Dene, yanıl, öğren dünyası
Sema ASLAN
“Dene, Yanıl, Öğren!” mottosuyla yayımlanan bir seri ver elimde. Serinin önemli bir özelliği, kitabın sonunda anne babalara yönelik hazırlanmış, konuyla ilgili bir kılavuz bölümünün bulunması. Fransa’nın ünlü çocuk doktorlarından Edwige Antier’nin hazırladığı kılavuz sayfalar, yaşamakta olduğumuz şeyin aslında ne olduğunu ve onu hayatımızdan nasıl çıkarabileceğimizi/nasıl ehlileştirebileceğimizi gösterir nitelikte. Antier, bunun için zaman zaman bazı ipuçları veriyor, zaman zaman da sık karşılaşılan durumlarla ilgili bir değerlendirme yaparak, alarma geçmeye gerek olup olmadığını anlamamızı sağlıyor. Mesela çocuğunuz kâbus görüyorsa peşin peşin endişelenmeden önce kâbus nedir, hangi yaş aralığında ne sıklıkta görülür, neden görülür gibi soruların yanıtlarını okuyorsunuz; arkasından da kendi durumunuzu gözden geçirip bir değerlendirme yapıyorsunuz.
KARANLIK KORKUSU
Serinin iki karakteriyle tanıştım: Cingöz ve Zeytin. Kitabın adında da belirtildiği gibi, Cingöz Karanlıktan Korkuyor. Hava kararıp da uyku vakti geldiğinde canı sıkılmaya başlıyor; odasına gidene kadar karanlıkla öyle çok sahnede karşılaşması gerekiyor ki! Koridorun ışığını yakması lazım; aksi gibi Cingöz’ün odası koridorun en ucunda! Nihayet koridor aydınlandığında ve aşıldığında Cingöz’ün odasına kaçan karanlıkla yüzleşmesi, onu da geçtiğinde bu kez yatağın altına saklanan karanlıkla uğraşması gerekiyor. Tüm bunlarla bitse, iyi. Gece çişe kalkması var daha! Sürpriz değil, gece Cingöz’le birlikte tüm ev kalkıyor çişe!
Cingöz karanlık korkusunu, Bilgili amcasının verdiği bir silah yardımıyla aşıyor. Bir gözlük, bir tür tabanca ve sihirli sözcüklerden oluşan bu silah sorunun çözümünde etkili oluyor. Edwige Antier, “Bazen bir fantasmayı kovalamak için başka bir tanesini yaratmak işe yarayabilir. Hikâyede Cingöz, elinde bir silahla ‘karanlığı kovalamaca’ oynuyor ve aslında bunun gerçek bir silah olmadığının farkında. Bu uyanık düş, karanlık korkusunun da kendi hayal gücünün bir ürünü olduğunu anlamasına yardımcı oluyor,” diyor. Antier, ebeveynlere “akılcı yorumların” işe yaramayacağı bilgisini verme gayretinde. Yani ışıkları yakıp köşe bucak evi kontrol ettirip, “Hani, canavar yokmuş di mi?” demenin bir anlamı olmadığını söylüyor, çünkü Antier’ye göre çocuk da en az sizin kadar biliyor gerçekte canavar falan olmadığını. Ama niyeyse ben tam da bu noktada, “Işıkları yakıp, o korktuğu görüntünün aslında bir canavara ait olmadığını, raftaki kutu oyunun tuhaf bir açıyla duvara düşen gölgesi olduğunu gösterin,” gibisinden cümleler de hatırlıyorum bir yerlerden.
Öte yandan, Zeytin de okula gitmek istemiyor. Okulun hiçbir işe yaramadığını düşünen Zeytin, ağlayarak annesinin eteklerine sarıldığında annesi çaresiz kalıyor ve Zeytin’i işyerine götürüyor. Günün bir bölümünde annesiyle ofiste olan Zeytin, ofis saatleri içinde annesiyle pek iletişim kuramıyor çünkü anne kâh telefonda kâh toplantı odasında… Üstelik annesinin müdürü olan adam da çok anlayışlı görünmüyor. Bir sürü yasak var; ona dokunma, buraya girme… Yetmezmiş gibi, ofis tam da Zeytin’in okulunun bahçesine bakıyor. Zeytin, arkadaşlarını bahçede oynarken görüyor; bahçede değillerse sınıfta iyi vakit geçirdiklerini düşünerek hayıflanıyor. Derken, Zeytin’in annesinin ofisine, okuldan bir uçurtma gelip konuyor. “Bu kuş beni almaya geldi! Okula dönmem gerek,” diyor Zeytin ve sorun çözülmüşe benziyor. Antier, “Çocuğun okula neden gitmek istemediğini araştırmakla başlayın işe,” önerisinde bulunuyor. İkinci adımda, yetişkinlerin dünyasının çocuklarınkine kıyasla ne kadar sıkıcı olabileceğini göstermeyi öneriyor. Yapılmaması gerekenler başlığı altında ise gözümüzden kaçabilecek açmazlara işaret ediyor.
Rehber kitaplar, ebeveynlere kılavuzlar, bir şeylerin ABC’si… Açıkçası, bunlar mayınlı alanlar; çocuk, anne–baba ve her birimizi çevreleyen dünya… Tam da serinin mottosunda olduğu gibi: “Dene, yanıl ve öğren!” bu çoluk çocuklu yaşamı. Deniyoruz.
