İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Zincirleme felaketler komedisi

Tüy sihirli olsa da gücü onu kullanan kişinin becerisine bağlı. Pencere çizip çikolata bulan, çikolata isteyip sümüklüböcek yaratan Jack’in bu maceralarda tek yoldaşı meraklı ve biraz çatlak komşu kızı Coco.

Yazan: Sanem Erdem

Çocuklar ne sever? Ne isterler? Sanırım bu soru bana onları, aslında tüm insanları, bir kategori altında genelleştirmenin ne kadar saçma olduğunu hatırlatıyor. Hangi kitapların faydalı, hangi kitapların zararlı olduğuna hiç düşünmeden karar verenler kendi çocukluklarına dönüp bir baksalar keşke. O günlerde ne yapmaktan mutlu olurlardı? Ne gibi istekleri vardı? Neler okumaktan hoşlanırlardı? Okuma imkânları var mıydı? Okuma sevgisi, içinde yetişilen koşulların etkilediği bir durumdur genellikle ama hayal gücü her türlü yaşam koşulundan bağımsız bir güçtür, insanlığın ilerlemesinin ana nedenlerinden biridir. Yasaklamakla, denetlemekle, sansürlemekle kaybolmaz.

İthaf sayfasındaki “Hayal edebildiğiniz her şey gerçektir,” sözünden anlaşılacağı üzere hayal gücü, Jack Dash ve Sihirli Tüy’ün de ana fikri. Kitaba ismini veren kahramanımız Jack, taşınıp en iyi arkadaşından uzak kalmasından son derece rahatsızken, yeni evlerinde üzerinde kendi ismi yazan bir kitap buluyor; daha doğrusu kitap ışıklar saçarak Jack’i kendine çağırıyor. Kitabın içinden, “Hayallerini gerçekleştireceğim. Tabii sen çizgiyi nereye çekeceğini bilirsen,” yazan bir not, bir de daha önce gördüklerine hiç benzemeyen bir tüy çıkıyor. Bu tüyün sihirli olduğu ve onunla çizilen her resmin gerçekleştiğini ardı kesilmeyen aksilikler, sorunlar, minik facialarla görüyoruz; eve çeşit çeşit böcek ve hayvanların dolması, babanın iğrenç patronunun başlarına bela olması, komşu kızın ısrarcılığı ve işgüzarlığıyla Jack’in daha da zor ama komik durumlara düşmesi gibi.

Tüy sihirli olsa da gücü onu kullanan kişinin becerisine bağlı. Pencere çizip çikolata bulan, çikolata isteyip sümüklüböcek yaratan Jack’in bu maceralarda tek yoldaşı meraklı ve biraz çatlak komşu kızı Coco. Çatlak demişken; kitapta aklı başında görünen kimse yok sanki; hatta ebeveynlere, tabii ki ebeveyn oldukları için, imtiyaz geçilmiş olması dışında neredeyse tüm yetişkinler tımarhaneden kaçmış gibi adeta, Mesela kitabın kötü karakteri ve aynı zamanda babanın patronu olan belediye başkanı, kötü ve tiksinç bir tipleme. Evi böcekler ve deniz hayvanları istila ettiğinde gelen ilaçlamacılar da fazlasıyla eksantrik ama iyi niyetli tipler.

Tüm bu tiplemeler ve maceraların sonucunda zincirleme facialar komedisi diye tanımlayabileceğim komik bir kitap çıkıyor. Amaç da bu zaten: Yeni ev için birbirinden komik kapı zillerinin denenmesinden tutun, hikâyeyi daha da hareketlendirmek için büyük ve koyu yazı tipleriyle vurgulanan “bam, “ “güm,” “çat”, gibi efektlerden faydalanılmasına; adresin “Quarantina (Karantina) Sokağı”, böcek ilaçlamacıların kaşıntı anlamına gelen “Itch ve Scratchett” (Simpsonlar’da çocukların bayılarak izlediği “Itchy ve Scratchy” çizgi filmini akla getiriyor) isimlere
sahip olması gibi mizah unsurları kitabın en belirgin yönleri. Ancak bu isimler Türkçeleştirilmediği için okurlar espriyi anlamayabilir. Çeviriden bahsetmişken, ara sıra, özellikle deyimlerde çevirinin zayıf kaldığını belirtmek isterim. Örneğin yukarıda alıntıladığım cümlede “çizgiyi çekmek” olarak çevrilen deyim sınır koymak anlamını da taşıyor ve konu resim
çizmekle alakalı olsa da bu kelime oyunu ve bazen “oh hayır” diyen karakterler metinde yabancılık hissi veriyor. Bunlar dışında metnin kitabın içeriğine ve konusuna uygun bir şekilde Türkçeleştirildiği söylenebilir.

Yukarıda kısaca değinmeye çalıştığım özelliklerinden dolayı Jack Dash ve Sihirli Tüy’ün pek özgün bir kitap olduğunu söyleyemesem de özellikle okumayı sevmeyen, okumayı sevebileceği kitaplarla henüz karşılaşmamış çocuklar için eğlenceli ve kolay bir deneyim olabileceğini düşünüyorum. Peş peşe gelen aksiliklerle “Acaba şimdi ne yapacaklar?” sorusuyla kendini kaptıran bir çocuk, kitapların o kadar da sıkıcı olmadığını, ister kaçmak isterse kafa dağıtmak için harika araçlar olduğunu görür ve böylece hayal gücünü beslemek için ana kaynaklardan birini bulmuş olur belki de. Kitabın büyük puntoları çocuğun kitabı kendi başına okumasına yardım etse de kitabı anne veya babanın okuyup ses efektlerini canlandırması çok eğlenceli olacaktır. Kitap, yazar ve çizerin memleketi İngiltere’de de okurlardan, daha doğrusu ebeveynlerinden olumlu yorumlar almış ve çocukların gülmekten yerlere yattığı, hikâyeyi pür dikkat dinledikleri belirtilmiş. Jack Dash ve Sihirli Tüy, ülkemizde de çocukların ilgisini ve beğenisini hemen kazanacaktır.

Şimdilik üç kitaptan oluşan bir serinin ilk kitabı olan Jack Dash ve Sihirli Tüy, aynı zamanda resim öğretmeni olan Sophie Plowden’ın ilk kitabı. Çizimler çocuk kitapları yazarı da olan Judy Brown’ın imzasını taşıyor ve kitabı, metnin ruhuna uygun çizimleriyle süslüyor, bunu sırf kapakta bile görmek mümkün. Kitapta imzası bulunan iki kişinin de hem yazar hem çizer olması, çocuk kitapları için metin ve çizimim birlik ve bütünlüğünü vurgulayan güzel bir tesadüf olmuş.

Jack Dash ve Sihirli Tüy
Sophie Plowden
Resimleyen: Judy Brown
Türkçeleştiren: Ruhiye Erulaş
Gergedan Yayınları, 256 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More