İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Gizli ajanın el kitabı

Zekice kurgulanmış, merak uyandırmayı başaran, mizahı etkili kullanan, yerli anne baba tipini dehşete sürükleme potansiyeli taşıyan, çocuklar için şahane bir başvuru kaynağı!

Yazan: Suzan Geridönmez

Büyüklerin Dünyasında Hayatta Kalabilmeyi Sağlayacak 50 Gizli Görev İçin Kılavuz, Ulysses Moore dizisiyle tanınan, fantastik çocuk kitabı yazarı Pierdomenico Baccalario ve mizah üzerine akademik çalışmaları bulunan psikolog Eduardo Jauregui’nun birlikte yazdığı, Antongionata Ferrari’nin resimlediği bir başvuru kitabı.
Başvuru dediğime bakmayın. Mizahi başlığın da ele verdiği gibi genç okuru bekleyen her satırı bilgi yüklü sıkıcı bir okuma değil. Aksine, daha kapağı çevirir çevirmez ÇOK GİZLİ ibareli bir zarfla yüz yüze gelecek, merakına yenilip zarfı açmasıyla da kendini heyecanlı bir maceranın başrolünde bulacaktır.
Ne de olsa elinde tuttuğu aslında, “GİZLİ AJAN, hem de GERÇEK BİR GİZLİ AJAN olmak isteyenler için hazırlanmış bir el kitabı”. İlk 22 sayfası gizli ajan adayının kime bağlı, hangi amaçlar için ve hangi ilkeler doğrultusunda, neye dikkat ederek çalışacağına dair temel bilgileri içeren “Kitabın Kuralı”, “Gerçek Kimliğin”, “Gizli Kimliğin”, “İşbirliği”, “Vazgeçilmezler” ve “Tehlikeler” adlı bölümlere ayrılmış. Sonrasında gizli ajan adayını tam 50 zorlu görev bekliyor. Kısacası kitabı yatağa uzanarak, koltuğa kurularak ya da masa başında okumak hayal!
Küçük ajan, işe büyüklerin dünyasını araştırmakla, yetişkinlerin her hareketini izlemekle başlıyor. Ardından kimseye çaktırmadan onların hâkimiyet alanlarını keşfe çıkıyor. Bunun için öncelikle internette araştırma yapmayı, Wikipedia, Google Maps, Flickr, Youtube gibi uygulamaları ve bir e-posta hesabını kullanmayı öğrenmesi gerekiyor. Tabii sadece bilgisayar başında ajanlık faaliyeti yürütülemiyor. Yetişkinlerin dünyasında hayatta kalabilmek için çok atak, azimli ve sürekli hareket hâlinde olmak şart. En az bir ay boyunca egzersiz yapmak, çamaşır makinesini kullanmayı öğrenmek, el ve ayak parmakların tırnaklarını (yirmisini birden) kesmek türü görevler boşa değil. Küçük ajan bunları yerine getirdikçe yetişkinlerin sır dolu davranışlarına giderek daha aşina hâle geliyor. Üstelik sırada çok daha büyük sınavlar var: Şehri otobüs ya da metroyla boydan boya geçmek, otomobil lastiği değiştirmek, ampul takmak, bir bebeğin altını temizlemek… Hayatı boyunca bunlardan birini bile yapmamış yetişkinlerin varlığı/çokluğu düşünüldüğünde, genç ajanların ne kadar sıkı bir eğitimden geçtiği daha rahat anlaşılıyor.
Kitabın, tanımlanan görevlerin çoğuna ilişkin hazır reçeteler sunmaması okuyucuyu düşünmeye ve kendi kişisel özelliklerine, imkânlarına uygun yaratıcı çözümler aramaya itiyor. Kimi zaman izlenmesi gereken adımlar tek tek açıklansa da inisiyatif almadan görevlerin altından kalkmak mümkün olmuyor.
Görevlerin tehlikeler barındırdığını saklamayan kılavuz, genç ajanı karşılaşabileceği riskler konusunda uyarmak ve gereken önemleri almasını sağlamak için Yara Bere, Polisle Başı Belaya Girme, Ölümcül Şok, Kızgın Anne Baba türü esprili çizimlerle görselleştirilen uyarı işaretlerine başvurmuş.
Büyüklerin Dünyasında Hayatta Kalabilmeyi Sağlayacak 50 Gizli Görev İçin Kılavuz’u çocuklara çivi ve çekiç kullanarak bir tablo asmak gibi bazı pratik ve çeşitli dans stilleri öğrenmek gibi bazı sosyal beceriler kazandırmayı amaçlayan diğer alelade başvuru kitaplarından ayıran tam da bu esprili yaklaşım ve mizahın zekice kullanımı oluyor. Örneğin Mide Bulandırıcı, Kozmik Yorgunluk, Hasar Veren uyarı işaretlerini taşıyan Evi Temizle görevi şu talimatla başlıyor: “Evini temizlemek çok zor bir görev ama gerekli durumlarda izlerini yok etmeni öğrenmeni sağlayacak.”
Tüm görevlerin gizli ajan motivasyonunu yüksek tutan detaylarla zenginleştirilmiş olması, genç okurun uzun bir şiir ezberleme ya da bir gazeteyi baştan sona okuma sabrını sergilemesi için yeter mi bilmiyorum. Ancak büyük ihtimalle bu kitapla haşır neşir olan hiçbir çocuk denemeler yapmaktan kaçınmayacaktır.
Bu noktada kitap ülkemiz gerçekleriyle ne kadar örtüşüyor sorusu doğuyor. Çünkü bizim küçük ajan adaylarımızın, görevlerin zorluklarıyla cebelleşme fırsatı dahi bulamadan, “elleme”, “uzak dur”, “sen yapamazsın” diyen yetişkinlerin tepkileriyle yıldırılmaları muhtemel. Neyse ki gerçekten gizli ajan olmaya kararlı okurların yetişkin kuşatmasını delme, işlerini gizliden yürütme azmi de vardır mutlaka. Peki ya kitapta dünyanın “en büyük ansiklopedi”si olarak geçen ve görevler için sık sık başvurulması gereken Wikipedia’ya ülkemizde giremeyecek olmaları karşısında ne yapacaklardır? “Bir gazete edin… Gerçek bir gazete ama” talimatını nasıl yerine getireceklerdir?
Bir eleştiri ile bitirelim. Cinsiyetlere eşit mesafeden yaklaşan metnin aksine kız ajanlara daha az yer ayıran çizimler ve mavi kapaktaki erkek ajan görseli bu kitapla öncelikle oğlanlar hedeflenmiş izlenimi veriyor. Aynı şekilde bazı görevlerin gerektirdiği maddi imkânlar ulaşılmak istenen okur grubunun orta ve üst sınıfla sınırlı olduğunu düşündürüyor.

 

 

Büyüklerin Dünyasında Hayatta Kalabilmeyi Sağlayacak 50 Gizli Görev İçin Kılavuz
Pierdomenico Baccalario – Eduardo Jaurequi
Resimleyen: Antongionata Ferrari
Türkçeleştiren: Çiğdem Casagrande
ODTÜ Yayıncılık, 188 sayfa
Show More