İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Bir ağaç gibi tek ve hür…

Bir ağaç gibi  tek ve hür…

M. Banu AKSOY

Tobie Lolness, bir meşe ağacında kurulan diktatörlüğün öyküsü. Jo Mitch adındaki bir sınır muhafızı baskı ve zor kullanarak ağaçta kendi kurallarıyla işleyen bir diktatörlük kurmuş. Kâğıt yasaklanmış, gazeteler yasaklanmış. Ona karşı söylenen her söz, onun yaptıklarını eleştiren herkes cezalandırılmış.

Bir varmış, bir yokmuş. Jo Mitch adında bir sınır muhafızı varmış. Ehlileştirdiği iki yaprak bitiyle bir kovukta yaşarmış. Sınırda çıkan karışıklıklardan sonra Jo Mitch yaprak bitlerini harekete geçirmiş ve bir siper kazmaya başlamış. Bu girişimiyle Ağaç Konseyi’nden övgü almış. Ona sadece Sim Lolness adında bir bilim insanı karşı çıkmış. Jo Mitch’in yaşadığı doğaya (ağaca) zarar verdiğini, ağacın damarlarını kestiği için ağacı tehlikeye soktuğunu söylemiş. Fakat onu kimse dikkate almamış.

TOBİE DE BİR ÇAPULCU

Jo Mitch, başarısını fırsat bilip ev kazmak için bitler yetiştirmeye karar vermiş. Giderek güçlenmiş; ağaçtaki bütün tünel kazma işlerinin arkasında bulunan büyük bir bitki biti yetiştiricisine dönüşmüş. Sim Lolness, ana gövdede kazılan büyük tünele de karşı çıkmış. “Bu tünelin eleştirilebileceği daha önce kimsenin aklına gelmemişti. Kanıt, tünelin adı, ‘İlerlemenin ekotüneli’ idi.” On beş yıllık bir süre içinde Jo Mitch baskı ve zor kullanarak ağaçta kendi kurallarıyla işleyen bir diktatörlük kurmuş. İnsanlar karın tokluğuna, aşağılanarak, zulüm görerek onun emrinde çalıştırılmaya başlamış. Kâğıt yasaklanmış; gazeteler yasaklanmış. Jo Mitch’e karşı söylenen her söz, onun yaptıklarının yanlış olduğunu söyleyen herkes cezalandırılmış. Ağacın aydınları hapse atılmış. Jo Mitch doğa kıyımıyla insan kıyımını eşzamanlı götürmüş. Jo Mitch’in gücüne güç katmak için ihtiyacı olan tek bir şey kalmış. Tobie Lolness’ın büyük kaçışı da işte böyle başlamış.

Ucundan azıcık söz ettiğim bu maceranın yaşandığı yer bir meşe ağacı… Yazar Timothée de Fombelle, meşe ağacının üzerinde bir yaşam kurgulamış. Ağacın kabuğunda, özsuyuyla, üzerindeki likenlerle, böceklerle yaşayan milimetrik bir halkın öyküsünü iki ciltlik Tobie Lolness macerasında anlatmış.

Öykünün kahramanı Tobie, 1,5 milimetre boyunda, 13 yaşında bir oğlan. Babası Sim Lolness, ağaç halkının ve Ağaç Konseyi’nin saygı duyduğu, sümüklüböcekleriyle meşhur AlçakDallar’dan gelme bir bilim insanı, araştırmacı, düşünür ve doğabilimci. Annesi Maïa ise Doruklar’ın büyük bölümüne sahip, zengin, toprak (daha doğrusu liken plantasyonları) sahibi ailelerinden birinin tek kızı.

Tek amacı ağacın canlı olduğunu kanıtlamak olan Profesör Lolness, günün birinde önemli bir keşif yapar: Ağacın içinde gezinen özsu büyük bir enerji barındırmaktadır ve bu enerjiyi kontrol altına almak, ağaçtaki yaşamı kökünden değiştirecektir. Ancak Sim Lolness Ağaç Konseyi’nin karşısına çıktığında, ağacın selameti adına, bu büyük sırrı asla açıklamayacağını söyler. Ortalık karışır. Öyle ki sonunda Profersör Lolness ve ailesi AşağıDallar’a sürgüne gönderilir. Bu hikâye aslında bütün macera içinde çok küçük bir bölümü kapsıyor. Kitabın ilk bölümü, Tobie’nin kaçışıyla başlıyor. Bir sürek avının yürek çarpıntısıyla okuduğumuz kaçıp kovalamaca,  roman boyunca aynı tempoyla sürüyor.

Timothée de Fombelle, romanı için karakter üretirken hiç de pinti davranmamış. Romanın başkahramanı Tobie, babasından zekâsını, annesinden kararlılığını almış, gözüpek bir delikanlı. Kaçak olduğu süre boyunca karşılaştığı zor durumlarda gösterdiği zekâ ve aldığı kararlarla bunu ispatlıyor. Diğer karakterler ise akıl, aptallık, hırs, kibir, açgözlülük, dostluk, sadakat ve ihanet gibi özelliklerle biçimleniyor.

Tobie, bir meşe ağacında değil de aramızda yaşayan biri olsaydı, büyük olasılıkla Gezi Parkı Direnişi’nde renkli bir çapulcu olurdu. Mesele, “üç-beş ağaçtan fazlası” olurdu onun için de. Kaldı ki, bırakın ormanı, bırakın üç-beş ağacı, yaşam döngüsünde bir tek ağacın bile ne kadar önem taşıdığını, bir ağacın bile başlı başına bir dünya olduğunu öğreniyoruz Tobie Lolness’tan. Bundan sonra bir ağaç gördüğünüzde ona eskisinden çok ama çok farklı bir gözle bakacaksınız. Kesin bilgi.

Tobie Lolness Boşlukta Yaşam Timothée de Fombelle Çeviren: Elif Gökteke Yapı Kredi Yayınları, 356 sayfa
Tobie Lolness Boşlukta Yaşam Timothée de Fombelle Çeviren: Elif Gökteke Yapı Kredi Yayınları, 356 sayfa
Tobie Lolness Elisha’nın Gözleri Timothée de Fombelle Çeviren: Elif Gökteke Yapı Kredi Yayınları, 388 sayfa
Tobie Lolness Elisha’nın Gözleri Timothée de Fombelle Çeviren: Elif Gökteke Yapı Kredi Yayınları, 388 sayfa
Show More