İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Ustalardan çocuklara saygı

Ustalardan çocuklara saygı

Pelin ÖZER

İki büyük ustadan çocuklara iki güzel armağan… Nobelli yazar Saramago, Suların Sessizliği’nde oltasını balığa kaptıran bir çocuğun öyküsünü anlatıyor. Şilili büyük ozan Neruda ise Bir Yıldıza Övgü’de cebinde yıldız taşıyan bir adamın yalnızlığından dem vuruyor.

“Dünyada suyun sessizliğinden daha derin bir sessizlik olduğunu sanmıyorum.”

Çocuk edebiyatı özel bir alan. Özellikle okul öncesi çağa hitap eden çocuk edebiyatı, gücünü ve etkisini yalınlığından aldığı için tek bakışta açık eder kendini. Yazanın yaşını, tavrını, duruşunu, zekâsını ve aklını, yüce gönüllülüğünü ve parlaklığını, muzırlığını ve cazibesini hemen ele verir. Çok kestirmeden, tek bakışta, en minimal düzeyde… Bu bakımdan şiire yakındır. Şiiri en dolaysız biçimde hissedenlerin algısı açık, zihni berrak çocuklar olduğunu düşünenler, bazı çocuk kitaplarını hiç tereddüt etmeden kütüphanelerinin şiir rafına yerleştirirler.

ÇALINTI YILDIZLAR

Kırmızı Kedi Yayınevi’nin çocuk kitapları dizisinden yeni çıkan iki mucize kitap, Pablo Neruda’dan Bir Yıldıza Övgü ve Jose Saramago’dan Suların Sessizliği bize bunları düşündürdü. Bu usta kalemlerin çocuk kitabı yazdığını bilmediğimizden, okumadan önce şaşkındık ama metinlerin berraklığı, kusursuz yalınlığı, şiirsel minimalizmi karşısında biz de sessizleştik ve sevdiğimiz şiirlerden dizeler mırıldanır gibi, ateş gölgesine kaçıp mırıldanmaya başladık: “Gece karanlıktı / karıştım sokağa / cebimde çalıntı yıldızlarla.”

Önce Saramago’nun satırlarına karışarak bir çocukluk anısının kıyısına vardık. Orada bütün günü nehir kıyısında balık tutarak geçiren bir çocuk olduk. Bir türlü gelmeyen balığı beklerken oltasını bir canavar balığa kaptıran bu çocuğun öyküsünde umut ile umutsuzluğun, sabır ile azmin, huzur ve tevekkülün, inanç ve bilgeliğin sırrını bulmaya yaklaştık. Bir çocukluk anısından yola çıkmış üstat Saramago. Öylesine az sözcükle öylesine geniş bir dünya kurmuş ki, çocuğun oltasını kurtarmak için yeniden yola çıkışında ve bütün bir geceyi bu uğurda tüketmesinde, bir hayat hikâyesinin şiirli şifreleri gizlenmiş. Ancak çocukluktan çıkmadan olgunlaşmayı başarabilmiş olanların tek solukta özümseyeceği türden bir hikâye.

ŞİİR GİBİ ÖYKÜLER

İnsan bazen sözcükleri de bir tablo gibi duvarına asabileceğini hisseder ya da bir ezgi gibi anımsar okuduklarını. Saramago sayesinde tek çizgiyle anlatılabilecek bir hikâyeye kurduk çadırımızı ve orada ansızın, suyun kenarında balığına kaptırdığı oltayı avlarken suların sessizliğine varan biri olduk. Geceyi tanımış ve inancın uykusuzluğuyla taçlanmış halde geri döndük evimize. Bu sefer en uzun yoldan, Tejo Nehri’nden, uçsuz tarlalardan, zeytinliklerden ve anızlı topraklardan…

“Şaşırmadım ama uzaklaşıp gitmesine / suda erimeyen bir balık gibi / kımıldatarak karanlık nehirde / ışıltılı gövdesini.”

Saramago ile Neruda’nın şiir ve çocuk kitapları rafında yan yana durması başka türlü bir zenginlik katıyor okuma serüvenine. Neruda’nın şiiri hep hikâye anlatmıştır. Hayatın her türlü zenginliğini barındırır dizelerinde. Bir çocuğun, cebinde bir yıldızla dolaşan o adamı hiç garipsemeyeceğini iyi bilen usta, Bir Yıldıza Övgü’de kentte yaşayan orta yaşlı bir adamın cebine bir ışık topu atıp kaçmış. Soğuk beton yapıların, perde arkasından kaçamak bakışların, kalabalıkta yıldızlar kadar yalnız gezen, ışığını karanlığa kaptırmış insanların yüzüne firuze bir yıldız damlatmış. Bir gökdelenin terasında gecenin kubbesine dokunan ve bir yıldız yakalayan adam, faturalardan ve kent hayatının bunaltıcı renksizliğinden uzaklaşarak doğaya doğru yürüyüşüne başlar. Gider, gökten aldığı yıldızı sulara bırakmaya ve yıldızını alnında bir ışık gibi taşımaya: “Batı’ya gittim, Yeşil Nehir’e / Orada dingindir söğütlerin altı / Soğuk gecenin yıldızını aldım elime / ve usulca bıraktım sulara.”

Suların Sessizliği Jose Saramago Resimleyen: Manuel Estrada Çeviren: Pınar Savaş Kırmızı Kedi Yayınevi 28 sayfa
Suların Sessizliği Jose Saramago Resimleyen: Manuel Estrada Çeviren: Pınar Savaş Kırmızı Kedi Yayınevi 28 sayfa
Bir Yıldıza Övgü Pablo Neruda Resimleyen: Elena Odriozola Çeviren: Işık Ergüden Kırmızı Kedi Yayınevi 28 sayfa
Bir Yıldıza Övgü Pablo Neruda Resimleyen: Elena Odriozola Çeviren: Işık Ergüden Kırmızı Kedi Yayınevi 28 sayfa
Show More