İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Dünyayı hiç böyle görmediniz

Tam teşekküllü, bilimsel bir atlas olma iddiası yok bu eserin. Ama özellikle çocuk okuru sıkmadan coğrafya ile tanıştırmak, genel kültürüne hatırı sayılır katkılarda bulunmak, hatta onun araştırmacı yönünü kışkırtmak için değerli bir kaynak olduğu kesin.

Yazan: Safter Korkmaz

Aleksandra Mizielińska ve Daniel Mizieliński, Polonyalı iki genç sanatçı. Bologna Ragazzi Ödülü (2010) başta olmak üzere, pek çok ödüllü eserde imzası bulunan ikilinin, 2012’de Mapy ismiyle yayımladıkları ve tüm dünyada üç milyonun üzerinde okurla buluşan popüler çalışmaları, geçtiğimiz günlerde Atlas – Kıtalar, Denizler ve Kültürler Arası Yolculuk Rehberi ismiyle Türkçeye kazandırıldı.

Atlas, her yaştan kitapseverin -ama en çok da yetişkinlerin- daha kapağını çevirmeden tutkuyla bağlanacakları kitaplardan. Nedendir bilmem, çoğu bibliyofil için büyük ebatlı kitapların ayrı bir cazibesi var. Büyük kitap büyük sırlar saklar, diye mi düşünürüz bilinçaltında yoksa kadim zamanların yaşlı bilgelerinin elindeki koca ciltlere mi öykünürüz, orası meçhul. İşte Atlas, o cazibeye sahip kitaplardan. Daha önce başka kitaplar için de sıkça söylendiği gibi, adeta bir fetiş nesnesi…

Sadece büyük ebatları değil tabii onu cazip kılan. Kaliteli baskısı, okurun bakmaktan sıkılmayacağı güzel çizimleri, renk uyumu, yazı tipi seçimi, oldukça başarılı görsel yerleşimi… kısacası gördüğümüz, dokunduğumuz, hissettiğimiz her şey bizi kitabın içine çekiyor.

Peki, ya içerik? İçerik de dikkate değer elbette. Tanıtım bültenlerinde de geçtiği gibi “7 kıta, 42 ülke, 52 harita” elimizin altında. Ama ne Atlas alışık olduğumuz atlaslardan ne de haritalar bildiğimiz haritalardan. Okullardan aşina olduğumuz, o milimi milimine ölçekli ama ölçekli olduğu kadar tekdüze coğrafi/siyasi haritalar değil kitabın bize sundukları. Sınırlarını çizdiği coğrafyalardaki yaşayışları, kültürleri birbirinden güzel çizimlerle aktaran, alt başlığında da dendiği gibi Kıtalar, Denizler ve Kültürler Arası Bir Yolculuk Rehberi bu. Haritasını verdiği ülkede konuşulan dillerden geleneksel kıyafetlere, tarihi-kültürel sembollerden doğal güzelliklere, sanatçı ya da biliminsanı gibi önemli kişilerden yemek kültürüne pek çok bilgiyi, hiç sıkıcılığa düşmeden, eğlenceli çizimlerle veriyor okuruna.

Tam teşekküllü, bilimsel bir atlas olma iddiası yok bu eserin. Ama özellikle çocuk okuru sıkmadan coğrafya ile tanıştırmak, genel kültürüne hatırı sayılır katkılarda bulunmak, hatta onun araştırmacı yönünü kışkırtmak için değerli bir kaynak olduğu kesin. Öte yandan kitabın büyük ebatları yetişkin okur için bir çekim merkeziyse de küçük okur için bir zorlanma alanı olabilir. Ancak eğlenceli çizimlerin arasında, çocukların bu zorluğa aldırış edeceklerini sanmam. Yine de ebeveynlerin çocuklarıyla birlikte okuyacakları ya da okumaktan çok izleyip hayal kurabilecekleri bir eser Atlas.

BAK ŞU ADALARIN ETTIĞINE!
Atlas’ın farklı sayıda ülkeyi kapsayan, farklı versiyonları var. Çizerleri bu versiyonları çeşitli renklerle kodlamışlar. Türkçe baskısı, baz versiyonun (yani mavi versiyonunun) çevirisi diyebiliriz. Ancak İnternet’ten araştırabildiğim kadarıyla, orijinal baz versiyonda aslında Türkiye haritası yok. Anlaşılan dilimize çevrilirken, bu mavi versiyona, ilk kez eklenmiş Türkiye haritası.

Türkiye haritasının varlığı yokluğundan öte, esere dahil edilen ülke seçimlerindeki Avrupa ağırlığı dikkat çekici. Asya ve Afrika’dan çok az ülkenin yer aldığı çalışmada, Ortadoğu’dan sadece iki ülke yer bulabilmiş kendine. Elbette Dünya üzerindeki tüm ülkelerin (190’ın üzerinde) kitapta yer almasını beklemiyorum. Ama dağılımın ve çeşitliliğin daha zengin olmasını isterdim.

Kitabın Türkiye baskısının hikâyesi de bir hayli ilginç. Aleksandra Mizielińska ve Daniel Mizieliński’nin, İnternet sitelerinde* yazdıklarına göre, bir konuda Türkiyeli yayıncı ile anlaşamadıkları -ya da yasalarımız çerçevesinde çözüm bulunamadığı- için, kitap Türkçeye çevrilmeden uzun yıllar askıda beklemiş. Polonyalı sanatçıların “oldukça çocukça”** diye tanımladıkları sorun ise: “Ege Adaları”. Yani kitapta birkaç milimetre anca yer kaplayan ve normalde kimsenin (ya da normal olan kimsenin demek lazım belki de) dikkatini bile çekmeyecek birkaç ada çizimi…

Türkiye ve Yunanistan arasında uzun yıllar süregelen politik/diplomatik bir mesele, bu kez bir popüler başvuru kitabının yayınına engel oluyormuş neredeyse. Üstelik kültürler arası bir köprü olma iddiasında, halkların birbirlerini tanımalarını sağlayan bir kitabın… İroni mi desek, makûs talih mi? Neyse ki en sonunda çizerler ve yayıncı, tartışmalı adaları kitapta resmetmenin (ya da resmetmemenin) bir yolunu bulmuşlar da bu güzel eserle buluşabilmişiz. Bu tür sorunların yaşanmadığı, kitapları sansürsüz basabileceğimiz ve okuyabileceğimiz yarınlara…

* www.oladaniel.com
** “extremely childish”, https://oladaniel.com/maps

Atlas – Kıtalar, Denizler ve
Kültürler Arası Yolculuk Rehberi
Aleksandra Mizielińska ve
Daniel Mizieliński
Türkçeleştirenler: Emre Ülgen Dal,
Hevdan Sönmez
Domingo Yayınevi, 108 sayfa

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Show More