İyi Kitap

Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi

Bana dileğini söyle sana kim olduğunu söyleyeyim

Jimmy Liao, çizim ve dizeleriyle her yaştan ve her kültürden okuru kendi iç dünyasına götüren evrensel bir dil yaratıyor. Karakterlerinin hemen hepsi çocuk. Henüz özgürce dilek dileyecek kadar masum ve maskesizler

Yazan: Suzan Geridönmez

Herkesin bir dileği vardır. Bir dediğime bakmayın. Dilek dilemek bedava. İster bir ister bin bir dilek dileyin cebinizden bir şey çıkmıyor, sizden bir şey eksilmiyor. Dileklerinizi tüm dünyaya haykırabilir, kendinizden bile saklayabilir, sadece en yakınınızla paylaşabilirsiniz. İsteyen istediğini dilemekte serbest. Gönlünüzden geçenler gerçekçi yahut gerçekleştirilebilir olacak diye bir şey de yok. Marsa gitmeyi de dileyebilirsiniz, dünyada savaşların bir daha hiç yaşanmamasını da. İşyerinizde patronunuzdan gelen sevimsiz maile bakıp “Off, bir an önce paydos olsa,” diye iç geçirmek kadar, sırt üstü uzandığınız yerden gökyüzüne bakıp “Ah, keşke şu anda bulutların arasında süzülsem,” diye iç çekmek de dilek sınıfına girer.
Dilekler bunca sınırsızken kimin ne dileyeceğini ön görmek de çok zor. Dilekleri tanımlayan belki de tek şey verili durumdan, mevcut koşullardan farklı oluşları, içinde değişiklik isteğini barındırmaları. Sonuçta zaten sahip olduğunuz, yaşadığınız bir şeyi dilemenize gerek yoktur. Mutlu bir anın sürmesini dilemeniz bile aslında o anın yittiğinin, önüne kaybetme korkusunun geçtiğinin işaretidir. Kısacası en uçuk kaçık dilekler bile onu dileyenin gerçekliği hakkında önemli ipuçları barındırır. Çünkü dilekler hayal gücüyle şekillenseler de onları doğuran realitedir.
Sanırım dünyaca ünlü illüstratör Jimmy Liao’nun Desen Yayınlarından çıkan Bir dileğim Var! adlı eserinin, bende küçük bir anahtar deliğinden insanın en gerçek hâllerine bakıyormuşum etkisi yaratmış olması da bu yüzden. Orada korku da vardı özlem de. Kardeş kıskançlığı da gördüm aşk acısı da.
Ama dediğim gibi Jimmy Liao’nun bana tanıdığı bakış açısı bir anahtar deliğinin insana tanıdığı bakış açısından çok da geniş değil. İşin sırrı da burada: Bir sayfayı çeviriyorum ve karşılaştığım sadece boş bir sandalye resmiyle “Lulu’nun dileği asla gerçekleşmeyecek. Çünkü büyükannesine şöyle sımsıcak, sıkıca sarılmayı diliyor,”dan daha uzun olmayan iki cümle. Lulu’nun yüz ifadesini görmüyorum, sesini duymuyorum, ona odaklanmıyorum. Resim ile cümleleri birleştirmek, anlamlandırmak için kendi içime dönmek, kendi deneyimlerimi hatırlamak, yitirdiklerime duyduğum hasreti bulup çıkarmak zorundayım. Bu bana dokunuyor. Bu benim Lulu’ya sahiden de dokunmama yol açıyor.
Jimmy Liao, çizim ve dizeleriyle her yaştan ve her kültürden okuru kendi iç dünyasına götüren evrensel bir dil yaratıyor. Karakterlerinin hemen hepsi çocuk. Henüz özgürce dilek dileyecek kadar masum ve maskesizler. Mesela “Hero’nun dehşetengiz bir dileği var: Hayvanların, insanlara amansızca kafa tutabilmesini istiyor.” Gelelim ateş gibi asfaltta, sahibinin arabasının peşinden koşan bir köpek gören Jack’e. O “bir dilek tutmuş: ‘Keşke,’ demiş, ‘keşke şu yavru köpek, kimsenin malı olmadığını hemencecik fark etse.’”
Kitapta geçen dilekler insana ve onun en insana dair hâllerine büyük bir empati yansıtırken, öte yandan yaratıcısının başta hayvan hakları ve çevre olmak üzere duyarlılıklarını açık ediyor. “Mavi dilekler gökyüzü için, deniz için, yıldızlar için. Sarı dilekler muz ve ay için. Yeşil dilekler çayırlar, çimenler, ormanlar ve çevresel farkındalık için.” Kısacası her renkten dilek daha yaşanası bir dünya için.
Bir dileğim var!, Jimmy Liao’nun Türkçeye kazandırılmış ilk kitabı. Tayvanlı çizerin ünü ülkesini çoktan aşmış, eserleri dünyanın dört bir yanında büyük bir heyecanla karşılanırken, yayınevini kutlamak yerine geç bile kaldılar denebilir. Ama bir cevheri bulup çıkarmak kadar ışığından bir şey kaybetmesine izin vermeden yayımlamak da önemli. İşte Desen Yayınları bu sorumluluk duygusuyla hareket etmiş. Liao’nun her biri kendi başına hikâye değerindeki illüstrasyonlarının hak ettiği baskı ve kâğıt kalitesinden ödün verilmemiş, hüzün ile mizahın sarmaş dolaş olduğu melodik dil çevirmen Ümit Mutlu tarafından korunmaya daha doğrusu yeniden yaratılmaya çalışılmış ve bunda başarılı olunmuş.
Ortaya çıkan eser hediye niteliğinde. Hani birini sevindirmek ister ama bir türlü doğru şeyi bulamazsınız ya bazen. Ona dilemeyi unuttuğu dilekleri hatırlatın. Daha önce aklına bile getirmediği şeyleri dileme cesareti aşılayın. Sadece her yaşa hitap ettiğinden değil büyük küçük birlikte okunabildiği ve sayısız diyalog kapısı açtığı için de çocuklarınızdan esirgemeyin.

 

 

 

Bir Dileğim Var
Jimmy Liao
Türkçeleştiren: Ümit Mutlu
Desen Yayınları, 128 sayfa

 

 

Show More