İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Sonsuza dek mutlu yaşadılar…

Sonsuza dek mutlu yaşadılar…

Şiirsel TAŞ

İngiliz yazar Joan Aiken’ı gene Tudem Yayınları’ndan çıkan Yağmur Damlalarından Kolye adlı kitabıyla tanıyoruz. Yazarın yeni kitabı Denizin Dibindeki Krallık, Doğu Avrupa ve Rusya kökenli on bir masal içeriyor. İki kitaba da Jan Piekowski’nin nefis illüstrasyonları can veriyor.

Eskiler masal dinleyerek büyürdü; bir anlatıcı ve dinleyici(ler) olurdu masalların hayat bulduğu ortamda. Sonraları, özellikle de yerel kültürle beslenme şansı olmayan, kentlerde doğup büyümüş ana babaların yine kentlerde doğup büyüyen çocukları masal anlatma/dinleme geleneğinden uzak düştüler. Masallar artık kitaplara hapsolup kalmış, anlatıcı/dinleyici ilişkisinin yerini okur-kitap ilişkisi almıştı; küçük çocuklara da masal anlatılmıyor, kitaptan okunuyordu.

Gerçi bu yöntem bambaşka bir açıdan işe yaradı. Halkbilimi araştırmaları dışında, çocuklar(a) oku(n)sun diye farklı kültürlere ait masal derlemeleri belirmeye başladı raflarda. Şimdilerde çocuklar masal okuyor/dinliyor mu ya da böyle bir kesim varsa bile oranı nedir, doğrusunu söylemek gerekirse hiçbir fikrim yok. Ama şunu söylemek yanlış olmaz sanırım: Bu ülkede yerel kültürden beslenerek değil de kent kültürünün klişeleriyle büyümüş olanların çocukluktan beri bellediği masalların sayısı üçü beşi geçmez ve bunların hepsi de Batı kökenlidir, ya Grimm kardeşlerden gelir ya Perrault’dan, üstüne bir de Disney animasyonu sosu gezdirdiniz miydi, tadından yenmez.

İki yıl önce, yine Batı kökenli olup da bildik kalıpları kırdığını düşündüğüm bir masal kitabı okumuştum. Bu sıradışı kitap, İngiliz yazar Joan Aiken’ın Yağmur Damlalarından Kolye adlı yapıtıydı. Bu masallarda prensini bekleyen güzeller güzeli prensesler ve onları atının terkisine atıp sonsuza dek mutlu yaşayacakları saraya götüren kusursuz prensler yoktu örneğin. Buna karşılık, metinlerin içinde pırıltı saçan bir yığın gerçeküstü öğe vardı: Mayalı süt içip de hamur gibi kabaran devasa bir kedi, fırında pişen elmalı turtanın içine karışıveren bir parça gökyüzü, kitaplardan fırlayan cinler, in cin top oynayan çöldeki tren istasyonunda görevli, gezgin ruhlu üç adam…

BABA YAGA Onca pırıltı, yazmaya adanmış koca bir ömürden kâğıda dökülenlerdi besbelli. 1924 doğumlu Joan Aiken 80 yıllık hayatına yüzün üzerinde çocuk kitabı sığdırmış bir yazar. Daha çok doğaüstü temaları olan romanlar, alternatif tarih öyküleri kurgulamış. Yazar bir aileden gelen Joan Aiken da armut dibine düşer misali, çok küçük yaştan itibaren yazmayı uğraş edinmiş. On iki yaşına kadar evde gördüğü eğitiminin (annesi sağ olsun) ardından, okula başlamış (kaçınılmaz son). Ama bugün için inanılmaz başarıp –bakınız kocaman kocaman yazıyorum– ÜNİVERSİTEYE GİTMEMİŞ.

Aiken’ın Türkçede yayımlanan ikinci masal kitabıysa Denizin Dibindeki Krallık adını taşıyor. Doğu Avrupa ve Rusya kökenli on bir masal var bu kitapta; ilk kitaptakinden farklı olarak daha tanıdık, bildik izleğe sahip masallar bunlar. Sözgelimi, kitaba ismini veren masal, bir balıkçı ile karısı Şafak Kızı ekseninde gelişen bir sadakat-nankörlük öyküsü. Hıyanet, fazlasına tamah edip de eldekinden olmak, kötülüğün cezasız kalmamasıyla vuku bulan ilahi adalet gibi temalar hâkim bu masallara. Prens ve prenseslerin, cadıların, denizkızlarının cirit attığı masallarda Baba Yaga gibi tanıdık karakterler de var.

RESİMLER ŞAHANE

Kitabın asıl dikkat çekici yönüyse, ilk kitaptan siluet tarzı çizimleriyle belleğimizde iz bırakan, Polonya asıllı yazar-çizer Jan Piekowski’nin nefis illüstrasyonları. Aiken’ın bu kitabını sıradışı kılan, metinlerden çok illüstrasyonlar olmuş.

Sözün özü, Aiken’ın Türkçeye çevrilen bu ikinci masal kitabı, alışılageldik olmayan masalların peşinde koşanlar için ilk kitabın pırıltısını taşımasa da, klasik Batı masallarına düşkün okurları hayal kırıklığına uğratmayacaktır. “Sonra da prens onu babasının sarayına götürmüş ve burada dünya evine girip uzun yıllar boyunca mutlu bir hayat sürmüşler,” minvalinde sonları sevenler için…

Denizin Dibindeki Krallık Joan Aiken Resimleyen: Jan Pieńkowski Çeviren: Arif Cem Ünver Tudem Yayınları, 128 sayfa
Denizin Dibindeki Krallık Joan Aiken Resimleyen: Jan Pieńkowski Çeviren: Arif Cem Ünver Tudem Yayınları, 128 sayfa
Show More