Sorular korkutucu, yanıtlar karmaşık olmayabilir
Sema ASLAN
Bazıları eğlenceli, bazıları ciddi konular hakkında toplam 72 soru. Üstelik birbirinden farklı yüzlerce farklı cevap. Renkli ve eğlenceli tasarımıyla Acaba Neden, bizi felsefenin, toplum ve doğa bilimlerinin kanatlarında korkmadan uçuruyor.
Sorular, bitmek bilmeyen sorular. Yanıtı bulamadığımızda da çekip gitmezler üstelik. Gerçi, iyi ki de gitmiyorlar, merak duygusu insanları hayata pek çok duygudan daha çok bağlıyor. Sadece çocukları değil, hepimizi peşinden sürüklüyor; tek fark, çocuklar sorularında daha inatçı oluyor, onları sormayı ve yanıtlarını aramayı pek ertelemiyor. Yetişkinler olarak bizler, sorularla tekrar çocuklar aracılığıyla muhatap olduğumuzda bazen canımız sıkılıyor, bazen sabır gösterip yanıt vermeye çalışıyoruz. Tabii “yanıt vermek”, yanıtı bilmekten geçiyor. Tüm yanıtları da bilmediğimizi bildiğimize göre, kalkıp araştırmak, soruşturmak gerekiyor.
“HAİN” YETİŞKİNLERE EL KİTABI
Acaba Neden, onlarca soruya yanıt veren/vermeye çalışan bir kitap. Doğrusu, sadece çocuk merakını giderecek sorulardan oluşmuyor; büyük ihtimal, yanıtını henüz yetişkinlerin de bilmediği başka onlarca soruyu da barındırıyor içinde. Tam da bu nedenle, hem kısa yoldan soruları yanıtlayıp kendi gündemine dönmek isteyen hain(!) yetişkin için bir el kitabı olarak değerlendirilebilir, hem de yanında çocuk olsun olmasın, ilginç soruların peşinden gitmek, eğlenmek ve öğrenmek isteyen meraklı(!) yetişkin için bir yanıtlar dünyasına giriş kitabı olabilir.
“Çocuklar neden itaat etmek zorundadır?” ya da “Çocuklar odalarını toplamayı neden istemez?” gibi, tahminen ilk anda ana babaların dikkatini çekecek soruların yanı sıra, genelde gezegeni, bedeni, hayatı anlamaya yönelik sorularla ilerleyen kitabın renkli tasarımı ve komik karikatürleri, okurun bakışına anlık oyunlar oynuyor. Dolayısıyla Acaba Neden, büyük sorularla dolu olmasına rağmen, eğlenerek, sıkılmadan okuyabileceğiniz bir kitap.
Peki, yanıtlar tatmin edici mi? Esasında tüm soruların “maddi” olduğunu söyleyebiliriz, fakat bununla birlikte, yani maddi gerçeklere rağmen, bazı yanıtları hikâye dilinde duymak, onları daha kolay sindirmeye, daha kalıcı şekilde kaydetmeye yarar. Tam da bu nedenle Acaba Neden kitabının yanıtları kesinlikle tatmin edici, üstelik de nesnel. Yanıtı taraf tutmadan verirken, durumu/ olayı hakikaten anlatmaya, açıklamaya dair bir çaba gösterildiğini anlayabiliyorsunuz. Sözgelimi, yukarıdaki soruya dönüp bakacak olursak, yani “Çocuklar neden itaat etmek zorundadır?” sorusuna… Öyle, elinizde koz olarak kullanabileceğiniz bir yanıt bulacağınızı düşünerek okumaya başladıysanız, biraz utanıyorsunuz kendinizden. Elbette sonuç ebeveynlerden yana fakat soruya öyle bir yerden yanıt veriliyor ki otorite kurmak/itaat etmek meselesine yüklenen anlamlar sorgulanabilir hâle geliyor: Hayvanlar da yavrularını itaate zorluyor fakat bu tamamen geçici bir süreç. Bir de kitabın dilindeki hikâye tonu ve sevecen yaklaşım, soruları korkutucu, yanıtları karmaşık olmaktan kurtarıyor.
Bir de bazı soruların bilinmezlik içerdiğini itiraf eden bir yanı var kitabın. Her zaman her şeyin yanıtını kesin olarak veremeyebileceğimizin bir ön kabulü gibi. Mesela: “Sonsuz nedir?” Sonuçta, “Sınırları belirsiz olana sonsuz deriz,” diyor ve bu anlamda bir yanıt veriyor kitap, fakat elimizdeki bir sözlük değil nihayetinde. Sonsuzluğu en çok çağrıştıranın uzay olduğunu hatırlatarak, uzay boşluğunun ölçülemez, öngörülemez genişliğinden, derinliğinden, yani sonsuzluğundan söz ediyor ve “Belki,” diyor, “Belki günün birinde nerede başlayıp bittiği keşfedilir ve uzayın sonsuz olmadığını anlarız”.
Son olarak, kitabın bir bakış açısı var. Sözgelimi, ölüm başlığını taşıyan bölümde, ölümün insanı neden üzüp korkuttuğu anlatıldıktan hemen sonra, tam da bu nedenle, öldürmeye değil, yaşatmaya çabalamak gerektiği vurgulanıyor. Ya da zenginlik ve yoksulluktan söz edilirken, cevap, dayanışmanın güzelliği ve gücüne yapılan vurguyla tamamlanıyor. Ama Acaba Neden’in en güzel yanı, belki de arka arkaya bir sürü soru sormasıdır. Sorular, merak duygusunu coşturuyor olmakla birlikte, azıcık mesafe ile durmayı, dünyaya, hayata ve kendimize azıcık dışarıdan, yukarıdan bakmayı sağlar bize. Yaptığımız dört işlemin sağlamasını aldırtır. Sorular iyidir.
