İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Seyyar lokanta ile yolculuk

Yeni Zelandalı yazar Barbara Else’in Tehlikeli Yolculuk kitabı, adı üzerinde bir macera hikâyesi anlatıyor. Distopik bir anlatıya yakın duran kitap umut, cesaret, direnç gibi olumlu özellikleri pekiştirip döneklik, yalancılık, ikiyüzlülük gibi olumsuzlukları masaya yatırıyor.

Mehmet ATİLLA

Paulo Coelho’nun aktardığına göre, Jorge Luis Borges anlatılacak yalnızca dört hikâye olduğunu söylemiş: iki kişi arasındaki aşk, üç kişi arasındaki aşk, güç savaşı ve yolculuk… Yeni Zelandalı yazar Barbara Else’in Kırmızı Kedi Yayınevi tarafından Tehlikeli Yolculuk adıyla yayımlanan romanı da bu sözü doğrulayan kitaplardan biri. On iki yaşında olmasına karşın, kurgunun gerekli kıldığı bir nedenle 10 yaşında olduğu öne sürülen Jasper’ın denizlerde geçen serüvenlerini anlatan kitap, sözü edilen anahtar hikâyelerden ikisi (güç savaşı ve yolculuk) üzerinden ilerliyor. Ayrıca distopik romanlara yakın duran atmosferi ile okurun ilgisini diri tutmaya çalışıyor. Bu arada yazarın IBBY’nin 2012 Onur Listesi’ne alındığını, ülkesinin saygın çocuk edebiyatı ödüllerine değer görüldüğünü belirtmekte yarar var. Roman, Fontanya Krallığı adı verilen kurgusal bir ülkede geçiyor. Yedi yıl önce oluşan Büyük Kaza’nın ardından bir kaos ortamına sürüklenen ülkede, geçici hükümdarlık görevini yürüten Leydi Gall haris ve acımasız bir kadın. Üstelik “sihir” sözcüğünün kullanılmasını da yasaklamış. Jasper’ın babası Dr. Ludlow ise onun emrinde çalışıyor. Leydi Gall’ın, çocuklarına zarar vereceğini anlayan Dr. Ludlow çareyi kenti terk etmekte buluyor. Mavi Kuğu adlı gemiyle ailece kaçmaya karar veriyorlar. Ne ki limanda bir sürpriz yaşanıyor ve Jasper’ı rıhtımda bırakıp gidiyorlar. Tek başına kalan Jasper, kısa bir bocalamanın ardından seyyar lokanta olarak kullanılan daire biçimli bir gemiye sığınıyor. Kitabın özgün adının Traveling Restaurant (Seyyar Lokanta) olmasının nedeni de bu zaten. Lokantayı çalıştıran Dr. Rocket ve Polly, Jasper’ın öyküsünü öğrenince Mavi Kuğu’nun peşine düşmeye karar veriyorlar. Böylece denizdeki serüven başlıyor. İlk anda kurgusal bir boşluk olarak göze çarpan ve 12 yaşındaki bir çocuğun ailesini bulmak için denize açılan Dr. Rocket ile Polly’yi anlamakta zorlansak da sayfalar ilerledikçe birinin Jasper’ın halası, diğerinin de büyükbabası olduğunu öğreniyor ve kitaba daha sıkı sarılıyoruz. Kahramanlarımız hem Leydi Gall’a yakalanmamak hem de Jasper’ın ailesini bulmak için oradan oraya savrulurken, Büyük Kaza’nın ayrıntıları da bir bir ortaya çıkıyor. Gerçek hükümdarın aslında Jasper’ın öteki büyükbabası olduğunu, ülkeyi yönetme görevinin “sihirli” bazı özelliklere sahip olan Kraliyet Ailesi bireylerinden Trump dayıya, olmazsa Jasper’a, o da olmazsa kardeşi Sibilla’ya kadar uzanabileceğini öğreniyoruz. Gelgelelim, akrabalık ilişkilerinin sürprizli fakat hızlı anlatılmış olması, çocuklardan çok yetişkin okurlara haz verecek düzeyde. Bu nedenle okur niteliği belli bir çizginin altında olan çocukların bu ilişkileri çözümleyip keyif almaları zor. Romanın son bölümlerinde kardeşi Sibilla’yı kurtarmayı başaran Jasper, bir süre sonra ikiyüzlü Trump dayı ile Leydi Gall’ın evlenmek üzere olduklarını öğreniyor. Çabucak hedef değiştirip düğünü önlemeye ve Trump dayının kral, Leydi Gall’ın da kraliçe olmasını engellemeye çalışıyor. Kurgunun bu noktadan sonra fantastik ögelere iyice yaslanması dikkat çekici. Okurun çok sayıda olayla karşılaşıp bunların çözümlendiğini görmesi, kendine özgü bir doyumu da yedeğinde getiriyor elbette. Bu tutum, kurgunun kimi eklem yerlerinde gevşeme oluştursa da romanın masalsı havası her türlü boşluğu doldurmaya uygun. Türkçe çocuk edebiyatında eksikliği hissedilen yardımcı karakter ve olay cılızlığının çeviri edebiyatın kimi örneklerinde aşırıya kaçabildiğini görünce edebiyatta denge ögesinin önemini bir kez daha kavrıyoruz. Barbara Else’in umut, cesaret, direnç, kendine güven gibi olumlu özellikleri pekiştirip döneklik, yalancılık, ikiyüzlülük, çıkarcılık gibi olumsuzlukları yargılamaya kapı aralaması da bir kazanım olarak değerlendirilmeli. Oldukça renkli ve eğlenceli bir kapakla sunulan Tehlikeli Yolculuk bir başyapıt düzeyinde değil belki, fakat edebiyatla barışık çocukların ilgisini çekebilecek zenginlikteki içeriğiyle birçok beklentiyi karşılamaya hazır.

Tehlikeli Yolculuk Barbara Else Çeviren: Zeynep Ertan Kırmızı Kedi Yayınları, 296 sayfa
Tehlikeli Yolculuk
Barbara Else
Çeviren: Zeynep Ertan
Kırmızı Kedi Yayınları, 296 sayfa
Show More