İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

İlk serüven kitapları…

İlk serüven kitapları…

Ceyhan USANMAZ

Bu ay başlattığımız yeni köşemizde Ceyhan Usanmaz sahafların tozlu raflarında kalmış çocuk ve gençlik kitaplarını tanıtacak. Kim bilir, unutulan bu kitapların bazıları yeniden basılıp çocuklarla buluşur. Serüven kitaplarının Türkçedeki ilk örneklerinden biriyle başlıyoruz maceraya…

Ankara’daki bir sahafta rastladığım Kahraman İzciler (Orhan’la Tekin) kitabı, Varlık Yayınları’nın “Büyük Çocuk Kitapları” dizisi kapsamında yayımlanmış. İlk baskı tarihi 1949, yani tam 64 yıl önce. Peki, kimdir bu yaklaşık yarım asırlık kitapta bize “Kahraman İzciler” olarak tanıtılan Orhan’la Tekin? “Orhan on sekiz yaşındaydı. Tekin’se on yedisine henüz basmıştı. İkisi de Galatasaray’da aynı sınıfta okuyorlardı. Orhan elektrik ve motor delisiydi. Fizik derslerinde hep birinci gelir; teknik dergiler okur, evinde telsiz makineleri, elektrik âletleri yapmaya bayılırdı. Sınıfında en sevdiği arkadaşı olan Tekin’se tabiata âşıktı. Kelebek koleksiyonları yapar, hayvanlara dair koca koca kitaplar getirtir, böcekler üzerinde araştırmalarda bulunurdu.”

O gün Orhan’la Tekin, İstanbul Yeşilköy’deki havaalanına uçakları izlemeye giderler. Havaalanı memurlarından biri Tekin’in dayısı olduğu için bu iki gencin içeri girmesine izin verilmiş, hatta harekete hazır bir halde duran uçağa hiç olmadıkları kadar yaklaşabilmişlerdir. Görünürde kimsenin olmadığını fırsat bilerek ve pilot kabininin çekiciliğine dayanamayarak, kapısı açık kalmış uçağa binerler. Düğmelerle, göstergelerle oynarken Orhan’ın eli yanlışlıkla hareket düğmesine dokununca o koskoca uçak, tam benzin yüküyle hareketleniverir. Artık geri dönüş yoktur Orhan’la Tekin için; tek başlarına Akdeniz’e doğru yola çıkmışlardır bile… Zorlukla da olsa bir süre yol alırlar ama bu sefer de benzin sorunu baş gösterir. Neyse ki iki paraşüt bulurlar uçakta ve atlamayı başarırlar. İndikleri yer Afrika’dır…

Afrika, maceranın yalnızca ilk durağı olur. Sonrasında da yine başlarına olmadık işler açılan Orhan’la Tekin Los Angeles’tan Alaska’ya, Avustralya’dan Mısır’a kadar savrulurlar. Kimi zaman bir deniz savaşının ortasında bulurlar kendilerini, kimi zaman da vahşi doğa şartlarıyla, susuzlukla mücadele etmek zorunda kalırlar. İstanbul’dan yanlışlıkla ayrıldıklarından bu yana iki buçuk yıl geçmiştir bile, artık memleketlerine dönmek istemektedirler… Sonunda İskenderiye’den bindikleri bir gemiyle İskenderun’a ulaşmayı başarırlar. “Toy birer delikanlı olarak çıktıkları şehre, şimdi dünyayı görmüş, çok şey öğrenmiş, usta ve olgun iki adam olarak dönüyorlardır.”  Görüldüğü gibi, Jean de la Hire’in İki Çocuğun Devriâlemi serisini ya da Jules Verne’in İki Yıl Okul Tatili romanını okuyanlara hiç de yabancı gelmeyecek bir hikâyesi var Kahraman İzciler’in. Orhan’la Tekin’in de bu kitaplardan haberdar oldukları ve bir zamanlar o roman kahramanı çocukların maceralarına ne kadar özendikleri de özellikle belirtilmiş kitabın bir yerinde.

Kitaptaki çizimler –2011 yazında kaybettiğimiz– ünlü karikatürist Güngör Kabakçıoğlu’na ait; yazarı olarak da Muzaffer Reşit’in ismini görüyoruz. Bu isim pek tanıdık gelmeyebilir belki! Kayıtlarda çeviri yapan, antoloji ve derleme kitap hazırlayan biri olarak görünen Muzaffer Reşit, aslında Varlık Yayınları’nın ve Varlık dergisinin kurucusu olan Yaşar Nabi Nayır’ın takma adı. Demek ki Yaşar Nabi Nayır, Muzaffer Reşit adını kullanarak bir çocuk kitabı da kaleme almış. Peki, yayınevini kurduğu dönemde, özellikle dünya klasikleri konusunda Türkçedeki eksiklikleri giderme yolunda kitaplar yayımlamaya gayret gösteren Yaşar Nabi Nayır’ın çocuklara yönelik kaleme aldığı belki de tek romanının serüven türünde olmasını nasıl değerlendirmeliyiz?

Kahraman İzciler’deki yapının benzerine sahip romanların arka planındaki amaçlardan biri de “dünyanın farklılıkları”nı tanıtmaktır. Farklı coğrafyalara adım atan, farklı insanların, halkların arasına karışan, farklı yaşam tarzlarına uyum göstermeye çalışan kahramanlarımız maceradan maceraya sürüklenirken, bizleri de bu farklılıklarla tanıştırır. Belki Kahraman İzciler’in günümüzde yeni bir baskısının yapılmasına gerek yok. Ama serüven türünün Türkçede yazılmış ilk örneklerini görmek ve zaman içinde alınan mesafeyi kaydetmek ilgi çekici…

Kahraman İzciler, Muzaffer Reşit Resimleyen: Güngör Kabakçıoğlu Varlık Yayınları, 112 sayfa
Kahraman İzciler, Muzaffer Reşit Resimleyen: Güngör Kabakçıoğlu Varlık Yayınları, 112 sayfa

 

Show More