Küçük okurlar için büyük mevzular

Küçük okurlar için büyük mevzular

Melisa Ceren HASMADEN

Birsen Ekim Özen’in kaleme aldığı beş kitaplık Şirin serisi, çocukları önemli ve ciddi sorunlarla hiç korkutmadan ve eğlendirerek yüz yüze getiriyor. Üstelik kitapların sonunda yer alan “etkinlik” bölümüyle çocuklar aktif birer okur olmak için yüreklendiriliyor.

Çocuk algısıyla yetişkin dünyası arasında çarpıcı bir uyumsuzluk vardır. Bu uyumsuzluğun çarpıcılığı, çocuğun doğallığı ve kendiliğindenliği karşısında, yetişkin dünyamızın yapaylığı ve kurmaca karakteriyle karşılaşmamızdan gelir. Büyüklerin yaşamında hüküm süren kuralların pek çoğu, küçüklerin dünyasında hükümsüzdür. “Ama böyle söylenmez,” dediğinizde, “Neden ama ben böyle hissediyorum,” yanıtını alırsınız. “Bunu falancaya neden anlattın,” dediğinizde, “Ama sen filancayla konuşurken böyle dememiş miydin,” diye yapıştırıverirler lafı. Çocuklar bazen görmek istemediğimiz yanımızı ısrarla yüzümüze vuran bir ayna gibidir.

Birsen Ekim Özen’in kaleme aldığı Şirin serisi, zaman zaman çatışmaya varan bu uyumsuzluk üzerine kurulmuş, sırtını mizaha yaslarken yüzünü çocuk dünyasına dönen, birbirinden muzip 5 kitaptan oluşuyor. Her kitapta ayrı bir “durum komedisi” karşımıza çıkıyor. Kitaplardaki hikâyeler farklı olsa da, genel kurgu şeması, “yanlış anlaşılmayla başlayan olaylar zincirinin çığırından çıkması” şeklinde oluşturulmuş. Ancak buradan kitapların birbirini tekrar ettiği gibi yanlış bir kanıya varılmamalı. Çünkü şirin mi şirin matrak mı matrak bu kız çocuğu, yarattığı karmaşa içinde, yetişkinlerin bile altından kalkmakta hayli zorlanacağı sorgulamalara girişiyor.

Serinin ilk kitabı İş Dünyasını Nasıl Karıştırdım, evdeki kadın ve erkek rolleriyle bu roller arasındaki iş/sorumluluk dağılımındaki adaletsizliğe odaklanıyor örneğin.

İkinci kitap Önemli Numaralarla Başım Dertte’de ise televizyonlardaki kavgalı gürültülü, gürül gürül gözyaşı akan gündüz kuşağı kadın programlarının izleyiciler üzerindeki yıkıcı etkisinden tutun da, balkonlarda ortalığı dumana boğmak pahasına yapılan mangal sefalarına değin pek çok soruna parmak basıyor.

SEN ONUN YERİNDE OLSAN
Üçüncü kitap Başkan Olmak Kolay mı’da, oy uğruna bulunulan fantastik vaatlerden başlayarak, demokrasinin işleyişine/işlevine kadar pek çok konuya değinilmiş sözgelimi.

Dördüncü kitap Kimse Bize Hakaret Edemez ise sanat, estetik, güzellik kavramının göreceliği gibi konuları tartışmaya açarken, çocukları kendi bireyselliklerine sahip çıkmaları konusunda uyarıyor.

Beşinci ve son kitap Nasıl Ünlü Oldum’da yoğun bir medya eleştirisi ve etik sorgulaması ile karşılaşıyoruz.

Böyle söyleyince, konular bir çocuk kitabı için fazlaca ağır gibi mi duruyor? Sanırım, Birsen Ekim Özen’in mahareti, ne söylediğinden çok nasıl söylediğinde ortaya çıkıyor. Özen bu koca koca, ağır mı ağır mevzuların hepsini de neşeli, kıpır kıpır hikâyelerin satır aralarına ustalıkla yerleştirmiş. Şirin’in her biri birbirinden komik maceralarını anlatırken, bir yandan da çocuk okurun usunda bu çetrefil sorunlara dair sorgulamaların tohumlarını atıyor.

Kitabın sonuna eklenen “etkinlik” bölümü ile okurun, okuma etkinliğinin bitimiyle kitapla ilişkisini kesmesinin önüne geçilmeye çalışılmış. Burada yer alan sorularla, okur hem metni tekrar tekrar düşünmeye yönlendirilmiş, hem de “Sen onun yerinde olsan” türü sorularla, bir roman kahramanıyla empati kurmak, kendi çemberinin dışına çıkmak konusunda ilk adımı atmak üzere yüreklendirilmiş. Konuların seçiminden, ele alınış biçiminden, etkinlik sorularından vs. anlıyoruz ki Birsen Ekim Özen, okurunu aktif bir okur olarak yetiştirme konusunda kararlı!

Çocuk kitapları deyince içerik kadar görselliğin de önemli olduğunu hepimiz biliriz. Çocuk kitaplarının resimlerle bezenmesi, grafik düzenlemelerle süslenmesi, güzel ve özel baskıların tercih edilmesi hep bu yüzdendir. Şirin serisi kitapları görsel olarak da çocuk okurun gönlünü çelebilecek nitelikte. Neşeli çizimleri, durağanlıktan uzak grafik düzenlemesi, sözcüklerin yerlerini kimi zaman resimlere bırakmasıyla sunduğu eğlenceli ve değişik okuma etkinliğiyle pek çok çocuğun
kitaplığında bulundurmak isteyeceği, okuma eyleminden keyif alabileceği kitaplar ortaya çıkmış.