Yaşam, belki de okuldan dönen bir çocuktur…

Bu yıl Nobel Barış Ödülü’nü alan Pakistanlı genç Malala Yusufzay, kız çocuklarının eğitim hakları için yaşamı pahasına verdiği mücadeleyle hepimizin hayranlığını kazandı. Malala’nın yaşam öyküsünü anlatan kitap, aynı zamanda Pakistan’ın yakın tarihine ışık tutuyor.

Emel ALTAY

“Babam her zaman bir köy sabahında en güzel şeyin, okul üniformalı bir çocuğun görüntüsü olduğunu söylüyordu.” Eğitimci, idealist bir babayla güzel ve özgüveni yüksek bir annenin ilk çocuğu olarak doğuyor Malala. Babası ismini, Afganistan’ın halk kahramanı olan ve İngilizlerle yapılan bir savaşta öldürülen Malalai’den ilhamla koyuyor. Malala’nın dedesi bunun kötü şans getireceğinden endişeli ve torununu kaderden korumak için ona hep şu şarkıyı söylüyor: “Malala, Maivandlıdır ve dünyanın en mutlu insanıdır.” Babasının hep “Malala her zaman bir kuş gibi özgür olacak,” dediğini aktarıyor Malala. Sonra da soruyor; erkek kardeşleri sokaklarda koşturarak gönlünce uçurtma uçururken, o eve kapanmış bir Pakistanlı kız çocuğu olarak nasıl özgür ve mutlu olacaktı ki? Bu sorunun cevabı “hayatı pahasına” olacak ve ölümü göze alarak… İlkel kabilelerden birinde insanlar ölüm döşeğindeki hastaların isimlerini değiştirerek Azrail’i kandıracaklarına, sevdiklerini ölümden saklayabileceklerine inanırlarmış. Belki dedenin şarkısı ve babanın kalbinden koparıp verdiği “kuş gibi özgür olma” vaadi, Malala’yı Azrail’in elinden kaçırdı. Evet, belki bizler de kelimelerin büyüsüne inanmalıyız… Malala’nın hikâyesini hepimiz biliyoruz. Bilmeyenler de bu yıl kazandığı Nobel Barış Ödülü’yle tanımıştır bu genç kızı. Yine de özetlemek gerekirse;Malala, Pakistanlı bir genç kız. Eğitimci babası ile birlikte her mecrada korkusuzca kız çocuklarının eğitim haklarını savunuyor. Pakistan, Taliban vahşetiyle sarsılıyor. Taliban tarafından okullar bombalanıyor, kız okulları kapatılıyor, masum insanlar katlediliyor. Malala’nın doğup büyüdüğü ve bir zamanlar turistlerin gözde tatil yerlerinden olan cennet Svat Vadisi artık bir cehenneme dönmüşken, hükümet askeri çıkarmayla vadiyi Taliban’dan temizliyor. Malala, memleketinin eski mutlu günlerine döndüğünü düşünürken, bir gün okul servisiyle evine dönerken Taliban askerlerince başından vuruluyor. Ekim 2012’de, daha 15 yaşında bir çocukken… Şükür ki uzun bir tedavinin ardından hayata dönüyor, şimdi ailesiyle birlikte Birmingham’da yaşamını sürdürüyor ve kız çocuklarının eğitim haklarını savunan faaliyetlerine devam ediyor. Kitapta ifade edildiğine göre, dünyada ilkokula bile gitmeyen 57 milyon çocuk var ve bunların 32 milyonu kız. Yani, Malala ile babasının daha yapacak çok işi var. Kitapta, Malala’nın örnek aldığı Benazir Butto’nun suikast sonucu öldürülüşünden 11 Eylül saldırılarıyla değişen dengelere kadarki süreci, Malala’nın vurulmasına giden yola döşenen cehennem taşlarını ayrıntılarıyla görüyoruz. Malala, babasının idealizminden çokça etkilenmiş bir kız. Yaşına göre fazlasıyla olgun olduğu gibi, zorluklarla dalga geçebilecek, onları hayal dünyasında alt edebilecek kadar da çocuk… “Arkadaşlarım doktor olmak isterken ben mucit olmaya ve Taliban’ı yok edecek bir anti-Taliban makinesi yapmaya karar vermiştim,” diyor mesela. Ama gerçek dünya tüm korkutuculuğuyla Malala’nın kapısını çalıyor. Arkadaşlarıyla Alacakaranlık serisi ve nemlendirici kremler üzerine konuşan herhangi bir kız çocuğuyken, yaşadıkları onu adını aldığı Malalai gibi bir kahramana dönüştürüyor. “Malalai biz Peştuların Jeanne D’arc’ıdır,” diyor Malala. Onun hikâyesini okuyan bizlerse, isimlerin insanların kaderi üzerindeki gücü karşısında bir kez daha şaşırıyoruz. “Onların ‘Malala kim?’ sorusuna cevap verme fırsatım bile olmadı, yoksa kendi kızları ve kız kardeşleri dâhil bütün kızları okula göndermeleri gerektiğini anlatırdım.” Ben Malala’nın kapağındaki resme, kendisini öldürmeye gelmiş adamlara, “Kızlarınızı, kız kardeşlerinizi okutun,” diyemediği için hayıflanan koca yürekli küçük kıza bakıyorum. Kalemden korkuyorlar, kitaptan korkuyorlar ama kalplerini saran karanlık onları yutacak, Malala ve onun gibilerin ışığı ise sabah alacasında okul yollarına düşmüş tüm güzel çocukların yolunu aydınlatacak.