İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Keyifli sanat kitapları

Keyifli sanat kitapları

Simla SUNAY

Yapı Kredi Yayınları’ndan “Sanat bir oyundur,” diyen iki kitap daha: Halil Altındere ile Süreyyya Evren’in hazırladığı Türkiye Güncel Sanatı ve Dilek Maktal Canko’nun kaleme aldığı, büyük Rönesans ressamı Pieter Bruegel’i anlatan biyografik çalışma, Pieter Bruegel’in Gizemli Dünyası…

Büyük üstat Bedri Rahmi Eyüboğlu, “Sanatı tarif etmek zorunda olsam, oyundur derim,” ifadesiyle pek çok şeye dikkat çeker. Aforizmasında oyunu mu yoksa sanatı mı yüceltmektedir, kararsız kalır insan. Bu biraz da “ifadeyi” nerede kullanacağınıza bağlı.

Tutup da çocuklarla tartıştığınızda, perspektif oyundan açılır, sanat üretenlerle ise sanattan… Bir proje için, “Sanat bir oyun mudur?” diye sorduğum pek çokçocuk, “Evet,” diye yanıtladı. Sanat bir oyundu çünkü; yaparken eğlenirdiniz, zevk alırdınız, öğrenirdiniz, takım ruhunu kavrardınız, yaratıcı olurdunuz. Karşı çıkanlar da vardı elbet, sanat oyun değildir çünkü para kazandırabilir, eleştiri yapar, çoğu sanatçı tek başınadır diyenler… Şimdi güncel sanatı çocuklara aktarma amacıyla yayımlanmış Türkiye Güncel Sanatı adlı kitaba ve içinde yer alan eserlere baktığımda, Bedri Rahmi Eyüboğlu’na bir kez daha hak veriyorum. Öyle ki, bu kitaba giren sanatçılar, su birikintisinde yüzmüşler, meydanda aşure yapıp dağıtmışlar, dünya ülkelerinin haritalarını üst üste çizmişler, parkta uyuyup rüyalarını kaydetmişler, kâğıtları buruşturup heykel yapmışlar, bir çatalı çerçeveletip  duvara asmışlar, balon heykel yapıp gökyüzüne salmışlar, uçakları öpüştürmüşler, kent boşluklarını çimle kaplamışlar, taşlara ağaçkakan figürü çizmişler… Ve bunları yaparken kâğıdı kalemi değil “fikirlerini” bir malzeme gibi kullanmışlar.

Yapı Kredi Yayınları çocuklara sanatı tanıtan ve sevdiren yayınlara aralıksız devam ediyor. Türkiye Güncel Sanatı çocuklara “çağdaş işleri” gösteren ilk Türkçe çocuk kitabı olma özelliğini de taşıyor. Derleme epey geniş tutulmuş, bir nevi Türkiye modern sanat antolojisi. Sadece çocukların değil, anne babaların ve atölye yürütücülerin de ilgisini çekecek içerikte. Canan Tolon’dan İpek Tok’a, Komet’ten Volkan Aslan’a,Sarkis’ten, Hüseyin Çağlayan’a, Nur Koçak’tan Esra Ersen’e kadar yeni ve usta sanatçıları bir araya getiren kitap arka sayfalarda sanatçı biyografilerine de yer vermiş. Sanat kavramlarına dair sözlükteyse çocuklar bienal, yerleştirme, ilişkisel estetik gibi kavramların anlamlarını bulabilecek.

Şüphesiz, güncel sanat içinden büyük bir titizlikle seçilmiş eserler. Çocukların hayat tecrübeleri ve hassasiyetleri ince düşünülmüş. Eserlerin fotoğraflarını incelerken çocuklar ne düşünür diye sorduğumuzda eser bambaşka anlamlara da açılıyor. Bizim siyasi okumalarımızı eserlerin üzerinden attığımızda nasıl da sade ve öz kalıveriyorlar. Çocukların sanat eserlerini okumadaki yaratıcılıkları ve naiflikleri bu eserleri daha da derinleştiriyor.

Eserleri anlatan sayfalardaki metinler, çocuklar için yazıldığını ele veren, samimi, neşeli, şakacı bir üslupla yazılmış. Çocuklar için yazıldığını ele veren dedim, çünkü bu çaba satırlarda yoğun hissediliyor. Bu çabaya gerek var mıydı, bu sanat eserleri çocukların ilgisini yeterince çekmiyor mu? Çocuklarla konuşurken başka bir dil kullanmamıza gerek var mı? Daha doğal olamaz mıyız, gibi soruları beraberinde getirse de arkadaş canlısı paragraflar oldukları aşikâr. Dolayısıyla bu çabanın tümünü alkışlamak kalıyor biz çocuklarla sanat yapmayı severlere…

Kitabı derleyen küratör, sanatçı Halil Altındere ve mimar, yazar Süreyyya Evren (adındaki 3. “y” ile ilgili güzel bir anı var özgeçmişte), Galata’daki Salt Araştırma Merkezi’nden destek aldıklarını belirtmişler kitabın arkasındaki teşekkür metninde. Meraklı okurlara kitabı bitirdikten sonrası için bir işaret olmalı bu.

BRUEGEL’İN ÇOCUKLARI

YKY’den “Sanat bir oyundur” diyen bir başka yayın da büyük Rönesans ressamı Pieter Bruegel’i anlatan biyografik bir çalışma. Sanat tarihçisi, araştırma görevlisi Dilek Maktal Canko’nun kaleme aldığı kitap, Pieter Bruegel’in Gizemli Dünyası, ressamın köy yaşamını, gündelik hayatı, düğünleri, doğa-insan ilişkilerini, çocuk oyunlarını konu edinen resimlerine yakın plan bakmış. Ressamın çocuk figürleri içeren eserleri tek tek incelenmiş ve çözümlenmiş. Resimlerdeki sahneler büyütülerek, konuşma balonları eklenerek canlı hâle getirilmiş.

Çocuklara, sanatı olduğu kadar sanatçıları anlatan çocuk kitapları da pek az. Türkiye’den sanatçıları anlatan kitap neredeyse yok. Bu nedenle Dilek Maktal Canko’dan Pieter Bruegel’i dinlemek bu ülkenin çocukları için büyük bir şans. Yazarın, çocuk oyunları ile sanatı birleştiren ve zamanın tanığı olan Bruegel’i seçmesi tesadüf olmamalı. Bruegel çocukların beden hareketlerini çok iyi keşfetmiş bir sanatçı. Viyana Sanat Tarihi Müzesi’nde bulunan pek çok eserinde, neredeyse edebiyatta “romanın” yaptığını resimde yaparak, insanları eylemleri, hareketleri, yüzlerinden yansıyan duygularıyla aktarmayı başarmış. Bruegel’in resimlerindeki ayrıntılar çocukların çok ilgisini çekecektir.

Dilek Maktal Canko’yu eleştireceğimiz tek nokta, yazarken “çocuklar için yazdığını” unutmaması ve ağaca çıkmayın düşersiniz, uzuneşek oynarken şunlara dikkat edin gibi didaktik uyarıları olabilir ancak. Bu da çocuklar için ilk kez üretenlerin başına sıkça gelecek bir yanılgı. Türkiye Güncel Sanatı adlı kitapta da olduğu gibi, çocuklara yazdığının bilincinde olan metinler sakınca taşımasalar da biraz haksızlık edebiliyorlar. Çocuklar bizlerin tahayyül ettiğinden çok daha iyi sezerler çünkü.

Çocuklar İçin Türkiye Güncel Sanatı Halil Altındere, Süreyyya Evren Yapı Kredi Yayınları, 124 sayfa
Çocuklar İçin Türkiye Güncel Sanatı Halil Altındere, Süreyyya Evren Yapı Kredi Yayınları, 124 sayfa
Pieter Bruegel’in Gizemli Dünyası Dilek Maktal Canko Resimleyen: Eray Özbek Yapı Kredi Yayınları, 72 sayfa
Pieter Bruegel’in Gizemli Dünyası Dilek Maktal Canko Resimleyen: Eray Özbek Yapı Kredi Yayınları, 72 sayfa
Show More