferinde vaktinde tanıyıp yakalamayan, kurduğu tuzaklara daima kendi düşen, beceriksiz ve akılsız bir otorite figürü olarak anlatılıyor.
Roman boyunca Robin Hood’un ince ince alay ettiği şerifin davranışları, görünüşe aldanmanın ve karşıdakini aptal yerine koymanın niye hiç de iyi bir fikir olmayabileceğini güzelce göz önüne seriyor. Ve elbette beklendiği üzere, en sonunda kötüler cezasız, iyiler mükâfatsız kalmıyor.

GERÇEK HAYATA DAİR
Bilgin Adalı, Sherwood Ormanı’ndaki neşeli atmosferden ve arkadaşların neşe içinde birbirleriyle şakalaşmalarından sık sık bahsederek, RobinHood’un “Merry Me”, yani “Neşeli Adamlar” adıyla bilinen çetesine göndermeler yapıyor. Gelgelelim kitabın sonu pek de neşeli sayılmaz. Sayısız dövüş, yarışma, kralın askerlerini alt etme, idam edilmekten son anda kurtulma macerasından alnının akıyla çıkan Robin Hood’u, çocukluk aşkı Marian’la evlenmesi ve kendi isteğiyle Aslan Yürekli Richard’ın emrine girmesinin ardından, “ve sonsuza dek mutlu yaşamışlar,” gibi bir son beklemiyor. Bilgin Adalı, romanın sonunu tozpembe bırakmaktansa, gerçek hayata uygun bir şekilde ele alıyor; bununla beraber iyi işler yapanların nesiller boyu hatırlandığının da altını çiziyor.