İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Bazen hayatı insana hayvanlar öğretir

Ay’dan Korkan Fil, insana doğanın parçası olduğunu ve hayvanlardan, onlara fabl gereği yüklenen özelliklerden bağımsız olarak, çok şey öğrenilebileceğini gösteren bir kitap.

Yazan: Karin Karakaşlı

Çocuk dünyasında masalların hep ayrı bir yeri vardır. Hayal gücünü besleyen, okuru zaman ve mekândan bağımsızlaştıran masallar, aynı zamanda insanlığın temel değerlerine dair unutulmaz dersler içerir. Fabl türü ise insana dair vasıfları hayvanların kişiliğinde simgeselleştirerek bu dersi daha da unutulmaz kılar. Geçtiğimiz Aralık ayında kaybettiğimiz, usta şair Refik Durbaş, çocuklar için kaleme aldığı fabllarda işte tam da bunu yapıyor.

Final Kültür Sanat Yayınlarından çıkan Ay’dan Korkan Fil; kahramanları tilki, eşek, fil, ayı, fare, kurbağa ve aslan olan kısa masallar. On masaldan oluşan bu sade kitabı, Gökçe İrten, anlatıdan devşirdiği ayrıntılar eşliğinde özgün ve sıcacık resimlemiş. Bir oturuşta okunan kitap, mesajları açısından uzun süre zihinde dolaşmaya devam ediyor.

DOĞU ESINTILI MASALLAR
Fabl genelde Batı edebiyatının bir türü olarak bilinse de Refik Durbaş yalınlığı içinde şiirsel ve mizahi bir dille bu masalları yerel motifler eşliğinde doğuya has kılmayı başarmış. Bazen Hindistan’da, bazen çöllerde, bazen kervansaraylarda ve hanlarda bazen de İstanbul’dan uzak bir köyde geçen masallar, bu coğrafya okuruna çok tanıdık gelecek bir tınıya sahip. Mevlana’dan esinlenerek fabllarını kaleme alan Durbaş, Ay’dan Korkan Fil’i adeta önem verdiği erdemlere ithaf etmiş. Modern hayatın koşturması ve düzenin çarkları arasında sıkça unutulsa da bu masallarda anlayış, mücadele, tevazu ve iyilik ön plana çıkıyor. Kaba kuvvete karşı aklın gücü vurgulanırken, ağır yükler altında ezilen ve bakıma girdiği padişah ahırındaki atlara özenen eşeğin, atların savaştan döndükten sonraki hâlini görmesinde olduğu gibi tercihler eşliğinde ödenmesi gereken bedeller de okura sezdiriliyor. Boş vaatler yerine çalışma ve sorumluluk duygusuna vurgu yapan Durbaş, kurnazlık payesini, ormanlar kralı aslanı bile dize getiren tilki ve tavşan arasında pay ediyor. Kuyu içindeki kendi suretini düşmanı sanıp kuyunun içine atlayan aslan ya da devenin eyerini tuttu diye büyüklenen fare, tevazu ve kendini bilmenin kıymetini anımsatıyor hepimize.

Okunaklı puntosu, kâğıt kalitesi ve özenli baskısıyla da dikkat çeken Ay’dan Korkan Fil, insana doğanın parçası olduğunu ve hayvanlardan, onlara fabl gereği yüklenen özelliklerden bağımsız olarak, çok şey öğrenilebileceğini gösteren bir kitap. Bunda hiç kuşkusuz şairliğin yanı sıra deneyimli bir gazeteci olan Refik Durbaş’ın biriktirdiği hayat deneyiminin de payı büyük.

10 Şubat 1944’te Erzurum’un Pasinler ilçesi Sanamer köyünde doğan Durbaş, liseyi İzmir’de okuduktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ndeki öğrenimini bitirmeden ayrıldı. Yirmi yıl çalıştığı Cumhuriyet gazetesinden 1992’de emekli olan Refik Durbaş, edebiyata hikâye yazarak başladı, ardından şiire yöneldi. 1962-1964 arasında İzmir’de, başta M. Gündüz Badak olmak üzere arkadaşlarıyla Evrim dergisini çıkardı. 1967’de İstanbul’da 60 Kuşağı’nın dergisi olarak çıkan Alan 67’nin sahipliğini ve yazı işleri müdürlüğünü üstlendi; 1972-1974 yılları arasında Yeni a dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. 1989’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından “Kapıkule’nin Vatansızları” röportajıyla yılın gazetecisi seçildi. İlk şiir kitabı Kuş Tufanı Ocak 1971’de yayımlandı. Çırak Aranıyor kitabıyla 1979’da Yeditepe Şiir Armağanı’nı, Nereye Uçar Gökyüzü ile 1983 Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü, Menzil ile 1993’te Halil Kocagöz Şiir Ödülü’nü, 2014’te PEN Şiir Ödülü’nü, 2015’te Bağışla Ziyanımı ile Yunus Nadi Şiir Ödülü’nü aldı. Durbaş, 2011’de TÜYAP 16. İzmir Kitap Fuarı Onur Konuğu seçilmişti.

ARKADAŞLIK, BIRBIRINI KABULDÜR
Ay’dan Korkan Fil’de farklı türden hayvanların ve hayvanlarla insanların birbiriyle arkadaşlık denemelerini de görüyoruz. Kimi zaman avcı ve ayı örneğinde olduğu gibi, her türlü gayrete rağmen doğal dürtü ve değişik yaradılışın sonuçlarına kurban giden arkadaşlıklar bazen de fare ile deve ya da fare ile kurbağa örneğinde olduğu gibi sonuna kadar giden bir bağa evrilebiliyor. Vefakâr eşekler, kibirli aslanlar ve hiçbir şeyi unutmayan filler maceraları ile eğlendirirken genç okurları hayatta asıl önemli olan şeyler üzerine düşünmeye davet ediyor.

Farklı masallarda aslan ve fil üzerinden sarsılmaz gibi gözüken, zorbalığa meyyal iktidarları eleştiren Refik Durbaş, yetişkinlere de günümüzün siyasi ve toplumsal koşulları içerisinde sarsılmaz gözüken kötülüğün dayanışma ve zekâ ile nasıl alt edilebileceğini hatırlatıyor. Ay’dan Korkan Fil bu yoğun içeriği ile eline alan herkese umut ve güç verecek.

Ay’dan Korkan Fil
Refik Durbaş
Resimleyen: Gökçe İrten
Final Kültür Sanat Yayınları, 88 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More