Nesnelerin küçük sırları

Nesnelerin küçük sırları

Kültür tarihiyle ilgili kitaplar son dönemlerde çoğalıyor. 21 Sıradan Şeyin Sıradışı Tarihi adlı kitap da rujdan gitara, çikletten telefona, musluktan ayakkabıya günlük hayatta kullandığımız pek çok nesneye dair ilginç bilgi ve anekdotlar aktarıyor.

Askeri Haber AlmaServisi’nin oyuncağı: Uçurtma

İnternet ya da cep telefonu yok. Bırakın telsizi, telgraf bile yok! Düşman karşısında birbirinden uzak iki askeri birliğiniz var. Atlı ya da yaya bir ulakla haberleşme sağlayabilirsiniz ama yeterince güvenli olmaz. Uzaktan haberleşmenin bir yolu yok mu? Var elbette, uçurtma!

Bazı kaynaklarda, uçurtmanın bir askeri haberleşme aracı olarak MÖ 1200’lerde Çinliler tarafından icat edildiği söyleniyor. Daha çok kabul gören bir başka görüşe göre ise uçurtma, MÖ 6. yüzyıl sonunda yaşamış olan ünlü Çinli mucit Lu Ban tarafından yapılmış. Kaynakların birleştiği nokta ise, uçurtmanın bir eğlence aracı ya da oyuncak olarak değil, askeri nedenlerle icat edildiği. Çin ordusu, birbirinden uzakta konuşlanmış birlikleri arasında haberleşmeyi sağlayabilmek için farklı renk, desen ve biçimlerdeki ipek uçurtmalardan faydalanmış. Uçurtmalara havada yaptırılan her hareketin bir anlamı varmış. Yeterince usta olmayan bir askerin ya da ters bir rüzgâr tarafından savrulan bir uçurtmanın savaş başlatabileceği düşüncesi bile insanı ürpertmeye yetiyor, değil mi?

Uçurtma uçuran generaller The Pre-History of  Aviation (Havacılığın Tarih Öncesi) adlı kitabında B. Laufer’in anlattığına göre, Çin’de, MÖ 200’lü yıllarda bir general köşeye kıstırılmış ordusunu kurtarmak için uçurtmadan yararlanmış. Bizzat generalin kendisi tarafından tuhaf sesler çıkaracak biçimde tasarlanan uçurtmalar gece karanlığından yararlanılarak düşman orduları üzerinde uçurulmuş. Düşman askerleri, gece karanlığında gökyüzünden gelen acayip sesleri tanrıların öfkesine yormuş ve savaşı bırakıp kaçmışlar.

Çin kaynaklarına göre uçurtma askeri haberleşmenin yanı sıra mesafe ölçmek, rüzgârın yönünü ve şiddetini belirlemek gibi işler için de kullanılmış. Çok eski Çin ipek baskılarında görülen uçurtma uçuran çocuk figürleri, uçurtmaların kısa zamanda çocukların sevdiği bir eğlence aracına da dönüştüğünü gösteriyor.

Savaş uçurtmaları

Kore tarihinin en önemli belgelerinden olan Samguk Sagi (Üç Kralın Öyküsü) adlı kitapta anlatılan bir olayda uçurtma başroldedir. Anlatılana göre ülkede bir ayaklanma başlamış ve General Gim YuSin, 637 yılında ayaklanmayı bastırmak üzere harekete geçmiş. General, emrindeki kuvvetlerle isyancıların üzerine giderken bir yıldız kaymış. Askerler tanrıların evinden bir parça düştüğünü zannederek korkuya kapılmışlar. Onları toparlaması gerektiğini yoksa isyanı bastıramayacağını anlayan General, gece karanlığından yararlanarak büyük bir feneri büyük bir uçurtmaya bağlayarak uçurmuş. Gökyüzünde yükselen ışık topunu gören askerler tanrıların evinden kopan parçanın yerine geri konduğunu düşünmüş.

Rus vakayinamelerine göre, 907’ de Bizans seferi düzenleyerek Konstantinopolis’i kuşatan Novgorodlu Oleg de kuşatma sırasında uçurtmadan yararlanmış. Kâğıttan atlı asker uçurtmaları yaptıran Novgorodlu Oleg bunları Konstantinopolis üzerinde uçurarak Bizans askerlerini fena halde korkutmuş.

1. Dünya Savaşı sırasında ise İngiliz ordusu, Samuel Franklin Cody tarafından tasarlanan dev uçurtmalara bağlı sepetlere bindirilen askerler aracılığıyla düşman ordusunu gözetlemiş.