Çocuklar için “Nar Alfabesi”
Şeref BİLSEL
Çocuklar için yazılan şiir kitaplarına bir yenisi daha eklendi: Nar Alfabesi. Haydar Ergülen’in kaleme aldığı, çocukları meyveler, hayvanlar ve bitkiler eşliğinde harflerle tanıştırmayı hedefleyen kitap Kırmızı Kedi Yayınları’ndan çıktı.
Sahi senden mi doğdum anne
Yollar nehirler kuşluk vakitleri dururken
bir insandan mı doğar bir çocuk
Haydar Ergülen,
Günümüz şiirinin önemli imzalarından biri Haydar Ergülen. 1980’lerden bugüne, başta şiir olmak kaydıyla, özellikle deneme türünde de ortaya koyduğu çok sayıda eser var. Ergülen, ’80 kuşağını temsil eden şairler arasında −gerek şiirine taşıdığı yeniliklerle gerekse şiirden kopmadan kaleme aldığı edebiyatın diğer türlerindeki eserleriyle− özgün bir yere sahip. Dar alanda rahatlıkla işleyen bir kalemi var; belli temalar üzerinde yoğunlaşan, bir sözcükten başka bir sözcüğe bazen çağrışımla bazen bilgiyle yürüyen ve fakat varacağı menzille bizi tanıştırmakta gecikmeyen bir şair Ergülen. Baştan beri yazdıklarında çocukları dışarıda bırakmayan, sözcüklerin kabuğunu usulca kaldıran, cevabı bildiği sorular karşısında şaşıran −yukarıya alıntıladığımız şiirde olduğu gibi− naif bir tarafın olduğunu söylemeliyiz. Elimizde, çocuklar için kaleme aldığı, kızı Nar’la birlikte çıktığı yeryüzü yolculuğundan şiirli fotoğraflarla derlenmiş bir kitap var: Nar Alfabesi. Kitap, Serap Deliorman tarafından resimlenmiş.
TABİATIN İÇİNDEN
Bu şiirli alfabede neler mi var? Ağaçlar, bitkiler, çiçekler, meyveler, kuşlar, balıklar… Kısacası, tabiatın içinden bize seslenen, gülümseyen, dünyayı insanla birlikte güzelleştiren varlıklar. Her harften üç şiir. Sözgelimi “A” harfinden: ayı, armut, ayçiçeği.. Ya da “K” harfinden: kedi, kiraz, kasımpatı. Böylece her harften üç şiirli varlık bize eşlik etmiş oluyor. Siz şimdi “Ğ” (yumuşak g) harfinden Nar Alfabesi’nde şiir olup olmadığını merak etmişsinizdir! Alfabemizde “ğ” harfiyle başlayan sözcük yok. Aslında kullandığımız alfabeye bu harfi biz ekledik, alfabede olan bazı harfleri (X, W, Q) dışarıda bırakarak! Ergülen “Ğ” harfini yine de boş bırakmamış, içinde “ğ” bulunan hayvanları, meyveleri şiirleştirip alfabemize almış: ağustos böceği, böğürtlen, buğday… “Ö” harfinde de bir sürpriz bekliyor sizleri; yepyeni bir meyve, adı “öz” ve “özlem ağacı”. Ve belki de ilk kez karşılaşacağınız bir hayvan: Ornitorenk, üstelik Avustralya parasının üstünde de resmi var. Daha böyle bir sürü hayvanın, meyvenin ilginç hâlleri var kitapta.
HAYVANLAR, BİTKİLER OLMASA
Şair, kitapta yer alan bitkileri, meyveleri, hayvanları sadece şiirleştirmemiş, her biriyle ilgili bilgiler de vermiş. Kitap bu yönüyle sadece sezdiren, resimler üzerinde gözümüzü gezdiren bir yapıt değil, aynı zamanda öğretici de. Bize ne(ler) mi öğretiyor? İçinde yaşadığımız dünyada bazen bizim peşinden koştuğumuz, bazen ansızın önümüze çıkan, bazen de bizimle birlikte yaşayan nice güzelliğin huylarını, nitelik ve niceliklerini de öğretiyor. “Ceylan” adlı şiiri okurken ceylan’a ahu, gazel, geyik, antilop ve ceren de dendiğini öğreniyoruz. Ve gözleriyle güzelliğin simgesi olduğunu. Zeytin’in dünyanın ilk ağacı, bir diğer adının “mucize” olduğunu ve iki bin yıl yaşadığını söyleyen Nar Alfabesi didaktik yönü ağır basan, gösterirken öğreten bir kitap. Siz bu kitaba “Hayat Bilgisi” adı da verebilirsiniz. Çünkü hemen her çocuğun hayatında karşılaşacağı –büyüklerin karşılaşmış olduğu– birçok sözcüğün altında nasıl bir dünyanın uyuduğunu öğretiyor bizlere.
Bizim gibi alfabe değiştirmekle meşhur insanların yaşadığı bir ülkede çocuklar için bir Nar Alfabesi olmuş çok mu? Hem isteyen bu alfabeye kendi sevdiği hayvanları, meyveleri de ekleyebilir. Şu yeryüzünde hayvanlar, bitkiler olmadan yalnız yaşadığımızı düşünebiliyor musunuz? Ne kadar tatsız, sevimsiz bir yer olurdu dünya! Dünya olur muydu o vakit? Haydar Ergülen Nar Alfabesi’nde −kızı Nar’la konuşur gibi− sıcak bir sesle, doğaya, hayvanlara ve harflere çocukların diliyle teşekkür ediyor.
