Kirpiler, kaplumbağalar ve pelikanlar…

Kirpiler, kaplumbağalar  ve pelikanlar…

Ecem Nida DİNÇTÜRK

Nazlı Orbay’ın bir seri olarak yayımladığı Fırt Fırt Fırça, Torba Gaga ve Tosbik Tosbağa adlı kitaplar, çocuklara hayvanlar hakkında daha çok bilgi edinmek isteyecekleri kapılar aralıyor. En önemlisi, içlerindeki bilgi arzusuyla beraber hayvan sevgisini de harekete geçiriyor.

Anımsıyorum, çocukluğumda babaannemin evindeki karıncaları arkadaş seçmiştim kendime. Sonra yazlıktaki kurbağaları ve kaplumbağaları… Onlardan hiçbir şey beklemez, hepsi kendi yolunda seyrederken, bu durumu kulpuna uydurup oyunlarımı buna göre şekillendirirdim. Hiçbirisine zarar verdiğimi anımsamıyorum. Hiçbirisinden zarar gördüğümü de. Büyüyünce anladım ki insan sevme fiilinin inceliklerini çocukluğunda ediniyor. Bu yüzden hayvan sevgisi de bünyesine ancak çocukluğunda işleniyor.

Gelgelelim, çocuklar aşina olmadıklarını kabullenmekte zorluk çeker, yanlarına pek yaklaştırmak istemezler. Üstelik “apartman çocuğu” neslinin yerini gitgide “metropol çocukları”na bıraktığı şu dönemde, doğa yaşantısına ve doğadaki canlılara yabancı bir neslin yetiştiğini kabul etmek gerekiyor. Artık çocuklar maalesef, kafalarının üzerinde yükselen binalar yüzünden, uçan kuşları; betondan toprağa basacak yer bulamadıkları için böcekleri, köstebekleri, kirpileri tanımıyorlar. Eh, hayvan sevgisi dediğimiz şey de sadece evcil hayvan sempatisinden mürekkep değil. Nazlı Orbay, çocukların doğaya yabancılaşmaya yüz tuttukları bu zamanlarda, üç ayrı hikâye ile bizi bir kirpinin derdine ortak, pelikanların etkileyici yaşantısına şahit ve bir çift kaplumbağaya dost ediyor. Fırt Fırt Fırça, Torba Gaga ve Tosbik Tosbağa’nın çizimleri de yazara ait.

MARULLARI KİM YİYOR?

Çocukları hayvanların dünyasına yakınlaştıracak bu hikâyelerin kahramanları, Can ve Naz adında, araştırmaya pek meraklı iki kardeş. Can ve Naz’ın “evi sırtında gezen” bir dostla tanışmalarının hikâyesi olan Tosbik Tosbağa, ikilinin tatilde anneannelerini ziyarete gitmeleri ile başlıyor. Anneannenin bahçesindeki marulların yer yer ısırılmış olduğunu fark eden çocuklar, iz peşine düştüklerinde marulları sevimli bir kaplumbağa ile paylaştıklarını görüyorlar. Bu yeni  arkadaş karşısında çok heyecanlanıyor ve onun hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için anneannelerinden yardım istiyorlar. Bu noktada anneanne, giderek alternatifi olmayan bir bilgi kaynağına dönüşen internete inat, çocukları bir kitapçıya götürerek gönüllerde taht kuruyor. Çocuklar kitaplar sayesinde kaplumbağaların yaşam biçimlerine, vücut yapılarına ve beslenme alışkanlıklarına dair birçok bilgi ediniyorlar. Çok geçmeden, bahçedeki otobura yeni bir arkadaş daha katıldığında, çocuklar edindikleri bilgiler sayesinde tosbağa dostlarından birinin dişi, diğerinin ise erkek olduğunu keşfediyorlar. Bu macera sürerken tatilin sonu da gelip çatıyor. Can ve Naz, gözleri arkada kalarak evlerine dönüyorlarsa da bir dahaki tatil için geri döndüklerinde karşılarında keyifli bir sürpriz buluyorlar: kalabalık bir tosbağa ailesi!

KİRPİCİK KIŞ UYKUSUNA YATIYOR

Kahramanlarımızın, bir sonbahar sabahı evlerinin bahçesinde buldukları dikenli topun esasında bir kirpi yavrusu olduğunu fark etmeleri ve kış uykusunu geçirmesi için onu evlerine almalarının hikâyesi ise Fırt Fırt Fırça’ya konu oluyor. Can ve Naz, kirpicik ile karşılaşmalarının ardından onun hakkında daha çok bilgi edinmek için hummalı bir araştırmaya giriştiklerinde görüyorlar ki, küçük dostlarının kışı geçirebilmek için onların yardımına ihtiyacı var. Böylece ona rahat edebileceği bir yuva sağlıyor ve kış uykusunu evlerinde geçirmesine izin veriyorlar. Bu süre zarfında birbirlerine çok alışmış olsalar da nihayetinde Fırt Fırt Fırça’nın (çıkardığı sesler yüzünden ona bu ismi layık görüyorlar) ormana ait olduğunu ve orada daha mutlu bir hayat süreceğini biliyorlar. Derin uykusunun ardından yaşamına kendi başına devam edebilecek erişkinliğe gelen Fırt Fırt Fırça ile çocukların yolu bir ormanda ayrılıyor, ama kimsenin aklı arkada kalmıyor. Çünkü yapılması gereken en doğru şey bu. Böylece kitap, hayvan sevgisinin onu sadece evde beslemek anlamına gelmediğini ve yaşam koşullarına saygı duymanın da sevginin değerli bir parçası olduğunun altını çiziyor. Bu arada Fırt Fırt Fırça’nın, yazarın bu üçlemesi arasında fabl özellikleri taşıyan tek kitap olduğunu da belirtmek gerekiyor.

KUŞ GÖZLEMCİLERİ

Torba Gaga kitabında, kahramanlarımız Can ve Naz’ın çıktıkları yaz tatilinde birçok su kuşunu yakından görme fırsatları oluyorsa da, onların ilgisini en çok tuhaf gagasıyla bir pelikan çekiyor. Ama Can ve Naz’ın anne babası pelikanlara Türkiye’de pek rastlanılmadığını söyleyince kafalar biraz karışıyor. Böylece tüm aile eve döner dönmez bunu araştırma kararı alıyor ve pelikanların Türkiye’de de yaygın denebilecek ölçüde yaşam alanına sahip olduğunu öğreniyorlar. Bu bilgilenme onları Türkiye’de yaşayan diğer kuş türlerini de inceleyebilecekleri başka bir yolculuğa sürüklüyor. Bu yolculuk başlarken de okur, keyifli bir doğa etkinliği olan kuş gözlemciliği ile tanışıyor.

İnsanlarla hayvanların birbirlerine zarar vermeden bir arada yaşayabilmelerinin olağanlığını anımsatan bu kitaplar, dünyayı neredeyse başından beri paylaştığımız canlılarla çocukların daha yakından tanışık olmalarını sağlıyor. Çocuklara onlar hakkında daha çok bilgi edinmek isteyecekleri kapılar aralıyor. En önemlisi, içlerindeki bilgi arzusuyla beraber hayvan sevgisini de dürtüklüyor, bir hayvanı sevmenin inceliklerini anımsatıyor.