İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Gerçek kurgudan daha tuhaftır*

Merak ve bilimsel düşünce, işte ön ve arka kapağı arasında doğal yaşama dair birbiriyle bağlantılı sayısız bilgi saklayan kitap sırtını buraya yaslıyor.

Yazan: Suzan Geridönmez

Eğitim sistemimizin bilimselliği nicedir sorgulanır oldu. Özellikle son yıllardaki gelişmeler, başta da evrimin müfredattan tamamen çıkarılması, bilimsel düşünceden ne ölçüde ve ne hızla uzaklaştığımızı gözler önüne serdi.

Hâl buyken, bilimsel merakı kışkırtıp besleyen kurgu dışı çocuk kitapları ülkemiz için ayrı bir önem kazandı. Kuşkusuz bilimsel çocuk kitapları ders kitaplarına tek başına alternatif olamaz, ticari bir faaliyet olan çocuk yayıncılığı eğitim alanındaki boşluğu ve çarpıklığı tamamıyla gideremez. Ama bu alanda yakıcı bir ihtiyaç olduğu da yadsınamaz.

Çocuklar için kurgu dışı eserler eskiden ilgi alanımın odağında yer almazken, artık benim için başlı başına heyecan kaynağı olmaları bu yüzden. Elime aldığım her kitap beklentimi karşılamazken, bugün size ön sevincimi haklı çıkaran Resimli Doğa Harikaları, Doğal Yaşam’dan bahsedeceğim.

Büyük boy, baştan sona resimli kitap, hayvanlar, bitkiler ve başka yaşam biçimleriyle ilgili genel tanımlarla başlıyor: Hepsi çok farklı olsa da birçok özellikleri ortak. Dünyanın tüm canlıları akrabalık derecelerine göre sınıflandırılır. Tüm canlılar, girift bir ilişkiler yumağına benzeyen dünyanın ekolojik sisteminden etkilenir ve onu etkiler. Hayvanlar görünüşleri, davranışları ve alışkanlıklarıyla yaşam alanlarına uyum gösterir, çünkü doğada adaptasyon varlık koşuludur. Aynı şey bitkiler için de geçerlidir…

Okur adım adım gezegenimizdeki hayvan ve bitkiler dünyasını keşfederken, sayfaları çevirdikçe çeşitli hayvan türlerini cins, aile, takım, sınıf ve şubeleriyle tanıyor, özellikleri hakkında birçok ilginç bilgi ediniyor ve yaşam alanlarını farklı açılardan inceleme şansı buluyor. Mevsimlerin yaşam üzerindeki etkisine de değinen kitap, son olarak homo sapiensin ortaya çıkışının gezegenimizdeki doğal yaşamı nasıl (sık sık da olumsuz yönde) değiştirdiğine eğiliyor.

Kitabı değerli kılan, doğaya dair birçok önemli bilgiyi derli toplu hâlde vermekle kalmaması. Herhangi bir konu katı sınırlar içerisinde işlenmiyor, bunun yerine tüm yaşam biçimleri bir arada, karşılıklı ilişkileri, bağlamları ve etkileşimleriyle birlikte ele alınıyor. Büyük boy resimli tablolarla yapılandırılmış eserde konular, benzer kitaplardan bildiğimiz kriterlere göre sıralanmıyor. Konu sistematiği numaralandırılmış tabloların
rengi üzerine kurulu. Yaşam ortamları sarı, hayvan ve bitki türleri turuncu, hayatta kalma mücadelelerinde canlılara yardımcı olan uyum mekanizmaları mavi ile belirtilmiş. Her sayfanın kenarındaysa, okunan sayfadaki temayla bağlantılı başka ilginç bilgileri keşfetmeyi teşvik eden yönlendirici bir kutucuk bulunuyor. Okur bu kutucuklar sayede kitabı istediği yerden okumaya başlamakla kalmıyor, tablodan tabloya sıçrayarak ilerlerken doğal yaşamın işleyişiyle ilgili sistematik bir fikir de ediniyor. Örneğin “İskeletler ve Kafatasları” sayfasındaki kutucuk üzerinden besin zincirleri ve ağları tablosuna ulaştığında, modern memelilerin çene kemiklerinin evrimleşme sonucu bazı özellikler kazandığı bilgisini daha geniş bir bağlamda kavrama olanağını yakalıyor. Ama besin zincirleri gibi temel bir konudan hayvanlar dünyasının en sıra dışı avcılarına varmak da mümkün.

Çocukların keşfetme heyecanı hesaba katılarak zekice kurgulanmış eser, doğal yaşamla ilgili zengin içeriğinin yanı sıra resimleriyle de göz dolduruyor. Biraz retro tarzını hatırlatan gerçekçi ve ayrıntılı illüstrasyonlar ödüllü çizer Owen Davey’e ait. Kitabın iki yazarından biri olan Mike Jolley’in çocuk kitapları alanında sanat yönetmeni olarak çalışmasının da büyük ihtimalle Resimli Doğa Harikaları, Doğal Yaşam’ın çarpıcı tasarımında payı var. Aynı şekilde diğer yazar Amanda Wood’un iş hayatına Doğa Tarihi Müzesi’nde çizer olarak başlaması dikkat çekici.

Editör Jenny Broom, eserin başındaki notunda iki önemli insanı alıntılıyor. Einstein’ın sözüyle merakın bilimsel gelişmedeki temel rolüne vurgu yaparken, Mark Twain’in “Gerçek kurgudan daha tuhaftır,” sözüyle de doğal yaşamın bir kurgu tarafından belirlenmediğinin, evrimsel gelişimini kendi tuhaf ama bir o kadar da heyecan verici yasalarına göre sürdürdüğünün altını çiziyor.

Merak ve bilimsel düşünce, işte ön ve arka kapağı arasında doğal yaşama dair birbiriyle bağlantılı sayısız bilgi saklayan kitap sırtını buraya yaslıyor. Son olarak çevirmen Dr. Filiz Demirayak’ı anmadan olmaz. Çünkü onun özenli çevirisi, akıcı ve duru dili sayesinde eser gerçekten de zevkle okunuyor. İnsanın okurken takıldığı tek yer (baskı ve kâğıt kalitesi ışığında bir mantığa otursa da) fiyat etiketi oluyor.

Resimli Doğa Harikaları
Doğal Yaşam
Amanda Wood ve Mike Jolley
Resimleyen: Owen Davey
Türkçeleştiren: Dr. Filiz Demirayak
Meav Yayıncılık, 112 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More