İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Genç amatör bilimciler için…

Bu kitaplar, ODTÜ Yayıncılığa genel yayın politikasında yer alan, bilimsel bilgiyi toplumun bütününe yayma hedefi ile çok güzel örtüşmüş; ancak kitapların editörlüğü kesinlikle eksik kalmış.

Yazan: Toprak Işık

ODTÜ Yayıncılık, genç bilim meraklılarına yönelik dört kitabı birlikte yayınlanmış. Amatör yerbilimcinin, fosilbilimcinin, dinozorbilimcinin ve coğrafyacının elkitapları bunlar… Dördünü de Nurdan İnan yazmış, Murat Eren resimlemiş. Kitaplarda yazar biyografisine yer verilmemiş; ancak internete başvurulduğunda, Nurdan İnan’ın değerli bir biliminsanı olduğu bilgisine kolayca ulaşılabiliyor. Yayınevi, kitapların 8-12 yaş grubuna yönelik olduğunu belirtmiş. Biliminsanlarının çocuklar için böylesi ürünler vermeleri pek sevindirici.

Her bir kitapta, ilgili bilimsel alana ilişkin özenle seçilmiş özet bilgiler var. Amatör Coğrafyacının Elkitabı’nı okuduğunuzda falezlerden lagünlere kadar birçok yeryüzü şeklinin ne olduğunu ve nasıl oluştuğunu öğreniyorsunuz; gezegenimizi biçimlendiren iç ve dış kuvvetlerle tanışıyorsunuz. Amatör Fosilbilimcinin Elkitabı’nda, fosiller hakkında belki de gelecekte okuru amatörlüğün ötesine taşıyacak bilimsel bilgiler bulunuyor; kendi fosilini kendisi bulmak isteyenlere altın değerinde tüyolar veriliyor. Amatör Yerbilimcinin Elkitabı’nda ise oluşumundan bugüne Dünya’nın başından geçenler ve yaşama uygun hale geliş süreci anlatılıyor; canlılar hakkında da bir dolu bilgi var bu kitapta. Ve Amatör Dinozorbilimcinin Elkitabı’nda dinozorlarla tanıştırılan çocuklar, konuya yönelik merak sahibi değillerse bile, kitabı okuduktan sonra mutlaka meraklanacaklardır. Milyonlarca yıl, havada karada ve suda yaşamış dinozorların niçin bugün bizimle olmadıklarına dair hipotezler kesinlikle kafalarını kurcalayacaktır. Kitapların arkasında, terimleri hatırlamakta zorlananlar kullansın diye mini sözlükler, öğrendiklerini ölçmek isteyenler için ise mini testler var.

Çocuklara yazılmış kitapların, genç okuru metne bağlayan bazı ayırıcı özellikleri olmalı. Örneğin çok uzun cümlelerin kullanılmaması yönünde baskın bir uzman görüşü var. Amatör bilimciler serisinde, yaklaşık otuz sözcükten oluşmuş cümlelere rastlamak hiç zor değil. Bu cümleleri burada örneklemek yazıyı gereksiz yere uzatacaktır. Kısa cümleli anlatım bilinçli olarak mı tercih edilmedi, yoksa farkında olmadan mı uzun cümleler kullanıldı bilmek mümkün değil. Anlatımda pürüz yaratan cümlelere de kitapların içerik zenginliğine ve bilgi kalitesine yakışmayacak kadar sık rastlanabiliyor. Örneğin “Yaşam okyanustan çıkıp karalara çıkıyor.” cümlesinde, çıkmak fiilinin iki kez kullanılması ses akışını bozuyor. “Yaşam okyanuslardan sonra karalara çıkıyor.” dense daha iyi olurdu. Anlaşılması güç cümlelerin varlığı da yine kitaplardan alınan tadı gölgeliyor: “Yanal olarak ilerleyip, sonra geriye doğru dönerek zikzaklar çizerek ve ayağınızı yan-yan kullanarak bu zorlu inişi kolaylaştırabilirsiniz.” Bu ifadede, çok eğimli bir yerden inişin nasıl kolaylaştırılacağını tarif etmek amaçlanmış. Oysa 8-12 yaş grubundaki bir çocuk, bu cümleyi anlamaya çalışmaktansa, dik bir yokuştan paldır küldür inmeyi tercih edebilir.

Örnekleri artırmak mümkün ama gereksiz. Bu kitapların yayınlanması, ODTÜ Yayıncılığın genel yayın politikasında yer alan, bilimsel bilgiyi toplumun bütününe yayma hedefi ile çok güzel örtüşmüş; ancak kitapların editörlüğü kesinlikle eksik kalmış. Bu kalitede bilgileri çocuklar için derleyecek bir biliminsanının bulunması zorluğu çözülmüş; daha basit gereklilik ise gözden kaçırılmış. Azıcık editörlük çalışması bu dört değerli kitabı daha da değerli yapabilirdi. Sonraki baskılarda bu eksikliğin giderilmesi yerinde olacaktır. Kullanılan dile ilişkin kolayca yapılabilecek değişikliklerin yanında, metni içinde çocuk kahraman veya kahramanların yer aldığı basit bir kurgu üzerine temellendirmek de genç okurlar için kitapların çekiciliğini artırırdı.

Gerçek bilimsel bilgiyle, hiç tanışmadan, daha doğrusu hiç tanışmadığı için, ona alerji duyan garip bir toplumsal bünyeye sahibiz. Sorun ancak tedavi erken yaşlarda başlatılırsa aşılabilir. Çocuklara yönelik bilim kitaplarına çok ihtiyacımız var. Yayınlanmışları baş üstünde tutarken, yayınlanacaklar daha iyi olsun diye kafa yormak da göz ardı edilemez bir gereklilik. Dörder dörder artması dileği ile hem bu kitapları eleştirmek hem de öncelikle Nurdan İnan’a, ardından ODTÜ Yayıncılığa teşekkür etmek hepimizin boynunun borcudur.

Amatör Yerbilimcinin Elkitabı, 56 sayfa Amatör Dinozorbilimcinin Elkitabı, 64 sayfa Amatör Coğrafyacının Elkitabı, 56 sayfa Amatör Fosilbilimcinin Elkitabı, 80 sayfa Nurdan İnan Resimleyen: Murat Eren ODTÜ Yayınları
Amatör Yerbilimcinin
Elkitabı, 56 sayfa
Amatör Dinozorbilimcinin
Elkitabı, 64 sayfa
Amatör Coğrafyacının
Elkitabı, 56 sayfa
Amatör Fosilbilimcinin
Elkitabı, 80 sayfa
Nurdan İnan
Resimleyen: Murat Eren
ODTÜ Yayınları

 

Show More